Do 2022 r. Ministerstwo Obrony Narodowej zamierza kupić na potrzeby wojska 97 zestawów bezzałogowych statków powietrznych (BSP), zwanych też dronami lub bezzałogowymi systemami latającymi (BSL). Drony mają gwarantować żołnierzom bezpieczne działania w warunkach pola walki. Będą pozwalały m.in. na prowadzenie ryzykownych lotów obserwacyjnych bez narażania życia załogi samolotu. Jak zapewnia Departament Polityki Zbrojeniowej MON, użycie dronów zmniejszy koszty działań operacyjnych.

Mówi się o wykorzystaniu bezzałogowych statków latających przez inne służby, głównie do działań ratowniczych i w obszarze reagowania kryzysowego. Budowa drona dla potrzeb straży pożarnej i policji jest jednym z elementów programu Proteus ("Zintegrowany mobilny system wspomagający działania antyterrorystyczne i antykryzysowe"), realizowanego przez konsorcjum ośrodków naukowych pod przewodnictwem Państwowego Instytutu Automatyki i Pomiarów (PIAP). Zadaniem samolotu bezzałogowego ma być "wspomaganie działań w sytuacjach kryzysowych poprzez obserwację, zbieranie danych z zagrożonych obszarów (…) i przekazywanie ich do mobilnego centrum dowodzenia. Dostarczone informacje usprawnią proces decyzyjny i koordynację służb zaangażowanych w akcję ratunkową". Samolot "będzie jednostką częściowo autonomiczną".

SPRAWDZĄ SIĘ W SIECI

"Zanim jednak podejmiemy decyzje o zakupie bezzałogowych systemów latających, powinniśmy stworzyć odpowiednie zaplecze do ich obsługi" - przekonywali uczestnicy konwersatorium "Drony nad Polską", zorganizowanego przez Fundację Instytut Mikromakro i Ośrodek Badań nad Przyszłością Collegium Civitas. Część zaplecza musi stanowić infrastruktura teleinformatyczna zapewniająca komunikację między maszyną a centrum dowodzenia, pozwalająca na szybką transmisję gromadzonych danych, ich sprawne przetwarzanie oraz udostępnianie różnym służbom i instytucjom.

Samoloty bezzałogowe to również skomplikowane systemy teleinformatyczne. Ich prawdziwa wartość objawia się w możliwości wpisania ich w cały system zapewnienia bezpieczeństwa państwa i reagowania kryzysowego. Aby w pełni wykorzystać atuty dronów, trzeba myśleć kompleksowo o budowaniu zaawansowanych, zintegrowanych systemów zarządzania kryzysowego, których drony będą jednym z elementów. "Najważniejsze jest stworzenie infrastruktury zbierania, przetwarzania i wymiany danych na potrzeby reagowania w sytuacjach kryzysowych" - przekonuje dr inż. Mikołaj Sobczak z Politechniki Poznańskiej, biorący udział w projekcie Proteus.

Chodzi o zbudowanie systemu, w którym można będzie łatwo i skutecznie integrować informacje z różnych źródeł i systemów. "Najważniejsze jest zapewnienie sieciocentryczności rozwiązań" - podkreśla Mikołaj Sobczak. To daje szanse na pełniejsze wykorzystanie możliwości związanych z użyciem samolotów bezzałogowych. System bezzałogowy nie jest tylko sterowaną na odległość, wyposażoną w kamerę i inne czujniki maszyną latającą, lecz robotem wyposażonym w sztuczną inteligencję. Poszerza to spektrum jego zastosowań.

Rozbudowana infrastruktura teleinformatyczna potrzebna jest do obsługi lotów maszyn bezzałogowych. "Drony są platformami gromadzenia i przetwarzania dużych ilości danych oraz automatycznego wyciągania z nich wniosków - częściowo samodzielnie, częściowo w procesie komunikacji z bazą danych w centrum dowodzenia" - wyjaśnia Grzegorz Oleś z IBM Polska. Potwierdzają to przedstawiciele polskiej firmy WB Electronics, która zajmuje się produkcją latających systemów bezzałogowych. "Do zbudowanie drona potrzebnych jest wiele skomplikowanych systemów - od mechaniki i awioniki, przez sensory i kamery obserwacyjne, po oprogramowanie i łącza do transmisji danych. Wszystko musi być wyspecjalizowane i najwyższej jakości. Trzeba też zadbać o bezpieczeństwo stosowanych rozwiązań" - wylicza dr inż. Wojciech Komorniczak, dyrektor ds. rozwoju naukowego i nowych technologii w WB Electronics.

Ważne jest zapewnienie zaplecza do obsługi dronów, które pozwoli w pełni wykorzystać możliwości maszyn. Wyobrażenie o skali przedsięwzięcia daje przykład z armii amerykańskiej. Szacuje się, że do obsługi używanego przez nią drona Predator potrzeba co najmniej 80 osób.

Potrzebna jest wiedza

Istotnym zadaniem jest wyszkolenie użytkowników bezzałogowych systemów latających z różnych służb w umiejętności interpretacji i posługiwania się informacjami dostarczanymi przez drony. To nowy rodzaj informacji. Dane z kamer i czujników zamontowanych na samolocie bezzałogowym dostarczane są w sposób ciągły, w bardzo szybkim tempie. Korzystanie z nich wymaga zaplecza do ich przetwarzania i interpretacji. "Informacje pozyskiwane z dronów wprowadzone w stare, nieprzygotowane do ich wykorzystania struktury, stałyby się bezużyteczne" - zauważa Jakub Ryzenko, dyrektor Centrum Informacji Kryzysowej w Centrum Badań Kosmicznych.

Należy wypracować zasady zbierania i przetwarzania danych przez różne systemy bezzałogowe oraz ich wykorzystania do różnych celów. Potrzebne są wymiany tak pozyskanych informacji między różnymi służbami czy instytucjami. "Potrzebna jest nam doktryna korzystania z dronów w sytuacjach kryzysowych. Musimy określić ściśle nasze potrzeby, aby kupić odpowiednie rozwiązania" - przekonuje Jakub Ryzenko. Inaczej drony staną się drogimi, ale mało użytecznymi maszynami.