Bezprzewodowe sieci dostępowe standardów IEEE 802.16d/e oraz sposoby wykorzystania aplikacji szerokopasmowych (w tym telewizji mobilnej) zdominowały pierwszą Akademię Inżynierów Telekomunikacji, zorganizowaną pod auspicjami miesięcznika NetWorld 24 stycznia 2008 r. w Warszawie. Cykl wykładów zakończyła ożywiona debata na temat przyszłości radiowych sieci dostępowych w Polsce i na świecie.

Wprowadzającą, bardzo rozbudowaną prezentację na temat obecnego stanu szerokopasmowych, mobilnych sieci dostępowych przedstawił Mirosław Stando, sekretarz generalny Stowarzyszenia Inżynierów Telekomunikacji (SIT). Koncentrując się na standardzie WiMAX, jako rozwiązaniu wciąż wzbudzającym wiele emocji na rynku telekomunikacyjnym, Stando zwrócił uwagę na niewątpliwe zalety tej technologii (duża przepustowość, rdzenna architektura IP-based, wysoka efektywność wykorzystania pasma, istniejące mechanizmy bezpieczeństwa, QoS). Do słabości standardu należą zaś takie elementy, jak: brak pełnej wzajemnej kompatybilności rozwiązań 802.16d (fixed) i 802.16e (mobile), brak wsparcia dla technologii 3G, powolna certyfikacja czy kłopoty z globalnym zharmonizowaniem pasma przeznaczonego na WiMAX. Prelegent dostrzegł także pewne rozbieżności między teorią a praktyką we wdrażaniu standardu. WiMAX ma doskonałe wsparcie branżowe i medialne (m.in. WiMAX Forum - 450 członków, w tym tacy giganci, jak: Alcatel-Lucent, Nortel, NEC, Siemens, Huawei, Intel, TI, Philips Semiconductor, Motorola, Nokia, Samsung), za którym wciąż jeszcze nie podąża lawina wdrożeń. Jeśli jednak rynek poradzi sobie z wyzwaniami, jakie stoją przed tą nadal innowacyjną, radiową technologią dostępową (m.in.: cena terminala dla użytkownika końcowego do 100 USD, wprowadzenie roamingu, upowszechnienie standardu), to według przedstawiciela Stowarzyszenia Inżynierów Telekomunikacji przyszłość WiMAX jawi się w jasnych barwach.

Sprzętowy wymiar WiMAX przybliżył Sylwester Chojnacki z firmy Alvarion, której rozwiązania (stacje bazowe i terminale) od lat wykorzystywane są przy budowie sieci IEEE 802.16d/e (m.in. jedno z pierwszych komercyjnych wdrożeń standardu w czerwcu 2004 r.). Specjalista z Alvariona podzielił mnogość zastosowań sieci WiMAX na rozwiązania przeznaczone dla klientów biznesowych, mobilnych i indywidualnych (np. bezprzewodowe osiedla, kioski i kafejki internetowe, pomiary telemetryczne i monitoring, podłączanie do sieci bankomatów). Zwrócił uwagę na techniczne aspekty związane z technologią WiMAX - wielką jej zaletą jest możliwość efektywnego wykorzystywania fal radiowych (przy braku widoczności nadajników i odbiorników - NLOS), stosowania ortogonalnych transmisji OFDM (OFDMA) oraz anten inteligentnych wspieranych przez mechanizmy MIMO (Multiple Input Multiple Output). Według Chojnackiego w przyszłości będzie rozwijał się przede wszystkim WiMAX mobilny (kolejna wersja - 802.16 m pozwoli uzyskiwać przepływności rzędu 100 Mb/s przy prędkości pojazdów do 300 km/h), którego wartość w 2010 r. przekroczy 5 mld USD.

