Energia w firmach

Zarządzanie energią w przedsiębiorstwach jest już dzisiaj poddawane różnym procesem optymalizacyjnym, ale "złotej ery" należy się spodziewać, gdy upowszechnią się inteligentne liczniki i sieci.

W wielu branżach koszty energii elektrycznej mają kluczowy wpływ na rentowność produkcji i oferowanych usług. Jeśli nawet nie jest on bezpośredni, to obniżenie kosztów dostaw energii elektrycznej poprzez optymalizację zamówionej mocy i konsolidację, np. w wyniku zmiany wielu sprzedawców prądu na jednego, poprawia znacząco bilans finansowy firmy. To właściwie ABC działań każdej firmy, która chce świadomie zarządzać energią.

W chwili, gdy upowszechnią się liczniki inteligentne, sprzęgnięte z systemem teleinformatycznym przedsiębiorstwa, staną się możliwe bardziej wyrafinowane operacje. Na razie lepsze ceny firmy uzyskują w umowach bilateralnych lub poprzez udział w grupie zakupowej energii elektrycznej.

Organizator grupy umawia się z chętnymi firmami, że gdy wynegocjuje korzystne stawki u sprzedawców energii, otrzyma success fee w formie procentowej od różnicy między aktualną stawką a nową. W przyszłości zaproponuje zapewne pełny outsourcing zarządzania energią lub weźmie na siebie kupowanie energii na giełdzie.

Sprawdziliśmy, jak w wybranych przedsiębiorstwach wygląda zarządzanie energią. Uzyskaliśmy odpowiedzi z Grupy Azoty, Grupy FAKRO, Grupy Lotos, bydgoskiej PESY oraz Orange Polska.

Grupa Azoty, Tarnów

Grupa Azoty to największy w Polsce i jeden z największych w Europie koncern chemiczny. W jego skład wchodzą m.in.: Zakłady Azotowe Tarnów, Zakłady Azotowe Kędzierzyn, Zakłady Chemiczne "Police" oraz Zakłady Azotowe Puławy (ZAP).

Przemysł chemiczny charakteryzuje się dużą energochłonnością. Grupa Azoty zużywa około 1,5 mln MWh rocznie energii elektrycznej (bez ZAP), z czego ok. 50% jest wytwarzane we własnych źródłach - elektrociepłowniach. Po sformalizowaniu połączenia z ZAP suma zapotrzebowania na energię elektryczną będzie wynosiła 3 mln MWh na rok.

Ponoszone koszty zakupu i wytwarzania energii elektrycznej mają istotny wpływ na rentowność niektórych własnych produktów. Obszar energetyki, mimo że nie należy do podstawowego biznesu koncernu, ma istotne znaczenie w kształtowaniu rentowności. Optymalizacja kosztów i poprawa efektywności energetycznej jest procesem ciągłym. Grupa Azoty korzysta od lat z zasady TPA ("I ty możesz zmienić swojego dostawcę"). Organizuje wspólne przetargi dla firm należących do Grupy.

W 2013 r. podstawowym dostawcą energii elektrycznej dla zakładów Grupy jest TAURON Polska Energia SA. Część energii elektrycznej jest kupowana w kontraktach "spot", ma również możliwości zakupu energii poprzez giełdę. Doświadczenia z przetargów wskazują, że ceny energii elektrycznej, po jakich dokonywane są zakupy w kontraktach bilateralnych pomiędzy firmami, w porównaniu do notowań giełdowych, są niższe. W ocenie przedstawicieli koncernu najtańsza jest energia, którą się zaoszczędzi, dlatego stale prowadzone są działania zmniejszające zużycie i poprawiające efektywność energetyczną.

Służy do tego zarządzanie bieżącym zużyciem energii elektrycznej z wykorzystaniem narzędzi informatycznych. Na punktach zasilania zastosowano inteligentne liczniki połączone z wewnętrznym systemem IT. To podstawowe narzędzie do bieżącego nadzorowania zakupu energii elektrycznej i optymalizacji procesu wytwarzania we własnych elektrociepłowniach. Jednocześnie w ramach prowadzenia sukcesywnych modernizacji na poszczególnych instalacjach chemicznych rozdzielnie elektryczne są wyposażane w nowe urządzenia, m.in. wymieniane są pracujące dotychczas liczniki na liczniki nowej generacji.

