Nie chodzi tylko o technologie

Z Remigiuszem Lisem, zastępcą dyrektora ds. administracyjno-technicznych Biblioteki Śląskiej w Katowicach, rozmawia Dorota Konowrocka.

Z Remigiuszem Lisem, zastępcą dyrektora ds. administracyjno-technicznych Biblioteki Śląskiej w Katowicach, rozmawia Dorota Konowrocka.

Czy realizację koncepcji Biblioteki 2.0 można już gdzieś zobaczyć w praktyce?

Nie chodzi tylko o technologie
O ile wiem, tradycyjne katalogi polskich bibliotek nie zaoferowały jeszcze możliwości komentowania pozycji, ale pierwszą wprawkę można zobaczyć w oprogramowaniu bibliotek cyfrowych. Nowa wersja oprogramowania dLibra, która już pracuje w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowejhttp://www.wbc.poznan.pl, daje czytelnikom takie możliwości jak: ocena publikacji, tworzenie listy publikacji ulubionych, robienie prywatnych i publicznych tagów, które mogą zostać włączone do opisu wykonanego przez bibliotekarza-redaktora. Oprogramowanie to zostanie w tym roku zainstalowane w innych bibliotekach cyfrowych, które zechcą działać w formule 2.0.

Zmierzamy w stronę otwarcia bibliotek cyfrowych. Na ich zasobach może powstać nowa warstwa kulturowa, utworzona przez samych użytkowników. To jest funkcjonalność bardzo ważna chociażby dla ludzi nauki, historyków, genealogów, czy pasjonatów. Mechanizm jest prosty: bibliotekarz poddaje "surowiec" pod uwagę, a użytkownicy zaczynają się nim "bawić" według swoich potrzeb. Przykładem efektów takiego otwartego podejścia może być Katalog Cyfrowych Druków Ewangelickichhttp://www.luteranie.pl/ewangelik/Biblioteka/Biblioteka.html, kolekcja utworzona przez samych użytkowników bibliotek cyfrowych, bez ingerencji bibliotekarzy.

Eksperymentem z gatunku 2.0 jest działające od ponad roku forum Biblioteka 2.0 forum.biblioteka20.pl. Stanowi ono platformę współpracy bibliotekarzy cyfrowych. Ale umożliwia także na specjalnie utworzonym podforum "A my to widzimy tak..." zgłaszanie przez użytkowników propozycji publikacji, które chcieliby widzieć w systemie polskich bibliotek cyfrowych. Ich typy są w znakomitej większości bardzo udane i nieraz zaskakują samych zawodowców. Czytelnicy także podpowiadają nowe rozwiązania dla bibliotek cyfrowych, a nawet chętnie wypowiadają się na ważne tematy ogólniejsze, jak ostatnio o sposobie udostępniania Bibliografii Polskiej Estreicherów, czy strategii digitalizacji w Polsce. Uzupełnieniem forum jest, promujący dobre praktyki polskie i zagraniczne, Blog Biblioteka 2.0 dostępny pod adresem blog.biblioteka2.0.pl.

Dzięki działaniom osób zaangażowanych w ideę 2.0 zaczyna także powstawać polska "biblioblogosfera", i nawet najmniejsze biblioteki mogą zaprezentować na forum globalnym swoje możliwości, pomysły, ofertę. Wszystkie są otwarte na komentarze swoich czytelników. Kilka przykładów to: blog Gminnej Biblioteki Publicznej im. Jana Pawła II w Mierzęcicach bibliotekamierzecice.blogspot.com, blog filii nr 13 Miejskiej Biblioteki Publicznej w Olsztynie biblioteka13.blogspot.com, blog Biblioteki ZSP Sióstr Urszulanekhttp://www.bibliotekaurszuli.blogspot.com, czy też zupełnie profesjonalny blog "Trójka" filii Miejskiej Biblioteki Publicznej w Katowicach joan-http://www.bloog.pl. Miejska Biblioteka Publiczna we Włodawie mbpwlodawa.blox.pl od pewnego czasu prowadzi swoją stronę WWW w postaci otwartego bloga. To tylko drobny fragment całości - adresy blisko 50 blogów małych i dużych bibliotek są na forum Biblioteka 2.0.

Na czym w tej chwili zależy najbardziej osobom promującym koncepcję Biblioteki 2.0 w Polsce?

