Pracodawcy często żyją w przeświadczeniu, że mają prawo do wszelkich dóbr wytworzonych przez swoich pracowników. I, oczywiście, w przypadku wszelkiego rodzaju prac o charakterze czysto technicznym rozumowanie takie znajduje swoje prawne uzasadnienie. Wątpliwości nie ulega fakt, że zdecydowana większość dóbr materialnych wytworzonych przez pracowników z materiałów dostarczonych im przez pracodawcę jest własnością pracodawcy, a nie pracowników, którzy własną pracą w dużej mierze przyczynili się do powstania określonych produktów. Jednakże w przypadku prac o charakterze twórczym, których rezultatem są utwory, a w zdecydowanej większości przypadków właśnie z takimi pracami mamy do czynienia w działalności IT, sytuacja nie jest już taka prosta. Za każdym razem w toku realizacji utworu pracownicy stają się bowiem jednocześnie twórcami w rozumieniu prawa autorskiego i oprócz osobistych praw autorskich mogą im przysługiwać również majątkowe prawa autorskie do prac, które sami stworzyli.

To, czy majątkowe prawa autorskie do danego utworu stworzonego przez pracownika (programu komputerowego, raportu, dokumentacji, artykułu) przysługują pracodawcy, zależeć może od kategorii utworu i rodzaju zawartej umowy, a w szczególności od poszczególnych postanowień znajdujących się w umowie łączącej pracownika i pracodawcę.

Na zlecenie

Prawo autorskie przewiduje specjalne uprawnienia pracodawcy względem utworów stworzonych przez pracowników w ramach ich obowiązków służbowych, jednakże dotyczą one jedynie pracowników zatrudnionych na umowę o pracę. Utwory stworzone przez pozostałe osoby, pracujące na podstawie umów cywilnoprawnych (umowy zlecenia, umowy o dzieło) podlegają ogólnym zasadom prawa autorskiego. Dla przedsiębiorcy oznacza to, że w razie braku dodatkowych postanowień umownych, całość majątkowych praw autorskich do utworów stworzonych przez osoby pracujące na podstawie umów cywilnoprawnych przysługuje jedynie tym pracownikom. Sytuacja taka może prowadzić do szeregu problemów związanych z komercyjnym wykorzystaniem oprogramowania, do którego majątkowe prawa autorskie mają poszczególne osoby fizyczne, które to, dla przykładu, mogą przenieść swoje majątkowe prawa autorskie do programu komputerowego na konkurencyjnego przedsiębiorcę.

Aby uchronić się przed tego rodzaju ryzykiem, we wszystkich umowach o dzieło, w wyniku których mają powstać utwory w rozumieniu prawa autorskiego, przedsiębiorca powinien zastrzec na piśmie postanowienie o przeniesieniu (najlepiej w ramach głównego wynagrodzenia) majątkowych praw autorskich do danego utworu na przedsiębiorcę na określonych w umowie polach eksploatacji. Natomiast w przypadku stałych umów świadczenia usług, w których nie da się z góry wskazać przyszłych utworów, powinno znaleźć się zobowiązanie osoby zatrudnionej do przeniesienia na przedsiębiorcę majątkowych praw autorskich na określonych polach eksploatacji do utworów stworzonych w ramach umowy. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że oprócz takiego zobowiązania, każdorazowo z chwilą powstania określonego utworu konieczne jest dodatkowe zawarcie umowy o przeniesienie majątkowych praw autorskich do konkretnego utworu.