Doświadczenia praktyczne

Uczestnicy styczniowej Akademii Inżynierów Telekomunikacji mogli także zapoznać się z praktycznym wdrożeniem sieci WiMAX w Chełmie. Inwestycję, przeprowadzoną przez lokalnego operatora (MSConnect Sp. z o.o.), oparto na stacji bazowej Alvarion BreezeMax 3500 (4 sektory), działającej w pasmie 3,5 GHz i urządzeniu Alvarion WI2, będącym "pomostem" tłumaczącym pakiety sieci 802.16d na zwykłe Wi-Fi (802.11b/g). Dzięki WI2 każdy zarejestrowany (WI2 ma zaimplementowany Radius) w sieci mieszkaniec Chełma, posiadający np. laptop z modułem bezprzewodowym Wi-Fi, może mieć szerokopasmowy dostęp do internetu (świadczony faktycznie za pośrednictwem sieci WiMAX). Nadajnik WiMAX ulokowano w centrum miasta na poziomie 270 m n.p.m., co dało użyteczny zasięg na poziomie 21 km. Robert Górnik z MSConnect podkreślił, że budowa sieci WiMAX w Chełmie jest jednym z elementów tworzenia społeczeństwa informacyjnego (People Net) w polskich miastach. Przed każdą podobną inicjatywą należy jednocześnie dokonać analizy wykorzystania przyszłych usług oraz struktury demograficznej danego regionu.

Pierwszą część wykładów seminaryjnych zakończył Tomasz Kotarski z firmy Alcatel-Lucent Polska. Ekspert omówił ewolucję standardu IEEE 802.16, wskazując zalety i wady poszczególnych wersji tego standardu. Następnie zaprezentowane zostały technologie dostępne obecnie na rynku: 802.16d i 802.16e, wśród których, zdaniem Alcatel-Lucent, rozwiązaniem najbardziej efektywnym jest standard 802.16e. Ponieważ adresuje on wszystkie typy aplikacji: stacjonarne, nomadyczne oraz mobilne, to od Alcatel-Lucent otrzymał miano "WiMAX uniwersalny". Tomasz Kotarski przedstawił kolejność procedur certyfikacji WiMAX (m.in. podział na wave 1 - profil podstawowy i wave 2 - profil rozszerzony) oraz ponownie podkreślił znaczenie powstałego w 2001 r. WiMAX Forum. Część prezentacji poświęcona była również technologicznym aspektom działania sieci WiMAX (wielodostęp SOFDMA, zaawansowane techniki antenowe: Beamforming, MIMO, Rx/Tx diversity, adaptacyjna modulacja i turbo kody oraz ich wpływ na aspekt implementacyjny systemu WiMAX).

Telewizja bardziej mobilna

Obok dominującej na styczniowej Akademii Inżynierów Telekomunikacji tematyki WiMAX, jedno z ciekawszych wystąpień miał Tomasz Skubacz z Alcatel-Lucent Polska, prezentując zagadnienia z zakresu telewizji mobilnej, uznawanej przez wielu analityków za prawdziwą przyszłość obrazu ruchomego. Tomasz Skubacz zwrócił uwagę na fakt, że telewizja mobilna musi być dostępna z każdego miejsca (co oznacza także dostępność odpowiednich telefonów komórkowych i łatwość ich obsługi) oraz interaktywna (współpraca operatorów z producentami treści). Obecnie na świecie istnieje kilka standardów przesyłania obrazu telewizyjnego do odbiorników przenośnych (DMB, DVB-H, MediaFlo), aczkolwiek, według przedstawiciela Alcatel-Lucent Polska, w Europie główną technologią będzie DVB-H (Digital Video Broadcasting - Handhelds). Standard ten ewoluuje obecnie do hybrydowego rozwiązania satelitarno-naziemnego (DVB-SH), działającego w pasmie S (kanał szerokości 30 MHz w Europie). Dopiero takie połączenie ma przynieść prawdziwą rewolucję w odbiorze i popularyzacji telewizji mobilnej.