Żeby biblioteki zaczęły używać tych narzędzi, które są gotowe i nieodpłatne. I żeby bibliotekarze dostrzegli, jak silne i pożyteczne narzędzia dialogu z użytkownikami daje im nowa technologia. Fora, blogi - to wszystko jest de facto bezobsługowe. Niewielkim nakładem kosztów można zacząć rozmawiać z czytelnikiem, umożliwić mu recenzowanie publikacji czy dzielenie się wrażeniami z imprezy bibliotecznej. Są już biblioteki prowadzące dialog ze społecznością za pomocą forów, jak choćby Biblioteka Uniwersytetu Rzeszowskiego forumbur.univ.rzeszow.pl, publiczna biblioteka w Jaworzniehttp://www.biblioteka.jaw.pl/forum czy w Imielinie,http://www.biblioteka.imielin.pl/forum.

Zachodnie i amerykańskie biblioteki zamieszczają komentowane podcasty z imprez bibliotecznych, dzięki czemu w wydarzeniach może brać udział globalna publiczność. Także polskie biblioteki wykorzystują serwisy YouTube czy Flickr, by za pomocą klipów i zdjęć promować swoją ofertę, czy też nawet prowadzić instruktaże korzystania z biblioteki.

Czy jednak cały czas nie jesteśmy w świecie 1.0? Fora to żadna nowość i w gruncie rzeczy mam wrażenie, że cały czas mówimy o bibliotece jako o nadawcy treści - może bardziej nowocześnie, ale nadal w jedną stronę.

Owszem, Biblioteka 2.0 to nie tylko otwarcie forum czy bloga przez bibliotekę, ale używanie tych narzędzi z intencją rzetelnego dialogu z użytkownikami - takiego, który w efekcie odmienia bibliotekę, nawet w tych obszarach, które dotąd zależały całkowicie od zawodowców.

Biblioteki gromadzą zasoby nieraz od wielu setek lat, więc zawsze będą miały wiele do nadawania. Idzie o to, by ich profesjonalnie przygotowany komunikat uwzględniał przedstawiane przez użytkowników postulaty. I by jak najlepiej odpowiadał ich informacyjnym kompetencjom i potrzebom. A te ostatnio gwałtownie się zmieniają. Stąd konieczność ciągłej interakcji.

Biblioteka 2.0 nie przestaje być biblioteką, która ma gromadzić, opracowywać, udostępniać i chronić zasoby, lecz jest biblioteką elastyczną, stale dopasowującą się do potrzeb użytkowników. Także wówczas, gdy ci chcą aktywnie ją współtworzyć. Działania, które polegają na angażowaniu społeczności w czynności dotąd ściśle bibliotekarskie, są możliwe w wielu obszarach. Na przykład w ramach samego procesu digitalizacji zasobów, który jest kosztowny i wymaga ogromnie dużo pracy.

Pod koniec 2006 r. wymyśliliśmy w Bibliotece Śląskiej Społeczną Pracownię Digitalizacji Śląskiej Biblioteki Cyfrowej blog.biblioteka20.pl/? p=49. Wolontariusze (kolekcjonerzy, miłośnicy książek, studenci bibliotekoznawstwa i seniorzy) pomagają nam w przekształcaniu zasobów bibliotecznych do postaci cyfrowej. Mimo że to żmudna praca, są bardzo zaangażowani i wytwarzają cyfrowe publikacje znakomitej jakości. To daje im dużą satysfakcję.

Biblioteki pracują też nad web contact center, czyli systemami umożliwiającymi interakcje i komunikację z użytkownikiem, między innymi za pomocą komunikatorów internetowych. Na świecie zaczynają się nawet tworzyć porozumienia bibliotek z kilku kontynentów, umożliwiające świadczenie usług zdalnym użytkownikom 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu.

A jaka jest reakcja środowiska bibliotekarzy na te pomysły?

To środowisko jest dość specyficzne, przywykłe do komunikacyjnej przewagi nad użytkownikiem. Praktyki Web 2.0 zaczynają jednak powoli przenikać i do bibliotek. Do tej pory było tak, że czytelnicy mogli zaproponować zakup jakiejś książki, ewentualnie wpisać swoje uwagi do "książki skarg i wniosków". Teraz otrzymają więcej możliwości, pod warunkiem, że zechcą zostać Czytelnikami 2.0.

W celu komercyjnej reprodukcji treści Computerworld należy zakupić licencję. Skontaktuj się z naszym partnerem, YGS Group, pod adresem [email protected]

TOP 200