Pomysłowość w cenie

Polska ma szansę nadrobić dystans wobec najbardziej rozwiniętych cywilizacyjnie i gospodarczo państw europejskich pod warunkiem, że priorytetem jej strategii rozwojowych stanie się innowacyjność.

Polska ma szansę nadrobić dystans wobec najbardziej rozwiniętych cywilizacyjnie i gospodarczo państw europejskich pod warunkiem, że priorytetem jej strategii rozwojowych stanie się innowacyjność.

Innowacyjność jest istotą biznesu, który prowadzimy" - deklaruje Janusz Filipiak, prezes zarządu Comarch SA, na łamach firmowej gazety "Nowe Technologie" (nr 4/2005). W ubiegłym roku Comarch został laureatem nagrody dziennika Rzeczpospolita dla najbardziej innowacyjnego polskiego przedsiębiorstwa w sektorze handlu i usług. Nagroda została przyznana głównie za inwestycje w działalność badawczo-rozwojową (B+R), wielokrotnie przekraczające średnią krajową. W 2004 r. firma przeznaczyła na ten cel 12% swoich przychodów. Cały czas utrzymuje duży ośrodek badawczo-rozwojowy, który zatrudnia specjalistów pracujących nad nowymi produktami i usługami.

Nakłady na badania i rozwój są najczęściej stosowanym na całym świecie miernikiem innowacyjności gospodarki. Całość nakładów (publicznych i prywatnych) na badania i rozwój w Polsce waha się w granicach 0,5% produktu krajowego brutto (PKB), przy średniej unijnej na poziomie prawie 2% PKB, a w Stanach Zjednoczonych 2,5%. W Szwecji nakłady na B+R dochodzą nawet do 4% PKB. W naszym kraju utrzymuje się na dodatek niekorzystna struktura źródeł finansowania prac w zakresie B+R. W Polsce udział środków prywatnych w tej dziedzinie jest wciąż na niskim poziomie. Stanowią one jedynie ok. jednej piątej wszystkich wydatków w sferze badawczo-rozwojowej, podczas gdy na przykład w Szwecji dochodzą do trzech czwartych. U nas prawie wszystkie środki pochodzą z budżetu państwa lub z funduszy europejskich.

Można powiedzieć, że ważniejsza od wysokości nakładów na działalność badawczo-rozwojową jest efektywność w ich wykorzystywaniu. Tutaj jednak również nasz kraj nie wygląda najlepiej, głównie jeśli chodzi o zagospodarowanie środków publicznych. Gros funduszy przeznaczanych jest po prostu na bieżącą działalność i utrzymanie placówek badawczo-naukowych, a nie na realizację projektów badawczo-rozwojowych wspierających rozwój innowacyjności, a co za tym idzie i konkurencyjności naszej gospodarki. Liczba patentów przypadających na milion mieszkańców naszego kraju daje nam w tej klasyfikacji przedostatnie miejsce wśród wszystkich krajów Unii Europejskiej. Jeżeli ta sytuacja się nie zmieni, polska gospodarka może mieć problemy z pełnoprawnym uczestniczeniem w globalnym systemie ekonomicznym.

Polityczne priorytety

Pomysłowość w cenie

Łączny wskaźnik innowacyjności (SII) w roku 2005

Innowacyjność jest dzisiaj ważnym elementem rozwoju gospodarczego i społecznego. Jej znaczenie dla sprawnego przebiegu procesów cywilizacyjnych jest coraz mocniej akcentowane w Unii Europejskiej. Sytuacja ta wymaga specjalnych działań ze strony władz polskich. "Kluczowe znaczenie ma nadanie innowacyjności centralnej roli w krajowej strategii gospodarczej. Wymaga to jednoczesnego wystąpienia trzech elementów składowych: woli i wizji politycznej, konsekwencji oraz wiedzy" - czytamy w raporcie "Po prostu to zróbmy! Unia Europejska i wyzwanie innowacyjności: rekomendacje dla nowych państw członkowskich", opracowanym przez demosEuropa - Centrum Strategii Europejskiej.

