Na rynku pojawia się coraz więcej ciekawych urządzeń pamięci masowych dla małych i średnich firm. Oprócz wbudowanego serwera plików coraz częściej mają one także funkcjonalność serwera DHCP, drukarki, routera i innych. Wielokrotnie zdarza się, że planując w firmie upgrade serwera warto zastanowić się nad jego całkowitą eliminacją i zainstalowaniem jednego z opisanych rozwiązań.

Dostępne w Polsce małe serwery NAS można podzielić na dwie ogólne kategorie: serwery umożliwiające samodzielny dobór i instalację udostępnianych dysków wewnątrz urządzenia oraz przenośne twarde dyski, podłączane bezpośrednio do sieci komputerowej.

Urządzeń w tej pierwszej kategorii jest coraz więcej i producenci prześcigają się w pomysłach na rozbudowanie funkcjonalności. Zwykła obudowa, umożliwiająca podłączenie dysku do sieci, już nie wystarczy (chociaż takie oczywiście też oferowane są przez wielu producentów). Najczęściej dokładana jest funkcjonalność serwera DHCP i drukarki, ale coraz więcej producentów daje także możliwość wykonywania automatycznego backupu (a bez tego trudno wyobrazić sobie funkcjonowanie urządzenia, które przechowuje najważniejsze dane firmy).

W zamieszczonych poniżej opisach przedstawiliśmy trzy róże modele serwerów NAS. Urządzenie EFG120 firmy Linksys jest tradycyjnym przedstawicielem tej grupy produktów. Umożliwia udostępnienie w sieci dwóch twardych dysków, wykonywanie backupu pomiędzy nimi oraz ze stacji roboczych, a dodatkowym atutem jest fakt, że było to najszybsze testowane przez nas urządzenie. EFG120 ma swojego odpowiednika w postaci miniaturowego i bardzo taniego serwera Linksys NSLU2, umożliwiającego udostępnienie zewnętrznych twardych dysków z portem USB.

Drugim interesującym produktem jest Intellinet SOHO Server, który oprócz funkcjonalności serwera NAS może być także przełącznikiem ethernetowym, routerem i firewallem. Pomysł jest ciekawy, ale brakuje możliwości wykonywania backupu, a zainstalowane tylko cztery porty sieciowe to zdecydowanie za mało.

Najciekawszym testowanym przez nas urządzeniem był Ethernus polskiej firmy Embedos. Urządzenie to jest komputerem podłączanym do sieci, ale jego obsługa następuje poprzez przeglądarkę internetową. Ethernusa można rozbudowywać o kolejne moduły, których opis publikujemy poniżej.

Spośród przenośnych twardych dysków podłączanych do sieci dostępne są trzy urządzenia firm Maxtor (opisaliśmy go w numerze 4/2005 NetWorlda), Plextor i Western Digital. Wciąż swojego dysku NAS nie pokazał Seagate, chociaż firma zapowiada, że taki produkt na pewno już wkrótce się pojawi. Spośród wymienionych dysków, ze względu na swoją funkcjonalność godny zainteresowania jest tylko Plextor - jako jedyny umożliwia wykonanie backupu na podłączony przez port USB zewnętrzny dysk.

Oczywiste jest, że przedstawione produkty nie nadają się do profesjonalnych zastosowań, np. umieszczenia na nich rozbudowanych plików bazodanowych. W swym założeniu są to głównie serwery plików, a najlepiej dokumentów, gdyż operacje na dużych plikach multimedialnych bardzo ograniczają wydajność takich serwerów. Najbardziej brakuje funkcji wykonywania tzw. mirroringu (RAID 1), czyli równoczesnego zapisywania tych samych danych na dwóch zainstalowanych dyskach (co umożliwia odzyskanie danych w przypadku awarii jednego z dysków) - jest to główna cecha odróżniająca małe serwery NAS od profesjonalnych rozwiązań. Niemniej, jeśli udostępniana pojemność będzie wystarczająca, serwery te mogą świetnie się sprawdzić nawet w środowiskach 50-100 stacji roboczych.

