Jedną z największych grup ciepłowniczych działających w Polsce jest Veolia, która obecnie realizuje trzy projekty budowy inteligentnych sieci: w Warszawie, Łodzi oraz Poznaniu.

Projekt warszawski z uwagi na skalę – ta sieć jest największa w całej Unii Europejskiej (długość warszawskiej sieci ciepłowniczej to 1721 km) – ma najbardziej nowatorski i kompleksowy charakter. W praktyce ta warta 52 mln zł inwestycja polega na wyposażeniu sieci w nowoczesną infrastrukturę do monitorowania efektywności przesyłu ciepła oraz zintegrowanego i zdalnego zarządzania pracą całego systemu.

W skład tej infrastruktury wchodzą rozwiązania z obszaru telemetrii oraz telesterowania, czyli przesyłania wartości pomiarowych i zarządzania na odległość. W trzech przepompowniach, 27 komorach ciepłowniczych, 52 komorach pomiarowych i 2500 węzłach zostaną zainstalowane punkty pomiarowe, które umożliwią zdalne odczytywanie parametrów, takich jak: ciśnienie, temperatura czy przepływ, w czasie zbliżonym do rzeczywistego. Dodatkowo komory zostaną wyposażone w systemy bezprzewodowej transmisji pomiarów. Zebrane dane będą przetwarzane przez zespół narzędzi informatycznych, które automatycznie dobiorą najlepsze parametry dla sieci. Dotyczy to m.in. czynnika grzewczego w źródłach produkujących ciepło, a także selekcji samych źródeł, co ma na celu zwiększenie zasilania z bardziej efektywnych elektrociepłowni i ograniczenie czasu korzystania z ciepłowni szczytowych. Projekt warszawskiej inteligentnej sieci ciepłowniczej obejmuje także modernizację 1750 węzłów cieplnych od sierpnia 2014 r. do czerwca 2016 r. Od maja 2015 r. realizowana jest modernizacja przepompowni Golędzinów i Marymont, 10 komór zdalnie sterowanych oraz 26 komór telemetrycznych. Przygotowane są specyfikacje systemów wsparcia decyzji (SWD) oraz informacji geograficznej (GIS).

Informacja jest najważniejsza

Pierwszym krokiem w realizacji idei inteligentnej sieci jest wdrożenie Geographic Information System (GIS), czyli narzędzia informatycznego zapewniającego kompleksowy dostęp do informacji techniczno-przestrzennej. GIS to graficzna baza danych osadzona na mapie miasta, powiązana z informacjami alfanumerycznymi o obiektach technicznych sieci ciepłowniczej (m.in. komory i węzły ciepłownicze), uwzględniająca też istniejącą infrastrukturę. GIS posiada liczne funkcje ułatwiające pracę służb technicznych, m.in. możliwość generowania obliczeń hydraulicznych, połączenie z systemem billingowym w zakresie obsługi odbiorców, z systemami wspomagającymi bieżącą eksploatację sieci i węzłów oraz systemem księgowo-finansowym. Rozwiązanie jest też bardzo pomocne dyspozytorom. Dostarcza danych potrzebnych do realizacji obliczeń i analiz technicznych oraz marketingowych na potrzeby opracowań projektów nowych inwestycji lub planowania prac modernizacyjnych. Dane są wprowadzane i aktualizowane na bieżąco, a dostęp do nich mają wszystkie służby w firmie. System umożliwia też wymianę z administracją miejską informacji o własności gruntów i innej infrastrukturze podziemnej oraz naziemnej.

Z punktu widzenia klienta GIS pozwala skrócić czas usuwania awarii, lepiej zaplanować przerwy remontowe, a w efekcie zwiększyć komfort użytkowników. Jest także stosowany do zwiększenia sprawności i szybkości reakcji na reklamację oraz udzielania błyskawicznej odpowiedzi o możliwości przyłączenia odbiorcy do sieci ciepłowniczej. „W efekcie instalacje są bardziej przyjazne dla środowiska, a klienci mogą cieszyć się komfortem termicznym bez zakłóceń” – mówi Gérard Bourland, dyrektor generalny grupy Veolia w Polsce.

Podobny projekt do warszawskiego Veolia realizuje w Poznaniu, gdzie posiada zarówno sieci ciepłownicze, jak i elektrociepłownie. W Poznaniu do systemu telemetrii podłączono już regulatory w 2500 węzłach cieplnych. Dzięki temu można w trybie online kontrolować na wejściu do węzła i wyjściu do instalacji wewnętrznych parametry dostarczanego ciepła – a jest ich w sumie ok. 100 tys. i za każdym z nich kryje się konkretna informacja. Dodatkowo rozwiązanie daje specjalistom Veolii możliwość dokonania masowych zmian nastaw na wszystkich węzłach objętych telemetrią, powodując równomierny rozkład ciepła dla wszystkich odbiorców nawet w przypadku deficytu ciepła w systemie.

Zdalnie zarządzana poznańska sieć ciepłownicza wyposażona w możliwości sterowania pozwala więc na zwiększenie efektywności i optymalne dostawy energii do klientów zgodnie z ich potrzebami i wpływa na poprawę komfortu życia.

Inteligentną sieć ciepłowniczą Grupa Veolia w Polsce buduje także w Łodzi. Projekt jest jeszcze na wczesnym etapie, a jego zakres ma być podobny do warszawskiego.

Komfort dla odbiorców

Pojawia się pytanie, jakie korzyści z inteligentnej sieci ciepłowniczej będą mieli odbiorcy ciepła? Veolia zapewnia, że z punktu widzenia klientów wzrośnie komfort dostaw ciepła, ponieważ sieć będzie szybciej reagowała na zmiany pogodowe i zjawiska zachodzące w jej obszarze, a system lokalizacji awarii skróci przestoje w pracy. Mniejsze straty pozwolą też na zmniejszenie zakupów wody uzupełniającej i zawartego w niej ciepła, co przełoży się na koszty dostaw ponoszone przez mieszkańców.

Realizacja projektu będzie miała również znaczenie dla pracy osób zarządzających siecią. Zamiast ręcznej zmiany ustawień przeprowadzanych w miejscu ulokowania poszczególnych elementów sieci ciepłowniczej pracownicy będą mogli sterować nimi centralnie i zdalnie, a system zapewni im szereg danych niezbędnych do podjęcia decyzji i zasugeruje najlepsze rozwiązania.

Dwustronna komunikacja

Znaczącą pozycję na polskim rynku ciepła ma także fińska grupa Fortum, zarządzająca m.in. siecią ciepłowniczą we Wrocławiu. Jednym z przykładów wykorzystania nowoczesnych narzędzi informatycznych w sieciach ciepłowniczych Fortum jest „2-Way Communication”, czyli projekt wpisujący się w koncepcję inteligentnych sieci ciepłowniczych. „Rozwiązanie służy głównie optymalizacji funkcjonowania sieci, a korzyści z jego stosowania płyną zarówno do klientów, jak i operatora” – zapewniają przedstawiciele Fortum.