Autorzy raportu podkreślają, że zarówno Polska, jak i inne, nowo przyjęte do Unii Europejskiej kraje powinny dobitniej artykułować na forum europejskim własne potrzeby związane z warunkami rozwoju innowacyjności, mocniej promować własne, często odmienne od starych członków Unii interesy rozwojowe. Wiele priorytetowych obszarów innowacyjności w starych państwach członkowskich różni się bowiem znacznie od tych, którymi w pierwszym rzędzie powinny się zająć kraje nowo przyjęte. Zdaniem ekspertów z demosEuropa, powinny one koncentrować się przede wszystkim na rozwijaniu takich dziedzin i obszarów, jak: ekotechnologie, oprogramowanie komputerowe, wydajność energetyczna, elektronika dla konsumentów, środowisko, produkty i sprzęt medyczny, bezpieczeństwo i sprzęt informatyczny oraz projektowanie technologiczne. "Przyczyna jest dwojakiej natury: potencjał dostępny w tych krajach oraz «priorytety dościgania», które mogą posłużyć jako dźwignia przyszłej specjalizacji" - oceniają autorzy raportu "Po prostu to zróbmy!".

Każdy kraj musi jednak samodzielnie zadecydować o wyborze własnych priorytetów innowacyjności i stworzeniu sprzyjającej ich rozwojowi polityki innowacyjności. Administracja publiczna ma w tym zakresie wiele środków i możliwości oddziaływania. Oprócz bezpośrednich wydatków ze środków publicznych na badania i rozwój w grę mogą wchodzić przywileje podatkowe dla firm prowadzących działalność proinnowacyjną czy zamówienia publiczne stymulujące rozwój innowacyjnych produktów lub usług. Ważne znaczenie dla rozwoju postaw proinnowacyjnych może mieć polityka patentowa oraz ustawodawstwo w zakresie praw własności intelektualnej. Pozytywne oddziaływanie na gospodarkę kraju w zakresie innowacyjności wykazują inwestycje zagraniczne, które przyczyniają się do wzrostu produktywności w przedsiębiorstwach i wzmożonej konkurencyjności na rynku.

Kultura ma znaczenie

Pomysłowość w cenie

Nakłady na B + R sektora publicznego i sektora przedsiębiorstw jako % PKB

Wszystkie wysiłki i działania nie odniosą jednak należytego skutku, jeżeli w kraju nie będzie atmosfery innowacyjności, jeżeli nie będzie otwarcia na nowe pomysły, inicjatywy, przedsięwzięcia, rozwiązania. Bardzo istotne znaczenie dla rozwoju innowacyjności mają zarówno czynniki kulturowe, jak i psychologiczne. Joseph Schumpeter twierdzi, że impuls do działań proinnowacyjnych płynie zazwyczaj ze strony aktywnych, twórczych jednostek mających ducha przedsiębiorczości. Ich inicjatywy muszą jednak trafiać na podatny grunt w otoczeniu - w firmie, w grupie zawodowej, w kraju, a ich aktywność musi być doceniana przez innych.

Zdolność do innowacji to w dużej mierze przesłanka kulturowa. Postawa przedsiębiorczości obejmuje z jednej strony cechy indywidualne, takie jak stosunek do ryzyka czy otwartość na nowe idee, ale też zależy w znaczący sposób od panujących w danym miejscu ogólnych warunków środowiska społecznego i rynkowego. Nie bez znaczenia są tu np. postawy konsumentów, odbiorców czy kooperantów, których wysokie wymagania pod adresem produktów i usług wymuszają poszukiwanie nowych, innowacyjnych rozwiązań. Sukcesy wielu Polaków na świecie, w różnych dziedzinach aktywności zawodowej, gospodarczej czy naukowej świadczą, że w ludziach istnieje duży potencjał innowacyjności, gorzej jest natomiast z wypracowaniem systemowych rozwiązań, które by pozwalały wykorzystać tę twórczą aktywność wybitnych jednostek na gruncie krajowym.

