Systemy IT stają się standardową częścią procesów biznesowych. W ciągu kilku najbliższych lat będą już tak wtopione w tło funkcjonowania organizacji, że rola CIO będzie musiała ulec zasadniczej zmianie. A może CIO, jakiego znamy dzisiaj, w ogóle nie będzie już potrzebny?

W wielu firmach rola CIO jest źle zdefiniowana, mylnie interpretowana i opacznie rozumiana. Ponad połowa dyrektorów IT ankietowanych w badaniu przeprowadzonym przez Cranfield School of Business i firmę Deloitte stwierdziła, że nie istnieje jasna definicja roli dyrektora IT. Podobnego zdania było aż 71% innych menedżerów najwyższego szczebla i 91% analityków. Wielu CEO i menedżerów nie rozumie, jakie są czynniki sukcesu CIO. I słusznie, ponieważ nie istnieje standardowa rola CIO, IT jest zależne od potrzeb organizacji.

Można mówić o trzech stadiach dojrzałości firmy, mierzonej z punktu widzenia relacji z IT. Gdy organizacja zaczyna integrować systemy IT i procesy biznesowe, potrzebny jej jest CIO, który wniesie porządek do zastanych systemów i procesów. Firmy, które są w tym stadium, muszą dopiero uświadomić sobie wagę systemów IT dla biznesu. Kolejna faza wymaga "CIO innowatora", który potrafi używać informacji i technologii do tworzenia nowych produktów, usług i modeli biznesowych oraz poszerzania możliwości działania firmy. Najwyższy stopień dojrzałości organizacji z punktu widzenia relacji biznesu z IT wymaga CIO, który umożliwia pełne wykorzystanie informacji i technologii przez wszystkie działy i menedżerów.

Dyrektor IT musi zbadać, w jakiej fazie znajduje się jego firma i dostosować swoją rolę do sytuacji, ale jednocześnie przygotowywać się już do kolejnego etapu rozwoju. I tu dochodzimy do przewrotnej konkluzji: celem CIO jest zapewnienie, że informacja i technologia są tak wbudowane we wszystkie aspekty biznesu, iż zmniejsza się rola dyrektora IT. Nie musi to jednak oznaczać likwidacji tego stanowiska. Gdy biznes staje się bardziej skoncentrowany na informacji, CIO mogą przesunąć się w kierunku innych ról zarządczych.

Czy ten awans w strukturach organizacji będzie łatwy? Z badań przeprowadzonych niedawno przez Gartnera wynika, że jedynie 33% działów IT podlega bezpośrednio dyrektorowi generalnemu firmy, zaś aż 42% - dyrektorom ds. finansowych, w ubiegłym roku aż 26% projektów informatycznych rozpoczętych w ankietowanych firmach dostało ostateczną akceptację właśnie od dyrektora finansowego. Raport Diamond Digital IQ Survey pokazuje, że ponad 30% pieniędzy wydanych na IT jest poza kontrolą CIO. Na razie więc często to działy finansowe podejmują decyzję dotyczącą inwestycji w rozwiązania informatyczne.

CIO innowacyjny i CIO użyteczny

Siła decyzyjna w organizacji zazwyczaj jest tam, gdzie tworzony jest przychód i wartość, jednak CIO mogą odgrywać inną ważną rolę - innowatorów. Według analiz Diamond Digital IQ Survey, aż 75% CIO pełni w swoich firmach właśnie taką funkcję. Niemal trzech na czterech CIO uważa, że jeśli nie będą wprowadzać innowacji, ich firma straci udziały w rynku, a 35% - że CIO jest ostatecznie odpowiedzialny za sukces innowacji w firmie - to wynik badania przeprowadzonego wśród 2,5 tys. CIO i menedżerów IT przez firmę rekrutacyjną Harvey Nash i PA Consulting.

Istotna okazuje się branża, w której działa firma: w handlu detalicznym, usługach finansowych, IT, transporcie i logistyce innowacja jest fundamentalna dla konkurencyjności. Natomiast w branży budowlanej, administracji państwowej, farmacji i reklamie IT pełni rolę użytkową. Dlatego część CIO postrzega swoją rolę jako liderów innowacji, a inni koncentrują się na codziennej pracy operacyjnej.

Wyzwania codzienności

Na ogół CIO jest jednocześnie menedżerem personalnym i liniowym. Podwójna rola - zarządzanie zespołem i zarządzanie jednostką produkcyjną - może powodować mieszanie celów i funkcji. Jeśli sam jasno nie określi swojej roli w organizacji, jego pozycja w firmie może zostać osłabiona. Zadania administracyjne będą przekazane menedżerowi, który raportuje do CFO lub dyrektora administracyjnego, zaś działalność liniowa zostanie podporządkowana innym menedżerom, którzy odpowiadają za przychody i zyski, prowadząc oddziały, linie produktowe czy obszary geograficzne.

CIO nie może być już tylko specjalistą od obniżania kosztów i automatyzowania procesów biznesowych, powinien być także menedżerem liniowym, który prowadzi biznes i np. pomaga w pozyskiwaniu nowych klientów lub czynieniu ich bardziej rentownymi.

