Zarządzanie miastem staje się coraz bardziej zarządzaniem informacją o mieście.

Cyfrowe miasto to nie miasto dalekiej przyszłości ani też nie miasto wirtualne, umiejscowione w Second Life czy innej sieciowej, wirtualnej przestrzeni. Cyfrowego charakteru nabierają w coraz większej mierze współczesne, realnie istniejące ośrodki miejskie - a to za sprawą infrastruktury teleinformatycznej, niezbędnej w coraz większym stopniu zarówno do sprawnego zarządzania miastem, jak i zapewnienia odpowiedniego poziomu życia jego mieszkańców. Właściwie nie ma już chyba takiej dziedziny życia w mieście, w której nie byłyby stosowane narzędzia i rozwiązania z zakresu ICT.

Infrastruktura cyfrowych systemów i narzędzi wspomagających funkcjonowanie miasta nakłada się na istniejące już, tradycyjne warstwy miejskiej tkanki, umożliwiając ich dalsze, efektywne wykorzystanie oraz rozwój. Systemy zdalnego sterowania ruchem ulicznym, systemy monitoringu z użyciem kamer - to najbardziej oczywiste, spektakularne przykłady takiego zastosowania nowych technologii, które wspomagają dotychczasowe rozwiązania i metody pracy służb miejskich. Mniej widoczne, chociaż nie mniej ważne, są na przykład systemy telemetryczne do pomiaru istotnych parametrów miejskich sieci wodociągowych czy gazowych lub systemy wspomagania zarządzania i koordynowania działalności miejskich jednostek i instytucji. Za pośrednictwem infrastruktury teleinformatycznej odbywa się też coraz więcej różnych form aktywności mieszkańców miasta (telezakupy, elektroniczna bankowość itp.).

Informacje zamiast inwestycji

Współczesne miasta stają się coraz bardziej złożonymi, coraz bardziej skomplikowanymi, wielowymiarowymi organizmami. Jeśli mają się rozwijać, muszą być zarządzane w sposób adaptacyjny, odpowiadający na nieustannie zmieniające się wyzwania globalnej i lokalnej rzeczywistości. Rodzi to wiele nowych, nieznanych wcześniej problemów w sferze zarządzania i planowania. Ich rozwiązywanie wymaga stosowania przez organy administracji miejskiej i służby miejskie innych niż poprzednio metod zarządzania i narzędzi działania.

Radzenie sobie, przykładowo, z problemami komunikacyjnymi w dużych miastach nie ma - i nie może już mieć - jedynie czysto technicznego czy inwestycyjnego charakteru. W coraz bardziej zagęszczonej przestrzeni miejskiej nie ma już bowiem miejsca na nowe jezdnie, tory czy chodniki. Trzeba szukać raczej możliwości koordynacji już istniejących i funkcjonujących form transportu (powietrzne taksówki latające między wieżowcami należą, póki co, do sfery marzeń twórców filmów science-fiction).

W najbliższej przyszłości najważniejszym pytaniem dla władz aglomeracji miejskich nie będzie, którędy poprowadzić nową linię tramwajową czy nową ulicę - bo to po prostu będzie fizycznie niemożliwe albo ekonomicznie nieopłacalne - lecz jak połączyć w jedną, spójną sieć różne środki komunikacji, jak optymalnie wykorzystać istniejące zasoby i możliwości. A to już są działania z obszaru procesów informacyjnych, a nie przedsięwzięć inżynierskich czy urbanistycznego planowania.

Z pomocą przychodzi tu oczywiście teleinformatyka, która pozwala na szybki dostęp do odpowiednich informacji o infrastrukturze transportowej miasta i danych o natężeniu ruchu w mieście, niezbędnych do skutecznej koordynacji potoków komunikacyjnych. Z drugiej jednak strony efektywne wykorzystanie narzędzi IT wymaga od władz miasta i służb miejskich sprostania nowym wyzwaniom związanym z zarządzaniem informacją o mieście. System regulacji sygnalizacji świetlnej, jeśli ma być skuteczny, nie może działać w odosobnieniu - musi bazować na rozbudowanym systemie przetwarzania informacji o różnych elementach sytuacji w mieście. Bez tego byłby tylko kosztowną zabawką w rękach służb drogowych.

Naukowcy z Adaptive System and Interaction Group, pracując nad systemem prognozującym utrudnienia w ruchu ulicznym w Seattle, brali pod uwagę wszystkie możliwe czynniki mogące mieć wpływ na jego płynność: remonty, wypadki, duże wydarzenia sportowe i kulturalne, wizyty oficjeli, zmiany pogody itp.

Nieuchronna staje się integracja miejskich systemów informacyjnych. Coraz większa złożoność i dynamika różnorakich struktur i procesów miejskich (społecznych, technicznych, organizacyjnych itp.) powoduje konieczność całościowego ogarnięcia, scalenia i skoordynowania coraz większej ilości funkcjonujących do tej pory osobno sfer i obszarów miejskiego życia. Bez tego trudno już dzisiaj myśleć o skutecznym zarządzaniu miastem.

Przestrzeń pod kontrolą

Historia rozwoju miast to ciągły proces ich integracji i dezintegracji. Na przestrzeni dziejów można wyróżnić różne formy integracji miejskich struktur. Na początku czynnikiem integrującym była sama przestrzeń miejska, w wiekach średnich w widoczny sposób wyznaczona murami oddzielającymi miasto od reszty otoczenia. Potem przestrzeń ta zaczęła się przekształcać - centrum życia w mieście, punktem scalającym funkcjonowanie społeczności miejskiej stał się rynek z ratuszem. Układ miasta był taki, że wszystkie ulice prowadziły do środka, co w naturalny sposób ułatwiało utrzymywanie kontaktów między mieszkańcami.