"Tworzenie kultury innowacji powinno następować w układzie partnerskim pomiędzy sektorem publicznym a prywatnym. Aby tak się stało, niezbędna jest nie tylko publiczna akceptacja, ale także uczestnictwo społeczne" - uważają analitycy demosEuropa. Pozytywnego nastawienia i uczestniczenia w procesach innowacyjnych trzeba uczyć od najmłodszych lat. Edukacja na wszystkich poziomach kształcenia odgrywa niezmiernie ważną rolę dla kształtowania i upowszechniania postaw proinnowacyjnych. Tylko twórcze, aktywne podejście do rozwiązywania pojawiających się we współczesnym świecie problemów może zapewnić sukces zarówno w obszarze gospodarki, jak i życia społecznego oraz nadążanie za rozwojem cywilizacyjnym.

"Posiadając długofalową strategię innowacyjności i rozwoju firma może pozwolić sobie na konkurencję nie tylko na krajowym podwórku, ale również za granicą" - ocenia Janusz Filipiak, prezes zarządu Comarch SA, we wspomnianej na wstępie wypowiedzi dla Nowych Technologii. Innowacyjność jest zaś, według niego, ciągłym robieniem tego, czego rynek, konkurencja i otoczenie się nie spodziewają.

Kredyty, inwestycje, badania

Różne kraje stosują różne metody i sposoby stymulowania oraz wspomagania innowacyjności. Program "Badawczy kredyt podatkowy" został ustanowiony we Francji w latach 80. jako jeden z pierwszych. Uzupełniony został w 2004 r. przez program "Młode innowacyjne przedsiębiorstwa". Francuskie władze uznają oba programy za element szerszej strategii mającej na celu tworzenie środowiska sprzyjającego innowacyjności, a w szczególności wspierającej rozwój rynku MSP.

Irlandia postawiła na tworzenie atrakcyjnych warunków dla zagranicznych inwestycji. Już w latach 50. dostrzeżono korzyści wynikające z pojawienia się nowych, zagranicznych firm. Inwestycje te przyczyniają się do rozwoju i dywersyfikacji irlandzkiej bazy przemysłowej, sprzyjają dyfuzji i stosowaniu nowych technologii oraz tworzeniu nowych miejsc pracy, szczególnie w sektorze nowych technologii.

Finlandia rozwija rynek funduszy venture capital. Finnish Industry Investment jest przedsiębiorstwem państwowym, które inwestuje środki pochodzące z prywatyzacji w fundusze venture capital. Wspiera też projekty restrukturyzacyjne firm. Za ważne zadanie uznane zostało w ostatnim czasie tworzenie klastrów wiedzy i centrów doskonałości w strategicznych dziedzinach. Są nimi: energia i środowisko, produkty metalowe i inżynieria mechaniczna, leśnictwo, ochrona zdrowia, sektor IT.

Integralną częścią strategii innowacji Departamentu Handlu i Przemysłu w Wlk. Brytanii są zamówienia publiczne. Ich zasady zostały określone w "Governing Accounting". Wynika z nich m.in., że wymagania zamawiającego powinny być w maksymalnym stopniu wyrażone w kategoriach wydajności i stymulować oferowanie rozwiązań innowacyjnych.

Program Kplus w Austrii ma za zadanie budować długofalowe związki między przemysłem a publicznymi instytucjami naukowymi. Powstały wspólne centra służące zarówno prowadzeniu badań, jak i testowaniu możliwości wdrożenia nowych technologii. Program Kind/Net służy z kolei rozwojowi i wspomaganiu międzynarodowej konkurencyjności austriackich klastrów technologicznych.

W Szwecji powstał narodowy plan na rzecz innowacyjności "Innovativa Sverige". Polityka regionalna została uznana w nim za istotny element szerszej strategii rozwoju, która ma na celu tworzenie warunków sprzyjających innowacyjności. Ważnym jej składnikiem jest także wspieranie systemu edukacji przygotowującego bazę dla gospodarki opartej na wiedzy. Celem jest m.in., by połowa każdego rocznika kończyła studia uniwersyteckie.

W celu komercyjnej reprodukcji treści Computerworld należy zakupić licencję. Skontaktuj się z naszym partnerem, YGS Group, pod adresem [email protected]

TOP 200