Grupa Fakro, Nowy Sącz

FAKRO to najbardziej innowacyjna polska firma i najszybciej rozwijający się producent okien dachowych na świecie. Obecnie zajmuje pozycję wicelidera z ok. 15-proc. udziałem w rynku światowym pod względem ilości sprzedawanych okien. Firma powstała w 1991 r., jest spółką prywatną, opartą w 100% na kapitale polskim. Okna dachowe FAKRO sprzedawane są w 40 krajach świata.

Grupa FAKRO to 12 spółek produkcyjnych oraz 14 dystrybucyjnych, zlokalizowanych w Europie, Azji i Ameryce. W Polsce zakłady produkcyjne zlokalizowanę są w Nowym Sączu, gdzie mieści się centrala firmy; FAKRO WDF. sp. z o.o. w Mielcu, Sandrew sp. z o.o. w Rudniku nad Sanem, Florad sp. z o.o. w Tymbarku, Stolart sp. z o.o. w Dobrej koło Limanowej.

Łączne, roczne zapotrzebowanie na energię elektryczną w polskich czterech należących do FAKRO zakładach wynosi ok. 17-18 tys. MWh. Opłaty za energię elektryczną nie stanowią znaczącej kwoty w zestawieniu z rentownością całej firmy.

Proces optymalizacji dostaw energii FAKRO ma już za sobą. Od 2008 r. firma korzysta z uwolnionego rynku energii elektrycznej i stosując zasadę TPA, kupuje energię od sprzedawców, którzy zaoferują najkorzystniejsze warunki finansowe. Do tej pory FAKRO korzystało z energii dostarczanej przez TAURON Sprzedaż Sp. z o.o. oraz PGE Obrót SA. Obecnie dostawcą energii elektrycznej jest właśnie PGE Obrót SA. Od 2010 r. FAKRO współtworzy grupę zakupową energii elektrycznej, organizowaną przez Stowarzyszenie Podkarpacki Klub Biznesu z siedzibą w Rzeszowie. Przynależność do grupy zakupowej zwiększa możliwości przetargowe wobec dostawców. Dzięki korzystaniu z systemu prowadzenia wspólnych zakupów, FAKRO zyskuje rabaty trudne do osiągnięcia przy indywidualnym zakupach energii, nawet przez bardzo duże przedsiębiorstwa. Wysokość uzyskanych stawek za 1 MWh jest objęta tajemnicą handlową.

Uzyskiwane przez FAKRO korzyści mają nie tylko charakter finansowy. Firma korzysta na indywidualnym podejściu do potrzeb klienta i razem z innymi partnerami z grupy zakupowej ma możliwość wywierania większego nacisku na dostawców energii.

FAKRO korzysta z programu teleinformatycznego ENERGIA firmy NUMERON z Częstochowy. Dzięki programowi FAKRO na bieżąco monitoruje zużycie energii elektrycznej w zakładach oraz profil mocy wykorzystywanej. To informatyczne rozwiązanie daje także możliwość generowania różnych raportów wspomagających prowadzenie racjonalnej gospodarki elektroenergetycznej w zakładach FAKRO.

Inteligentne liczniki są zainstalowane na głównych przyłączach elektroenergetycznych poszczególnych zakładów i połączone z wewnętrznym systemem IT.

Grupa LOTOS SA, Gdańsk

W skład grupy kapitałowej, poza Grupą LOTOS, która zarządza rafinerią w Gdańsku, wchodzi 15 spółek ze znakiem LOTOS. Grupa jest koncernem naftowym prowadzącym działalność w Polsce i poza granicami, zajmującym się wydobyciem i przerobem ropy naftowej oraz sprzedażą hurtową i detaliczną wysokiej jakości produktów naftowych, m.in. benzyny bezołowiowej, oleju napędowego, oleju napędowego do celów opałowych, paliwa lotniczego oraz ciężkiego oleju opałowego. Koncern specjalizuje się także w produkcji i sprzedaży olejów smarowych i asfaltów.

W Grupie LOTOS zapotrzebowanie na energię elektryczną kształtuje się powyżej 500 tys. MWh rocznie. Koncern korzysta z zasady TPA od początku jej wprowadzenia (rok 2007). Sam negocjuje koszty zakupu energii. Nie ma potrzeby przynależeć do zewnętrznej grupy zakupowej energii elektrycznej. Jest na tyle dużym i stabilnym odbiorcą, że wejście do grupy zakupowej osłabiłoby jego pozycję, wzmacniając innych partnerów takiej grupy. Natomiast rozważa bezpośredni zakup energii elektrycznej na Towarowej Giełdzie Energii z dostawą od początku 2014 r.