Aby zyskać wpływy w organizacji, CIO muszą pomóc firmie znaleźć nowe pole działania, lepiej służyć klientom i tworzyć innowacje. Coraz istotniejsze staje się zarządzanie projektami, wspieranie wzrostu biznesowego i tworzenie nowych możliwości rozwoju oraz automatyzowanie procesów i rozwijanie technologii. Ambicją wielu dyrektorów IT jest wejście do zarządu, które gwarantuje udział w planowaniu strategicznym i współtworzeniu sukcesu biznesowego.

Konsument w firmie

Nadejście nowej fali technologii ma wpływ na marketing, usługi, sprzedaż i zarządzanie marką w firmach. Zmieniają one sposób konkurowania firm na rynku w tempie szybszym niż dotychczas. Dla tworzenia przychodów i zysków technologia stała się ważniejsza niż kiedykolwiek. Aplikacje na smartfony zmieniają oczekiwania dotyczące mobilności, koncerny używają mediów społecznościowych jako nośników informacji, data mining tworzy nowe spojrzenie na zgromadzone informacje, a wizualizacja danych czyni to spojrzenie bardziej użytecznym. CIO powinien być coraz potężniejszą personą w firmie. Jednak, zdaniem niektórych ekspertów, CIO zamiast zyskiwać moc, tracą ją.

Pojawienie się technologii konsumenckich w firmach jest nowym, poważnym wyzwaniem dla CIO. Pracownicy zmuszają swoje organizacje do wprowadzania nowych form współpracy. Linia między tym, co prywatne i służbowe zaciera się dzięki sieciom społecznościowym i urządzeniom mobilnym. CIO muszą wspierać obie platformy - rozwijać użyteczne dla organizacji aplikacje mobilne, które wykraczają poza cele marketingowe oraz firmowe platformy współpracy. Muszą także panować nad prywatnymi urządzeniami w pracy i dbać o bezpieczeństwo danych. A jednocześnie pokazać, że wciąż są potrzebni pracownikom, którzy uważają swoje prywatne urządzenia i aplikacje za lepsze od tych udostępnianych przez pracodawcę.

Gąszcz informacji

Dane to kolejne hasło, które spędza sen z powiek współczesnego CIO. Musi on dostarczyć firmie możliwość pracy w czasie rzeczywistym, a nie jedynie analizowania tego, co stało się poprzedniego dnia, tygodnia czy miesiąca. Musi też zapewnić możliwość kontrolowania, śledzenia, monitorowania bieżących zdarzeń i szybkiego reagowania na nie przez biznes. Liczba informacji rośnie, a większość z nich jest nieustrukturyzowana. Dostęp do informacji oznacza dla biznesu szybsze rozpoznanie problemu, np. z łańcuchem dostaw czy sprzedażą. Rolą CIO jest pomóc biznesowi w lokalizowaniu i zarządzaniu odpowiednimi zestawami danych.

Ucieczka do przodu

Cięcie kosztów weszło już CIO w krew. Większość nie odnotowała wzrostu budżetu w latach 2010-2011, a mimo to muszą rozwijać działalność. Wielu stara się uwolnić gotówkę i zasoby na innowacyjne projekty, wybierając outsourcing. Około 45% CIO (wg badania Harvey Nash i PA Consulting) planuje zwiększenie wydatków na outsourcing w najbliższym czasie, zaś 10% wyda ponad połowę budżetu IT na usługi w tym modelu.

Kolejnym widocznym trendem jest tworzenie partnerstw z większą liczbą małych, wyspecjalizowanch dostawców, którzy są w stanie dostarczyć usługi związane z mediami społecznościowymi, m-commerce czy technologiami cloud computing. Działy IT przekształcają się w elastyczne organizacje z mniejszą liczbą pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy. Coraz więcej typowych usług IT oddawanych jest w outsourcing. CIO i zespoły IT mogą w związku z tym zacząć stawać się po prostu brokerami usług. W najbliższych latach coraz więcej usług biznesowych będzie świadczonych w modelu outsourcingu lub cloud computing. IT natomiast będzie pracowało dla konkretnego działu biznesowego, co będzie się wiązało z koniecznością zmiany kwalifikacji.

Działy IT będą musiały świadczyć swoje usługi w sposób przyjazny użytkownikom, konkurencyjny dla cloud computing i atrakcyjny cenowo. W dodatku będą musiały uświadamiać działom biznesowym, że te usługi są dostępne - czyli reklamować się jak komercyjny zewnętrzny dostawca.

Czy zatem działy IT zostaną zmarginalizwane? Przeniesienie typowych usług do centrów outsourcingowych czy do modelu cloud computing stwarza zupełnie nowe możliwości dla CIO - będą poświęcali mniej czasu na codzienne kwestie administracyjne i będą mogli zająć się strategiczną pracą z biznesem, czyli czymś, o czym każdy CIO marzy.

Współczesny CIO powinien rozwijać swoje umiejętności przywódcze, inteligencję emocjonalną, mieć dobrą markę i umieć się sprzedać. W przyszłości konieczne będzie zdobycie nowych umiejętności - CIO muszą zwrócić się w kierunku klientów, umieć zarządzać partnerami i być godnym zaufania partnerem dla zarządu firmy. CIO może stać się odpowiednikiem COO (dyrektor operacyjny), który koncentruje się na operacyjnej stronie zarządzania biznesowego.