Przeznaczone do wbudowania systemy operacyjne czasu rzeczywistego to mało widoczny, choć ogromny rynek, który ostatnio wyraźnie ewoluuje w kierunku oprogramowania otwartego.

QNX Software Systems przedstawiła we wrześniu br. zmiany w modelu licencjonowania oferowanego oprogramowania i udostępniła kod źródłowy swojego systemu RTOS (Real Time OS) QNX Neutrino, jednego z najpopularniejszych tego typu systemów na rynku. Nowa strategia została pozytywnie przyjęta przez twórców oprogramowania dla systemów osadzonych, gdyż ułatwi integrację aplikacji z systemem operacyjnym. Z drugiej strony spotkała się jednak z krytyką zwolenników wolnego oprogramowania.

Nie jest to zresztą szczególnie oryginalna inicjatywa. W kwietniu tego roku MontaVista wprowadziła przeznaczoną do wbudowania wersję systemu Linux Professional Edition 5.0 typu RTOS oraz zestaw narzędzi dla programistów Application Developer Kit 5.0. Tego typu systemy Linux przygotowuje również Palm dla smartfonów Treo we współpracy z Access, która przejęła PalmSource (Access Linux Platform), a także Red Hat.

RTOS (Real Time OS) to systemy operacyjne przeznaczone do pracy w warunkach, gdy oprogramowanie musi obsługiwać wiele zdarzeń zgłaszanych przez zewnętrzne interfejsy, a odpowiedź na zaistniałe zdarzenia musi nastąpić w określonych ramach czasowych. Są one wykorzystywane m.in. w serwerach kasetowych, urządzeniach satelitarnych, sprzęcie sieciowym, telekomunikacyjnym, medycznym i motoryzacyjnym, różnego rodzaju urządzeniach przemysłowych, choć najbardziej masowe zastosowania systemy RTOS znajdują w smartfonach - telefonach nowej generacji. O potencjalnej wielkości tego rynku świadczą choćby dane prezentowane przez firmę analizującą rynek ABI Research, która ocenia, że w tym roku sprzedaż telefonów pracujących pod kontrolą wbudowanych wersji RTOS Linux wyniesie 8,1 mln sztuk, a w 2012 r. przekroczy 200 mln.

Nowe licencje QNX

Firma wprowadziła zasadę, że bez względu na to, z której licencji QNX programista korzysta, automatycznie zostaje zakwalifikowany do społeczności QNX i uzyskuje bezpłatny dostęp do kodu m.in. systemu Neutrino. Kod ten można dowolnie zmieniać i nieodpłatnie udostępniać innym członkom społeczności, ale sprzedaż aplikacji lub systemu bądź udostępnianie go na zewnątrz wiąże się z koniecznością zakupu licencji dla użytkowników komercyjnych.

Na hybrydowy model oprogramowania QNX składają się licencje: dla projektów niekomercyjnych (EULA), dla partnerów technologicznych QNX (PSLA), dla użytkowników komercyjnych (CSLA). Dwie pierwsze licencje nie wiążą się z koniecznością wnoszenia opłaty. Programiści mogą wykorzystywać oprogramowanie QNX na potrzeby testów i rozpoznania oprogramowania, a wytworzony produkt może zostać zaprezentowany potencjalnemu klientowi. Licencja ta uwzględnia także projekty akademickie.

Licencja PSLA skierowana jest do konsultantów i firm, które chcą dołączyć do społeczności QNX i tworzyć produkty uzupełniające jej ekosystem. Natomiast ostatnia licencja (CSLA) skierowana jest do pozostałych firm i wiąże się z opłatami.