Vista pod lupą
-
- 06.03.2006
W ręce partnerów i entuzjastów trafiła właśnie wersja Community Technology Preview systemu Windows Vista. Liczba testerów ma sięgnąć 500 tys.
W ręce partnerów i entuzjastów trafiła właśnie wersja Community Technology Preview systemu Windows Vista. Liczba testerów ma sięgnąć 500 tys.
Microsoft udostępnił pierwszą wersję beta korporacyjnej wersji Windows Vista, tzw. CTP - Community Technology Preview, wyposażoną w kompletny zestaw funkcji, które mają się pojawić w wersji komercyjnej planowanej na jesień br. Od momentu pojawienia się pierwszej, we wrześniu 2005, jest to już czwarta beta Vista. W porównaniu z dotychczasowymi cyklami rozwoju oprogramowania jest to najwcześniej opublikowana wersja z pełnym zestawem planowanych funkcji.
Przedstawiciele firmy zastrzegają, że zawartość wersji CTP nie przesądza o zawartości funkcjonalnej ostatecznej wersji komercyjnej Windows Vista. "Wciąż zbieramy opinie użytkowników i być może dodane zostaną kolejne funkcje, a niektóre mogą zniknąć" - mówi Mike Burk, Product Manager w Microsoft Windows Client Division. Przedsięwzięcie jest spore i zmiany na pewno się pojawią - przewidywana liczba testerów ma osiągnąć poziom ok. 500 tys. Windows Vista CTP jest dostępna dla użytkowników zarejestrowanych w MSDN (Microsoft Developer Network), Microsoft TechNet lub uczestników programu Early Adopter.
Lista nowych funkcji systemu Windows jest długa. Najwięcej nowości związanych jest jednak bezpośrednio lub pośrednio z mechanizmami bezpieczeństwa, które mają poprawić nadszarpnięty pod tym względem wizerunek Windows. Windows Vista został wyposażony m.in. w zintegrowane mechanizmy szyfrowania danych i plików, funkcje zapobiegające niekontrolowanej modyfikacji sterowników i niekontrolowanej instalacji modułów programowych za pośrednictwem stron WWW, a także nowe mechanizmy zarządzania kontami użytkowników.
Mimo wcześniejszych zapowiedzi, Microsoft nie zdecydował się na zintegrowanie z systemem oprogramowania antywirusowego.
Gadżety, partycje
User Account Protection uzupełnia funkcjonalność Security Center.
W drugiej połowie roku Microsoft zapowiada udostępnienie dodatkowego, niezależnego zestawu narzędzi do testowania zgodności aplikacji z Windows Vista - Application Compatibility Toolkit 5.0. Nowe narzędzia są dopasowane do zmodyfikowanej funkcjonalności systemu oraz jego modułowej architektury, która ma ułatwić dodawanie/usuwanie elementów systemu zależnie od wymagań użytkownika.
Według ocen podawanych przez Microsoft koszty indywidualnej instalacji systemu operacyjnego w korporacyjnych komputerach PC sięgają 1000 USD na każdy komputer. A ponieważ rynek korporacyjny jest łakomym kąskiem dla każdego producenta oprogramowania, Microsoft chce maksymalnie zachęcić potencjalnych odbiorców z tego segmentu do aktualizacji systemów OS i sięgnięcia właśnie po Windows Vista.
Dlatego też podstawowe modyfikacje wprowadzone do korporacyjnych wersji systemu wiążą się z ulepszeniem mechanizmów umożliwiających masową instalację i udostępnieniem dodatkowych narzędzi ułatwiających zarządzanie Windows w sieciach korporacyjnych. Jak zapewniają przedstawiciele firmy, ma to pozwolić na nawet 10-krotne zmniejszenie kosztów instalacji i konfiguracji systemu (do poziomu 100 USD na komputer PC).
