Fundacja Gatesów początkowo prowadziła projekt wyposażania bibliotek w sprzęt komputerowy i Internet w Stanach Zjednoczonych. Uznali oni, że ilość informacji przybywa w takim tempie, że biblioteki nie będą w stanie zapewnić dostępu do tej wiedzy i zasobów informacyjnych w formie drukowanej i dlatego użytkownicy bibliotek powinni mieć w nich dostęp przez Internetu. Dlatego wyposażyli w sprzęt kilkanaście tysięcy bibliotek w USA.

Od Meksyku po... Polskę

To przedsięwzięcie wzbudziło zainteresowanie w innych krajach, które zaczęły zgłaszać się do Fundacji Gatesów z prośbą o wsparcie finansowe na ten cel. W taki sposób program trafił do Chile, Meksyku i Botswany, a następnie na Litwę, Łotwę, Ukrainę, do Rumunii, Bułgarii oraz - w roku 2008 - do Polski. Fundacja Gatesów przekazała 28 mln USD Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności, która powołała Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego do realizacji programu Rozwoju Bibliotek w Polsce.

Do tej pory za pieniądze od Gatesów wyposażono w Polsce 1900 bibliotek z małych miast i wsi, a w ramach zakończonego już II etapu naboru wyłoniono kolejnych 1500 placówek, które otrzymają sprzęt. Do 2013 r. FSRI dostarczy do ok. 3300 polskich bibliotek komputery z oprogramowaniem, notebooki, skanery, drukarki i aparaty cyfrowe. Dostawcę sprzętu w pierwszym etapie wybrano w drodze przetargu i tak też będzie teraz.

"Zależało nam, aby dostawca sprzętu nie tylko podłączył sprzęt w bibliotekach, ale też przeszkolił wstępnie bibliotekarzy z użytkowania go oraz zapewnił pełne wsparcie techniczne. To niełatwe zadanie, biorąc pod uwagę, że mówimy o specyficznej grupie odbiorców" - tłumaczy Mariusz Boguszewski, zarządzający realizacją programu wyposażania bibliotek w sprzęt komputerowy w Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego. Sprzęt dostarczany jest bowiem często do miejsc, w których bibliotekarze po raz pierwszy spotykają się z komputerem. Trzeba więc nauczyć ich podstaw obsługi, a przy okazji nie zniechęcić do nowoczesnych technologii. Zdaniem Mariusza Boguszewskiego, to się udało.

Po dostawie sprzętu do pierwszych bibliotek, FSRI przeprowadziło ankietę i aż 99,7% bibliotekarzy dobrze oceniało komunikację z dostawcą i szkolenie. Poza 5-letnią gwarancją na sprzęt dostawca musiał też zapewnić wsparcie techniczne. "Dotyczyło ono nawet najprostszych problemów, np. zaciętego papieru w drukarce, czy też pojawienia się nieznanej ikony na pulpicie komputera" - podaje przykłady Mariusz Boguszewski. I dodaje, że dostawca stara się rozwiązywać większość problemów telefonicznie lub przez zdalne przejęcie pulpitu. Jeśli to nie wystarcza, musi przyjechać do biblioteki i naprawić awarię.

Internet dla wszystkich

Specyficzna grupa odbiorców to nie jedyne utrudnienie. Utrudnieniem dostawy sprzętu były na pewno skala projektu i rozproszenie placówek po Polsce oraz fakt, że biblioteki korzystają z różnych form dostępu do Internetu. Podłączenie bibliotek do sieci było zresztą jednym z warunków otrzymania grantu z Fundacji Gatesów. Przedstawiciele Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego wiedzieli, że może być to dużym problemem, ponieważ znaczna część bibliotek, do których skierowany jest projekt, leży na "białych plamach dostępu do Internetu". Problem rozwiązała umowa, jaką w sierpniu 2009 r. podpisała TP z MSWiA, Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz FSRI. Operator, dostrzegając potencjał, jakim są biblioteki, zobowiązał się do bezpłatnego podłączania do Internetu wszystkich chętnych i bezpłatnego świadczenia usług przez 3 lata.

Do czego najczęściej jest wykorzystywany sprzęt ufundowany przez Fundację Gatesów? Głównie do przeglądania portali z ofertami pracy i korzystania z programów typu publisher, wykorzystywanych przez mieszkańców do tworzenia plakatów, wizytówek czy dyplomów.

Polska internetowa 50+

Jedną z inicjatyw prowadzonych w bibliotekach, do których dostarczany jest sprzęt, jest oswajanie z nowoczesnymi technologiami osób starszych. W lutym 2011 r. po raz pierwszy w Polsce były organizowane spotkania m.in. w bibliotekach w ramach "Tygodnia z Internetem 2011", ogólnoeuropejskiej kampanii mającej na celu zachęcenie jak największej liczby osób, szczególnie powyżej 50 roku życia, do skorzystania z Internetu.

"Spotkania w bibliotekach cieszyły się dużym powodzeniem. To miejsca, do których starsze osoby często przychodzą i mają do nich zaufanie. Poza tym nie próbowaliśmy uczyć ich obsługi trudnych programów, takich jak PowerPoint i Excel, które nie są im potrzebne. Puszczaliśmy im za to na YouTube piosenki z lat ich młodości, organizowaliśmy wideokonferencje ze specjalistami z zakresu zdrowia, a także pokazywaliśmy, jak można porozumiewać się za pomocą komunikatorów z osobami będącymi w innych miejscach" - wyjaśnia Jacek Wojnarowski, prezes Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego.

W akcji wzięło udział ponad 350 bibliotek z całej Polski i udało się pobić rekord! W całej Europie w kampanii wzięło udział ponad 100 tys. osób, w tym ponad 6700 z Polski. Jest to tym większe osiągnięcie, że w Polsce skierowano kampanie do jednej z najbardziej wykluczonych cyfrowo grup. Ponad 10 mln Polaków, którzy ukończyli 50 lat, nie korzysta bowiem z Internetu.

To nie może się tak skończyć!

Projekt finansowany przez Fundację Gatesów zakończy się w 2014 r. Czy to koniec informatyzacji bibliotek? "Nasz program obejmie docelowo zaledwie połowę bibliotek w małych miastach. Uważam, że to nie może się tak skończyć" - mówi Jacek Wojnarowski. Fundacja zaczęła się starać o dofinansowanie dalszego wyposażania bibliotek w sprzęt z funduszy strukturalnych. Jest to o tyle utrudnione, że bibliotek nie ma na listach beneficjentów programów operacyjnych, ponieważ nikt do tej pory nie patrzył na nie inaczej niż na ośrodki kulturalne. Tymczasem wyposażone w komputer i Internet, stają się ośrodkami rozwoju społeczeństwa informacyjnego.