W zakresie budowy infrastruktury społeczeństwa informacyjnego fundusze strukturalne posłużą głównie realizacji małych, lokalnych inicjatyw.

Środki z funduszy strukturalnych przeznaczone na inwestycje w technologie informacyjne miały przyczynić się do pobudzenia rozwoju cywilizacyjnego naszego kraju i ożywienia rynku teleinformatycznego. 120 mln euro przeznaczonych na infrastrukturę społeczeństwa informacyjnego miało skutkować nowymi, lepszymi możliwościami działania w zakresie informatyzacji i dostępu do usług elektronicznych, a także wpłynąć na wzrost atrakcyjności inwestycji w regionach. Dzięki tym środkom miała pojawić się szansa realizacji wielu ważnych przedsięwzięć związanych z wykorzystaniem technik informacyjnych w naszym kraju. Czy te oczekiwania i nadzieje rzeczywiście się spełnią?

Rozstrzygnięcie pierwszych konkursów w ramach zadania 1.5 ZPORR pozwala na podjęcie próby pierwszych, wstępnych ocen i opinii. Konkursy te odbyły się już we wszystkich województwach, poza mazowieckim (tam planowany jest na czerwiec tego roku). W jedenastu zostały już rozstrzygnięte, w trzech trwają jeszcze prace nad oceną złożonych projektów. W województwie warmińsko-mazurskim żaden z wniosków nie został zaakceptowany, wszystkie posiadały błędy formalne. Konkurs ma zostać powtórzony. W województwach łódzkim i lubelskim ogłoszone już zostały drugie konkursy.

Według raportu Stan wdrażania polityki strukturalnej w Polsce w zakresie rozbudowy infrastruktury społeczeństwa informacyjnego (działanie 1.5 ZPORR) opracowanego przez Stowarzyszenie "Miasta w Internecie" na zlecenie Ministerstwa Nauki i Informatyzacji, najwięcej projektów zgłaszanych jest przez urzędy administracji publicznej. Władze samorządowe chcą przede wszystkim budować regionalne sieci szerokopasmowe oraz informatyzować urzędy. Często zgłaszane są projekty związane z wprowadzaniem elektronicznego obiegu dokumentów w urzędach różnych szczebli oraz nastawione na rozwój usług elektronicznej administracji. Do rzadkości nie należą jednak przypadki występowania o unijne środki po prostu na zakup komputerów i sprzętu komputerowego do urzędów. Istnieją jednak i projekty tworzenia zintegrowanych, elektronicznych platform umożliwiających współpracę wielu urzędów i instytucji publicznych na poziomie wojewódzkim, powiatowym czy w skali kilku gmin.

Tylko jednak niewielki procent zgłoszonych projektów ma charakter innowacyjny, stawia na technologie usług publicznych, uwzględnia wykorzystanie w przyszłości podpisu elektronicznego. Większość autorów projektów myśli przede wszystkim o doraźnych, dosyć prostych rozwiązaniach. Planowanych jest dużo zakupów sprzętu komputerowego na wyposażenie urzędów. Wiele środków ma być przeznaczonych na budowę lokalnych, przeznaczonych na potrzeby urzędów sieci komputerowych.

Zdaniem Krzysztofa Głomba, prezesa Stowarzyszenia "Miasta w Internecie", taki stan rzeczy wynika w dużej mierze z braku umiejętności, a często i chęci współpracy polskich urzędników z organizacjami z zewnątrz. Organizacje te - jako tzw. liderzy zmian - dysponujące odpowiednią wiedzą, znające możliwości najnowszych technologii, potrafiące przygotowywać i poprowadzić projekty, mogłyby wnieść wiele nowatorskich, użytecznych społecznie pomysłów, wskazać obszary rzeczywistych potrzeb możliwych do zaspokojenia za pośrednictwem technik informacyjnych.

"Teleinformatyka ma być tylko narzędziem" - podkreśla Krzysztof Głomb. Tymczasem brakuje projektów, które za pośrednictwem takich właśnie narzędzi rozwiązywałyby istotne dla społeczności regionalnej problemy. Nie ma np. pomysłów na stworzenie zintegrowanych systemów zarządzania oświatą, nieliczne są projekty związane z usługami telemedycznymi. Nie ma też systemów do wspomagania elektronicznej partycypacji obywateli w życiu publicznym, np. systemów do zdalnego głosowania czy wyrażania opinii w sprawach ważnych dla społeczności lokalnej.

Brakuje pomysłów przygotowania systemów nastawionych na załatwianie zwykłych, prostych, codziennych potrzeb. Być może wynika to z tego, że nie ma dobrego ich rozpoznania. Wójtowie, starostowie czy burmistrzowie w sprawach związanych z informatyką zdają się często na opinie zatrudnionych w urzędzie informatyków. Ci siłą rzeczy będą lansować przede wszystkim projekty związane z komputeryzacją urzędu. Być może dlatego właśnie wśród beneficjentów złożonych do tej pory wniosków przeważają organy administracji publicznej, głównie urzędy różnych szczebli - od gminnych, przez powiatowe, po wojewódzkie. W województwie wielkopolskim cały budżet działania 1.5 w pierwszym konkursie został wykorzystany przez trzy urzędy - miejski, marszałkowski i wojewódzki. Każdy z nich będzie realizował projekt budowy własnego systemu elektronicznej administracji i rozwijał własną infrastrukturę teleinformatyczną. Nie wiadomo, czy i w jaki sposób te systemy będą w przyszłości ze sobą zintegrowane.

O dofinansowanie starają się też, co prawda, różne instytucje sektora publicznego, ale ich wnioski stanowią niewielką część całej puli zatwierdzonych do współfinansowania z europejskich funduszy inicjatyw. Do tego typu przedsięwzięć należy m.in. zintegrowana platforma cyfrowa danych i konsultacji medycznych w krakowskim Szpitalu im. Jana Pawła II, system faksowo-mailowy z użyciem podpisu elektronicznego dla jednostek policji na terenie województwa śląskiego, czy budowa czytelni multimedialnej w Bibliotece Głównej Akademii Morskiej w Gdyni. W województwie lubuskim projekt stworzenia punktu publicznego dostępu do Internetu złożyła parafia rzymsko-katolicka, ale wniosek nie został przyjęty z przyczyn formalnych (parafia nie potrafiła wykazać wkładu własnego).