Vista wykorzystuje nowy format tworzenia obrazu systemu oparty na plikach, a nie jak dotąd - na sektorach obrazu dysku. W praktyce oznacza to, że możliwa jest łatwa instalacja obrazu nowej wersji systemu przy zachowaniu starego systemu i wcześniej zainstalowanych sterowników urządzeń. Program SIM (System Image Manager) umożliwia budowę, edycję i konfigurację obrazów systemu przy wykorzystaniu interfejsu graficznego i funkcji przeciągania i upuszczania. Dotychczas administratorzy musieli wykorzystywać do tego celu skrypty tekstowe.
Windows Deployment Services to nowe narzędzie zastępujące Remote Installation Services w Windows XP. Ten nowy program jest oparty na pakiecie Windows Preinstallation Environment 2.0, który udostępnia w trybie offline funkcje konfiguracji diagnostyki i odtwarzania systemu. Wśród innych nowości warto też wymienić moduł User State Migration Tool 3.0 - narzędzie umożliwiające nienadzorowaną instalację systemu i szyfrowanie danych oraz nowe wersje Microsoft Management Console 3.0 i Task Scheduler.
Obosieczne bezpieczeństwo
Windows Vista jest wyposażony w nowy element interfejsu użytkownika, tzw. Welcome Center. Jest to funkcja wzorowana na Security Center, ale udostępniająca funkcje zarządzania kontami użytkowników i wyświetlania instrukcji oraz porad dotyczących korzystania z systemu. W wersjach OEM, Welcome Center będzie mógł być modyfikowany i przystosowywany do wyświetlania informacji związanych z innymi aplikacjami instalowanymi przez producenta komputera.
Standardowym elementem wersji korporacyjnych Windows Vista jest funkcja BitLocker Drive Encryption umożliwiająca szyfrowanie dokumentów i wszystkich plików zapisywanych na dysku komputera przy wykorzystaniu sprzętowych mechanizmów udostępnianych przez chipsety zgodne ze specyfikacją TPM (Trusted Platform Module). Moduły TPM już od dłuższego czasu są montowane w większości płyt głównych, a w każdym razie w wersjach przeznaczonych dla użytkowników korporacyjnych.
Chipsety TPM umożliwiają trwałe i bezpieczne przechowywanie kluczy szyfrujących, haseł dostępu i certyfikatów cyfrowych. Mechanizm ten został stworzony do efektywnej ochrony praw autorskich, ale praktyczne konsekwencje jego stosowania idą dalej - Windows Vista umożliwi masowe i łatwe wykorzystanie zaawansowanych metod szyfrowania informacji zapisywanej w komputerach i przesyłanej w Internecie. Już obecnie budzi to zaniepokojenie policji i służb specjalnych, które mogą mieć poważne problemy ze zdobywaniem elektronicznych dowodów przestępstw.
Jedną z metod umożliwiających dostęp do zaszyfrowanych danych przez policję byłoby wprowadzenie specjalnej wersji Windows Vista lub ukrytego klucza odblokowującego zabezpieczenia. Ale przedstawiciele Microsoftu twierdzą, że taka "tylna furtka" z pewnością nie zostanie utworzona, bo kłóciłoby się to z podstawową ideą systemu ochrony praw autorskich, która polega na tym, że zasady dostępu do plików mają być określane nie przez właściciela sprzętu (komputera PC), a przez autora dokumentu lub utworu. Wiadomo, że przedstawiciele rządów prowadzą z Microsoftem rozmowy dotyczące możliwości rozwiązania tego problemu (oficjalnie była jak na razie mowa o Wlk. Brytanii).
Nowe nie zawsze lepsze
Choć nie ulega wątpliwości, że nowa wersja Windows zawiera dużą liczbę istotnych ulepszeń, modyfikacji i nowych funkcji, na ewentualne podjęcie decyzji o aktualizacji systemu wpływ mogą mieć również inne czynniki. Przede wszystkim wykorzystanie Vista będzie wymagało kolejnej inwestycji finansowej - czy korzyści z nowych funkcji uzasadnią taki wydatek? Na to pytanie klienci będą musieli odpowiedzieć sobie sami.