Sieć dystrybucji energii elektrycznej jest dobrze opomiarowana, zapewnia to koncernowi prawidłowe zarządzanie energią elektryczną, pomiar zużycia poszczególnych odbiorców i kontrolę kosztów.

W tym roku zakończy się proces wymiany liczników na tzw. inteligentne. Wymienionych zostanie ok. 500 liczników energii elektrycznej w zakładowej sieci elektroenergetycznej.

PESA Bydgoszcz SA

PESA Bydgoszcz SA zajmuje się budową, modernizacją i naprawą taboru szynowego, zwłaszcza tramwajów. W ramach największego w Europie kontraktu przez trzy lata (2010-2013) produkuje dla Warszawy aż 186 tramwajów SWING. Nowe tramwaje PESA zostaną dostarczone również do Gdańska i węgierskiego miasta Szeged. W tym samym okresie spalinowe i elektryczne pojazdy szynowe PESA dostarczane były do wszystkich regionów w Polsce oraz na Ukrainę i Litwę.

W 2012 r. firma zużyła 14 tys. MWh. Co roku jest ogłaszany przetarg zgodnie z zasadą TPA na sprzedaż energii. Ostatnio wybrano usługi koncernu Tauron, ale przesył energii pozostał w rękach regionalnego potentata, czyli spółki Enea. By uzyskać jeszcze lepszą ofertę na 2014 r., firma przystąpiła do grupy zakupowej energii elektrycznej utworzonej przez Nadwiślański Związek Pracodawców PKPP Lewiatan.

W zakładach trwa proces instalacji systemu monitoringu danych, by móc na bieżąco reagować. To umożliwi włączenie tych informacji bezpośrednio do systemu teleinformatycznego

Orange Polska, Warszawa

W Grupie Orange Polska (m.in. spółki Telekomunikacja Polska i PTK Centertel) oszacowano roczne zużycie energii na 500 tys. MWh. Kilka lat temu przeprowadzono proces optymalizacji i konsolidacji dostaw energii elektrycznej. W konsekwencji wybrano na generalnego dostawcę PGE SA. Odpowiada on za dostawę 90% zapotrzebowania na energię. Pozostałe 10% kupuje się na giełdzie.

Istotnym novum jest funkcjonujący w koncernie CPDEE - Centralny Punkt Danych Energii Elektrycznej. Warunkiem prawidłowego rozliczenia się Orange za pobraną energię elektryczną oraz świadczoną usługę dystrybucji jest dokładny pomiar ilości rzeczywiście zużytej energii elektrycznej. Dla obiektów przyłączonych do sieci przesyłowej i dystrybucyjnej na średnim napięciu, których zapotrzebowanie na energię jest wysokie (grupy taryfowe BXX), stosowanie układów pomiarowych z godzinową rejestracją zużycia jest kwestią bezsporną, gdyż sprzedawcy energii elektrycznej, firmie dystrybuującym energię elektryczną oraz odbiorcy (GK TP) zależy na prawidłowym rozliczeniu za energię, opierającym się na rzeczywistym jej zużyciu.

W tym celu zmodernizowano 104 układy pomiarowo-rozliczeniowe energii elektrycznej w obiektach, w których Orange jest właścicielem układu pomiarowego (taryfa BXX), pod kątem zmiany dostawcy energii elektrycznej. Dokładne układy pomiarowe z układem transmisyjnym służą do prawidłowych rozliczeń z odbiorcą (Orange) oraz bilansowania rynku energii elektrycznej, czyli rozliczeń z dostawcą usług przesyłowych (OSP) - w tym kompensowanie swoich strat w sieci dystrybucyjnej wynikających m.in. z tytułu nielegalnego poboru energii, potrzeb własnych stacji transformatorowych etc., etc.

Ze zmodernizowanych liczników, dzięki CPDEE, Orange jest w stanie odczytywać parametry techniczne energii elektrycznej dostarczanej do obiektów zasilanych energią, takie jak:

- moc czynna pobierana przez obiekt;

- moc bierna indukcyjna;

- moc bierna pojemnościowa;

- zużycie energii elektrycznej.

