Nieprawda, że osoby w wieku emerytalnym nie są zainteresowane korzystaniem z nowych technologii. Trzeba tylko dać im szansę zapoznania się z nimi.

W Polsce tylko 7% osób w wieku powyżej 55 lat korzysta regularnie z Internetu. W krajach Europy Zachodniej znacznie więcej: w Danii i Szwecji po 56%, w Holandii - 46%, a w Finlandii - 38%. Tylko 19% polskich seniorów potrafi obsługiwać komputer, podczas gdy umiejętność tę posiada 73% starszych Szwedów i Duńczyków. Osoby po pięćdziesiątce stanowią prawie 30% polskiego społeczeństwa. To uzmysławia, jak duża skala wykluczenia cyfrowego jest naszym udziałem. Dlaczego tak się dzieje?

Z danych GUS wynika, że najważniejszą barierą w dostępie do komputera i Internetu w Polsce wcale nie są koszty. Badania przeprowadzone przez spółkę Inwestycje Społeczne na zlecenie UPC Polska pokazują również, że zbyt wysokie opłaty za Internet są dopiero na trzecim miejscu wśród barier utrudniających seniorom korzystanie ze zdobyczy nowych technologii. Za największą przeszkodę uznana została nieumiejętność obsługi komputera i brak możliwości zdobycia takich umiejętności. Oferta kursów jest mała, a rodzina zazwyczaj nie ma czasu, umiejętności lub cierpliwości, aby ich tego nauczyć.

Bez stereotypów

Poważnym problemem w podjęciu starań o zdobycie potrzebnych umiejętności jest także niska samoocena osób starszych. Uważają one, że nauka obsługi komputera jest dla nich za trudna, że sobie z nią nie poradzą. W przekonaniu, że "to nie dla nich" umacnia ich wrażenie, że świat komputerów zdominowany jest przez ludzi młodych. Do tego dochodzi lęk przed zepsuciem komputera, podsycany często przez członków rodziny.

Ci, którym uda się jednak w końcu przełamać wszystkie bariery i posiąść potrzebne umiejętności, mówią, że już nie wyobrażają sobie życia bez komputera i Internetu. "Umiem sama napisać na komputerze i wysłać mailem CV, nikogo nie muszę prosić o pomoc. Udało mi się dzięki komputerowym umiejętnościom znaleźć dodatkową pracę. Pojechałam za granicę i mogłam bez kosztów wysłać informacje do rodziny. Planując kolejny wyjazd korzystam również z Internetu. Mam lepszy kontakt z ludźmi młodymi, którzy odpowiadają na moje maile" - opowiada z entuzjazmem Barbara Krzemińska, uczestniczka jednego z kursów komputerowych organizowanych w ramach Akademii e-Seniora.

Akademia e-Seniora to program edukacji internetowej dla osób starszych zainicjowany przez UPC Polska. Obecnie prowadzony jest we współpracy z Akademią Rozwoju Filantropii w Polsce. Zajęcia odbywają się w pracowniach ufundowanych przez UPC Polska w dziesięciu miastach w Polsce. Podczas ubiegłorocznego Forum na rzecz Usług Szerokopasmowych, organizowanego przez redakcję Computerworld, program został nagrodzony "Szerokim pasem" za walkę z wykluczeniem cyfrowym osób starszych.

UPC chciałoby rozszerzyć zainicjowane przez siebie działania na współpracę z innymi organizacjami wspierającymi seniorów. "Nie przekonuje nas stereotyp seniora jako osoby zamkniętej na nowe technologie. Liczba zgłoszeń na kursy Akademii e-Seniora pokazała, jak bardzo ludzie starsi chcą sięgać po nowe rozwiązania i uczyć się korzystania z nich" - mówi Dorota Zawadzka z UPC Polska. Jej zdaniem, potrzebna byłaby szeroka debata publiczna na temat cyfrowego włączenia osób starszych.

W kontakcie z rodziną i znajomymi

Ci, którzy uczestniczyli już w kursach Akademii e-Seniora, mówią, że zyskali znacznie więcej niż tylko umiejętność obsługi komputera i korzystania z Internetu. Zmieniła się ich pozycja w rodzinie. Znajomość komputera pozwala na lepsze nawiązywanie kontaktów z wnukami; okazuje się, że czasami wnukom wręcz imponuje, że ich dziadek czy babcia tak dobrze znają się na komputerze. Wzrosło także poczucie własnej wartości osób starszych na tle znajomości najnowszych technologii. Są dumni, że mogą sobie radzić z nowymi technikami sami, a nieraz też i wspomagać innych w rodzinie czy wśród znajomych. Nie chcą czuć się gorszymi tylko dlatego, że nie potrafią wysłać maila czy otworzyć strony internetowej.

Do czego najczęściej polscy seniorzy wykorzystują komputer i Internet? Przeważnie do kontaktów z rodziną i znajomymi. Wiele osób ma dzieci za granicą, z którymi poprzez sieć utrzymują stały kontakt. Wysyłają maile, rozmawiają przez komunikatory, korzystają z web kamer, by zobaczyć jak rosną wnuki na drugim kontynencie. Internet jest bardzo użyteczny w kontaktach z sąsiadami i znajomymi - zamiast chodzić z bloku do bloku, można wysłać maila lub informację przez Gadu-Gadu czy Skype'a.

Nowe technologie okazują się równie często użyteczne w pracy. Wielu emerytów jeszcze dorabia i często mają dyskomfort, że nie potrafią dorównać młodszym kolegom w obsłudze nowych urządzeń. Znajomość obsługi komputera pozwala zmniejszyć dystans i nawiązać lepsze, partnerskie stosunki. Poza tym nowe technologie pozwalają często lepiej i wydajniej pracować. Na przykład projektowanie za pomocą programu komputerowego okazuje się łatwiejsze niż na desce kreślarskiej.

Osoby uczestniczące w kursach dla seniorów przyznają, że na początku miały wiele obaw. Podkreślają jednak zarazem, że uprzedzenia szybko mijały i przychodziła euforia, zainteresowanie, chęć poznawania nowych rzeczy i poszerzania swoich umiejętności. Wiele z nich chętnie teraz poszłoby już na kursy na wyższym poziomie.