Interfejs graficzny Aero Glass ma duże wymagania sprzętowe i nie będzie mógł być uruchamiany na starszych modelach PC. Dla użytkowników oznacza to konieczność kolejnego wydatku na modernizację komputera lub pozostanie przy dotychczasowej wersji interfejsu Windows. Zmodyfikowany ("ulepszony") interfejs użytkownika i nowe funkcje wymagają przyzwyczajenia i nauczenia się ich zastosowań. Dlatego też wiele "ułatwień" w pierwszej fazie może okazać się utrudnieniem dla osób przyzwyczajonych do starego interfejsu.
Niektóre elementy systemu, mimo nowych nazw, nie uległy zasadniczej modyfikacji. Na przykład Windows Mail to nic innego jak Outlook Express pod nową nazwą, a Windows Defender - Microsoft AntiSpyware. Mimo wielu zaawansowanych mechanizmów zabezpieczeń, system Vista nie został wyposażony w zintegrowany moduł antywirusowy. Oznacza to, że tak jak obecnie użytkownik sam musi zadbać o zakup i instalację tego podstawowego elementu ochrony systemu. Czy jest to wada, czy zaleta nowego systemu? Zapewne zdania będą podzielone.
Warto też zauważyć, że 64-bitowa wersja Windows Vista nie będzie dopuszczać możliwości instalacji sterowników bez cyfrowego certyfikatu. W Windows XP system jedynie wyświetla ostrzeżenie, a użytkownik ma możliwość samodzielnej decyzji, czy instalować oprogramowanie, czy nie.
Vista wprowadza rygorystyczne ograniczenie niepozostawiające takiej swobody. W efekcie programiści będą musieli uzyskać od Microsoft certyfikat PIC (Publisher Identity Certificate), który jest bezpłatny, ale wymaga zarejestrowania podpisu cyfrowego w Verisign i uzyskania certyfikatu Class 3 Commercial Software Publisher Certificate, który jest dostępny tylko dla firm i kosztuje ok. 500 USD rocznie.
Mechanizmy zabezpieczeń
Ulepszona zapora firewall kontrolująca przepływ informacji w obie strony (zarówno dane napływające z sieci, jak i wysyłane z komputera na zewnątrz), Windows Services Hardening - funkcje zapobiegające niekontrolowanej instalacji modułów programowych i uruchamiania procesów działających w tle, zintegrowany mechanizm pełnego szyfrowania zawartości dysku (danych i aplikacji), funkcja User Account Protection, wymagająca praw administratora do uruchomienia procesu instalacji sterowników lub oprogramowania.
Internet Explorer 7
Nowa wersja przeglądarki została wyposażona m.in. w pasek adresowy zmieniający kolor zależnie od tego, czy strona WWW ma certyfikat cyfrowy czy nie (dotychczas m.in. w Firefox) oraz nowe mechanizmy zapobiegania niekontrolowanemu przekazywaniu połączeń i podszywaniu się pod adresy WWW (funkcje antiphishing). Internet Explorer 7 będzie dostępny również dla Windows XP, ale tylko użytkownicy Vista będą mogli korzystać z bardziej zaawansowanych funkcji zabezpieczeń, takich jak praca w trybie "protected mode", który uniemożliwia uruchamianie zewnętrznego kodu w lokalnym systemie.
Interfejs 3D
Nowy interfejs graficzny Aero Glass został wyposażony w zaawansowane funkcje trójwymiarowego renderingu, wyświetlania animacji oraz kontekstowej prezentacji zawartości ekranu (m.in. bieżącego podglądu ekranów uruchomionych w tle aplikacji, bez konieczności ich otwierania w trybie pełnoekranowym). Ale wykorzystanie tych funkcji wymaga dostępności silnego podsystemu graficznego - uruchomienie Aero Glass w komputerach ze zintegrowanymi układami do przetwarzania grafiki lub prostymi kartami graficznymi będzie niemożliwe.