Dane te w zależności od rodzaju zainstalowanego licznika mogą być odczytywane z licznika w cyklach 15, 30 i 60 min. Odczyty z CPDEE pozwalają na dokładne analizy i ułatwiają planowanie koordynacyjne i wspomagają decyzje odnośnie do doboru optymalnej taryfy mocy zamawianej, zużywanej mocy biernej. Dodatkowym korzystnym elementem jest możliwość obserwacji zużycia (w kWh) bez odczytywania wskazań liczydeł liczników w identycznych przedziałach czasowych.

Kolejną możliwością, jaką daje CPDEE, jest gromadzenie danych z obiektów Orange, w których określona moc jest zamawiana raz do roku. W tym celu CPDEE doposażone jest w moduł prognozowania, który na podstawie danych historycznych dobierze odpowiedni dla profilu Orange model prognostyczny służący do właściwego, optymalnego i trafnego określania potrzeb w zakresie zakupu ilości energii elektrycznej, czy to u innego dostawcy, czy też bezpośrednio na giełdzie.

Grupowo taniej

Grupa Zakupowa to związek przedsiębiorców, instytucji, decydujących się na połączenie swoich potrzeb, np. w zakresie zakupu energii elektrycznej. Jej uczestnicy dokonują zakupu za pośrednictwem jednego podmiotu w celu osiągnięcia efektu skali i osiągnięcia silniejszej pozycji w negocjacjach z dostawcami. Funkcjonowanie grup zakupowych oparte jest na mechanizmie polegającym na uzyskiwaniu lepszych warunków dostaw przy większych zakupach.

W przypadku rynku energii działa prawo wyboru sprzedawcy (ang. TPA), które przysługuje wszystkim grupom odbiorców od 1 lipca 2007 r. To popularna forma ograniczania kosztów użytkowania energii elektrycznej.

Przykłady

20 śląskich i zagłębiowskich samorządów oraz 41 powiązanych z nimi samorządowych spółek i instytucji wybrało w przetargu jednego dostawcę energii we wrześniu 2012 r. Przetarg obejmował dostarczenie 191 gigawatogodzin energii elektrycznej od listopada ub. r. do końca 2013 r. Energia odbierana jest w 6,3 tys. punktach poboru. Oferta Tauronu wyniosła niespełna 57,5 mln zł, podczas kiedy samorządy zarezerwowały na ten cel w gminnych budżetach prawie 74,4 mln zł.

Po przyjęciu oferty Tauron Sprzedaż GZE SA oszczędność wynikająca ze zmniejszonych stawek za megawatogodzinę energii wyniesie około 8 mln zł, czyli niemal 14% w stosunku do obecnych cen. Średnia stawka za jedną megawatogodzinę energii została obniżona o 35,14 zł, do 244,53 zł.

Skala oszczędności jest różna. Najwięcej, bo ponad 42%, zaoszczędzą Piekary Śląskie, Zabrze ponad 23%, Mysłowice ponad 18%, Siemianowice Śląskie po ok. 16%.

Znowuż w sektorze prywatnym powstała grupa zakupowa POLIMEROWA ENERGIA oraz stowarzyszona z nią grupa zakupowa przemysłu chłodniczego reprezentowana przez Unię Polskiego Przemysłu Chłodniczego, które razem stanowią wspólny organizm zakupowy. W jego skład wchodzi 428 przedsiębiorstw przemysłowych na terenie całego kraju, o łącznym wolumenie zużycia energii powyżej 1,5 TWh (1500 GWh) w roku 2013.

Największy jednostkowy konsument energii - członek GZPE - zaoszczędzi w tym roku ponad 850 tys. zł brutto. Taka kwota pozostanie w kasie tej spółki bez żadnych inwestycji, jedynie dzięki przynależności do grupy. Największa grupa kapitałowa - członek GZPE - wzbogaci się o ponad 2,5 mln zł brutto, również jedynie dzięki udziałowi w GZPE.

Całkowite oszczędności firm skupionych w GZPE wyniosą w tym roku ok. 50 mln zł brutto tylko na samej energii. Dodatkowe 10 mln zł brutto oszczędności zostanie wygospodarowane dzięki wyzerowaniu kilku opłat tradycyjnie występujących na fakturach za energię, jak choćby opłaty handlowe i za zbilansowanie oraz oszczędnościach na cash flow.

W celu komercyjnej reprodukcji treści Computerworld należy zakupić licencję. Skontaktuj się z naszym partnerem, YGS Group, pod adresem [email protected]

TOP 200