Linksys EFG120/EFG250

To urządzenie jest typowym serwerem NAS. Umożliwia udostępnienie dwóch twardych dysków IDE w wewnętrznych kieszeniach (w zestawie znajduje się jeden twardy dysk o pojemności, w zależności od modelu, 120 lub 250 GB). Serwer wygląda jak mały kompaktowy komputer i jest przeznaczony do pracy w pionie.

Panel konfiguracyjny serwera jest dostępny pod adresem 192.168.1.77, podobnie jak w bliźniaczym modelu Linksys NSLU2, umożliwiającym podłączenie dwóch zewnętrznych twardych dysków (pisaliśmy o nim w numerze 4/2005 NetWorlda). Bardzo podobne jest też menu - konfiguracja jest dość prosta, chociaż trochę mało przejrzysta. Na uwagę zasługuje możliwość robienia backupu pomiędzy dyskami, a także stacjami roboczymi i serwerami (zabezpieczane są odpowiednio udostępnione katalogi). Kopie mogą być wykonywane z serwera NAS na udostępniony w sieci dysk ze stacji roboczej lub serwera, a także na odwrót, serwer może zabezpieczać dane ze wskazanych wcześniej komputerów w sieci. Dostępne są trzy tryby wykonywania backupu: pełny, przyrostowy i synchronizacja. Funkcja ta działa bardzo sprawnie, nie obciąża zbytnio sieci i backupowanych stacji.

EFG120 może też pełnić rolę serwera FTP oraz serwera drukarki, niestety, tylko z portem równoległym. Urządzenie jest bardzo szybkie, osiągane transfery były ok. dwukrotnie wyższe niż w pozostałych testowanych przez nas małych serwerach NAS (ok. 4 MB/s). Wysoka jest natomiast cena - koszt jednego gigabajta danych jest niemal dwukrotnie większy niż w kilku innych rozwiązaniach.

Za urządzenie z dyskiem 120 GB trzeba zapłacić 1860 zł netto, a z dyskiem 250 GB - 2830 zł.

Intellinet SOHO Server

SOHO Server to bardzo ciekawe urządzenie typu "wszystko w jednym" - przełącznik ethernetowy, router, firewall, VPN i dodatkowo serwer NAS z możliwością umieszczenia wewnątrz 3,5-calowego twardego dysku IDE (o maksymalnej pojemności 200 GB). Całość w bardzo zgrabnej, chociaż niemałej obudowie. Ta bogata funkcjonalność jest niestety ograniczona tylko czterema portami ethernetowymi.

Panel konfiguracyjny dostępny jest pod adresem 172.16.1.1. Konfiguracja urządzenia jest bardzo prosta, a panel czytelny i przejrzysty. Można w nim zmienić wszystkie ustawienia sieciowe, skonfigurować zaporę czy tablicę routingu. Niezbyt często spotykaną w tego typu prostych urządzeniach funkcjonalnością jest możliwość konfiguracji dynamicznego DNS-a (urządzenie współpracuje z dziewięcioma serwisami świadczącymi tę usługę).

W funkcji serwera NAS urządzenie umożliwia współdzielenie plików w systemach Windows, Linux i Mac OS poprzez protokoły CIFS, FTP, HTTP, NFS oraz AFP 2.2. Bardzo proste jest zakładanie nowych katalogów i kont użytkowników oraz łączenie ich w grupy. Ale ze względu na tę prostotę funkcjonalność ograniczona jest praktycznie tylko do przypisania poszczególnym użytkownikom prawa zapisu/odczytu lub tylko odczytu w poszczególnych katalogach. No i brakuje jednej z podstawowych funkcji w serwerach NAS - możliwości wykonania backupu.

Dla urządzenia na stronie internetowej producenta dostępny jest nowy firmware w wersji 1.52 (z kwietnia 2005 r.). Dla zainteresowanych można też pobrać stamtąd linuksowy kod źródłowy firmware'u oraz najnowszą instrukcję obsługi. Urządzenie kosztuje 668 zł netto.