Zintegrowane mechanizmy wyszukiwania
Windows Vista został wyposażony w nowy mechanizm indeksowania i wyszukiwania danych, który pozwala na jednolite przeszukiwanie wszelkiego typu plików, również listów e-mail i stron WWW. W systemie wykorzystującym oprogramowanie serwerowe Longhorn, zakres przeszukiwania będzie mógł być rozszerzony również na inne komputery PC pracujące w sieci LAN.
Automatyczne aktualizacje
Mechanizmy aktualizacji oprogramowania w Windows Vista nie korzystają jak dotąd z przeglądarki IE, a nowej dedykowanej aplikacji współpracującej z witryną Windows Update. Umożliwia to istotne przyspieszenie i ułatwienie procesu wyszukiwania i instalacji łat lub poprawek, a także ładowania aktualizacji baz sygnatur przez program antyszpiegowski Windows Defender.
Praca grupowa P2P
Nowy system został wyposażony w moduł Windows Collaboration, który wykorzystuje technologie P2P do tworzenia platformy pracy grupowej umożliwiającej współdzielenie dokumentów, aplikacji i wymianę wiadomości natychmiastowych w tworzonych ad hoc grupach roboczych. Microsoft włączył do systemu część dorobku przejętej w ub.r. firmy Groove Networks.
Na stronie WWW Microsoft pojawiła się pod koniec lutego informacja, że system Windows Vista będzie dostępny przynajmniej w sześciu wersjach. Informacja ta została jednak usunięta dzień później, a przedstawiciele Microsoftu zaprzeczyli, że ostateczne decyzje w tej kwestii zostały już podjęte, wyjaśniając jednocześnie, że zaprezentowane dane są "niekompletne i zostały opublikowane przedwcześnie podczas testów strony". Wkrótce później informacje zostały jednak potwierdzone.
Według opublikowanej informacji, Vista ma być oferowana w 6 podstawowych edycjach oraz dwóch dodatkowych, pozbawionych modułu Windows Media Player, które mają uwzględniać antymonopolowe sankcje oficjalnie zatwierdzone przez Unię Europejską. Dwie pierwsze edycje - Windows Vista Home Basic i Basic N (bez Media Player) oraz Vista Home Premium (z modułem Media Center) odpowiadają z grubsza obecnej Windows XP Home Edition. Odpowiednikiem Windows XP Professional ma być edycja Windows Vista Business Edition, która będzie również w wersji Business N - bez Media Player.
Oprócz tego dostępne będą dwie "wyższe" wersje dla korporacji - Vista Enterprise Edition i Vista Ultimate Edition, wyposażone w rozszerzony zestaw funkcji oraz okrojona Vista bez zaawansowanych funkcji przetwarzania grafiki oraz obsługi rozkazów 64-bitowych. Ta ostatnia wersja została określona jako Windows Starter Edition 2007 i najprawdopodobniej nie będzie nosiła miana Vista - jest ona odpowiednikiem Windows XP Starter Edition, obecnie oferowanej względnie taniej wersji Windows XP przeznaczonej na rynki krajów rozwijających się.
Windows Vista Enterprise Edition zawiera m.in. środowisko maszyn wirtualnych Virtual PC, interfejs obsługujący wiele różnych języków, mechanizmy zabezpieczeń dostępu do systemu Secure Startup, a także mechanizmy automatycznego szyfrowania całej zawartości dysku. Bardziej szczegółowe informacje o dodatkowych funkcjach Vista Ultimate nie zostały jeszcze opublikowane. W opublikowanym przypadkowo, a później potwierdzonym zestawie edycji systemu nie wymieniono żadnej edycji przeznaczonej dla małych i średnich firm, choć większość obserwatorów rynku sądzi, że taka wersja powinna się pojawić.
Autorzy
Wiesław Pawłowicz Computerworld
Absolwent wydziału Fizyki UW. Po kilkunastu latach pracy w Instytucie Fizyki Plazmy w Warszawie oraz Instytucie Problemów Jądrowych w Świerku, od 1992 roku pracuje w IDG Poland na różnych stanowiskach, obecnie jako redaktor w Computerworld. Główny obszar zainteresowań dotyczy technologii IT.
Więcej: Wiesław Pawłowicz