Embedos Ethernus

Serwer NAS Ethernus został przygotowany przez polską firmę Embedos. Sprzętowe rozwiązanie (oparte na Linuksie) może pełnić kilka funkcji: serwera plików (z możliwością wykonywania backupu), serwera wydruków, serwera DHCP i routera. Od strony technicznej jest to zwykły komputer w zgrabnej, eleganckiej obudowie.

Panel administracyjny (po polsku i angielsku) jest przejrzysty i logiczny. Dostęp do niego odbywa się poprzez przeglądarkę internetową (początkowy adres to 1.1.1.1). Wprowadzono blokadę przed przypadkową zmianą konfiguracji - przed dokonaniem zmian należy "odbezpieczyć" panel, klikając w symbol zamkniętej kłódki.

Ethernus sam łączy się z serwisem aktualizacji i sprawdza dostępność nowych wersji. Aktualizacja przebiega dość sprawnie, chociaż przy jej automatycznym pobieraniu i instalacji występowały pewne momenty "bezwładności" i nie wiadomo było, czy operacja ta jeszcze trwa, czy też serwer się zawiesił. Dlatego brakuje trochę możliwości pobrania ze strony producenta pliku z najnowszym firmwarem i "ręcznego" wgrania go do urządzenia.

Podstawowa funkcja Ethernusa to serwer plików NAS. Urządzenie ma wbudowany twardy dysk o pojemności 130 GB. We wbudowanej kieszeni można umieścić drugi dysk IDE (ustawiony w tryb "slave") o pojemności do 300 GB. Kolejne urządzenia pamięci masowej (zewnętrzne twarde dyski i pamięci flash) można podłączać do czterech portów USB. Serwer wydruku umożliwia podłączenie zarówno drukarek USB, jak i portu równoległego.

Niedawno firma Embedos wprowadziła do sprzedaży dwa nowe moduły programowe - Gateway oraz FK/CRM (centrum wiedzy o kontrahentach firmy), które stanowią uzupełnienie dostępnego dotychczas modułu LAN. Nowy moduł Gateway składa się z serwera VPN, firewalla i routera, pozwalającego na określanie prędkości przesyłanych danych oraz ich limitów ilościowych, nie tylko dla całej sieci lokalnej i usług Ethernusa, ale także dla poszczególnych komputerów. Dostępne pasmo można ponadto rozdzielać pomiędzy określone protokoły sieciowe (np. umożliwić swobodne korzystanie z poczty elektronicznej, ale ograniczyć dostęp do stron WWW czy programów typu P2P). Interesującą funkcją jest możliwość przedstawienia wykresu ze statystyką ruchu z ostatniej doby oraz ogólnych statystyk ilościowych z ostatniego dnia, tygodnia i miesiąca.

Z kolei moduł finansowo-księgowy zapewnia obsługę oprogramowania Lefthand Pełna Księgowość (pracującego w systemie klient-serwer, licencja na dowolną liczbę stanowisk w ramach firmy wliczona jest w cenę modułu). Moduł FK/CRM zawiera takie składniki, jak: obsługa sprzedaży, ewidencja magazynowa, ewidencja środków trwałych, rejestry VAT, księgi handlowe i rozrachunki.

Producent rozszerzył też funkcjonalność modułu LAN o funkcję NetBurn. Umożliwia ona wykonywanie kopii bezpieczeństwa i archiwizację danych bezpośrednio na zewnętrznych nagrywarkach CD/DVD podłączonych do Ethernusa.

Embedos zapowiedział także wprowadzenie do sprzedaży modułu Internet, który będzie się składał z serwera poczty (dostępnego dla użytkowników również przez stronę WWW), serwera FTP i WWW oraz kreatora stron internetowych.

Cena netto: 1995 zł (jeden moduł), 2495 (dwa moduły), 2895 zł (trzy moduły).