Lotus 1-2-3

W numerze 4 z bieżącego roku opublikowaliśmy informacje o zamierzeniach firmy LOTUS w Polsce. Zamierzenia te stały się faktem. Znany jest już krajowy dystrybutor - firma UNICORN Ltd. oraz firmy współpracujące - ZETO-ZO-WAR i spółka LOGIKA z Warszawy. W związku z tym pragniemy przedstawić obecnym i przyszłym użytkownikom najpopularniejszy produkt firmy: program LOTUS 1-2-3, a raczej jego specjalną wersję przeznaczoną dla krajów Europy Wschodniej. Jest to wersja 2.2 z tzw. code page 852, czyli zbiorem znaków zawierającym polskie litery.

W numerze 4 z bieżącego roku opublikowaliśmy informacje o zamierzeniach firmy LOTUS w Polsce. Zamierzenia te stały się faktem. Znany jest już krajowy dystrybutor - firma UNICORN Ltd. oraz firmy współpracujące - ZETO-ZO-WAR i spółka LOGIKA z Warszawy. W związku z tym pragniemy przedstawić obecnym i przyszłym użytkownikom najpopularniejszy produkt firmy: program LOTUS 1-2-3, a raczej jego specjalną wersję przeznaczoną dla krajów Europy Wschodniej. Jest to wersja 2.2 z tzw. code page 852, czyli zbiorem znaków zawierającym polskie litery.

Dlaczego 1-2-3

Program LOTUS 1-2-3 to stosowany na całym świecie tzw. elektroniczny arkusz obliczeniowy. Czy prawie 10 lat temu twórcy tego programu przypuszczali, że ich pomysł przyniesie im pieniądze i sławę? Czy spodziewali się, że idea elektronicznego arkusza stanie się międzynarodowym standardem? Cóż takiego jest w tym programie, że tyle osób z przyjemnością z niego korzysta? Przede wszystkim chyba to, że bez znajomości arkanów programowania pozwala dokonywać skomplikowanych obliczeń ekonomicznych, statystycznych, finansowych, inżynierskich i na dodatek przedstawiać wyniki w postaci grafów. To doprawdy bardzo dużo jak na jeden program.

Idea czy ideologia

Idea elektronicznego arkusza jest prosta. Pamięć operacyjna została po dzielona na 8192 numerowane wierszu i 256 kolumn oznaczonych literami od A do IV. Na przecięciu kolumny i wiersza znajduje się komórka (ang. cell) o adresie określonym przez litery kolu mny i numer wiersza, np. Al, Z9, BK 2K. IV8192. Komórki zawierają liczby, wzo ry, funkcje lub etykiety. Najistotniejsze IM jest to, że za pomocą wzorów i funkcji łatwo powiązać zawartość jednej komórki 82-Jun-91 10146 PM

Moścty drugiej. Zmiana liczb w jednej komórce zostaje natychmiast

uwzględniona w innej komórce, zawierającej np. sumę tej i innych liczb. W ten sposób można wykorzystać elektroniczny arkusz do obliczenia bilansu płatku czy optymalnych wymiarów ramienia gramofonu

wykorzystaniu w arkuszu roboczym zawartości komórek z innych arkuszy. Ponadto dołączone zostały programy: ,Add-in Manager" zarządzający wywoływanymi programami zewnętrznymi i „Macro Library Manager" zarządzający makroinstrukcjami, o których będzie więcej informacji w dalszej części. I najważniejszy dodatek: program ALLWAYS. znakomity do edycji wydruków. Jest to program wywoływany jako „add-in", zapewniający, że ten tekst i grafika, które pojawią się na monitorze, zostaną w tej samej postaci wydrukowane (zasada WYSIWYG).

Wymagania sprzętowe i systemowe wersji 2.2 to m.in. DOS 2.0 i 320 KB RAM dla samego 1-2-3 oraz minimum 512 KB RAM i twardy dysk dla 1-2-3 i ALLWAYS. Dla 1-2-3 wersji 2.2 z „code page 852". by korzystać z polskich liter, potrzebny jest odpowiedni EPROM dla komputerów z kartą Hercules lub driver klawiatury dla komputerów z kolorową kartą graficzną. Najlepiej jednak skonsultować właściwe rozwiązanie z ekspertami. To samo dotyczy drukarek tekstu.

Original LOTUS Product

Raz-dwa-trzy i nie tylko Lotus 1-2-3 wersja 2.2 to klasyczny 1-2-3 z dodatkami. Ma zwiększoną moc obliczeniową dzięki opcji linkowania arkuszy i przeliczaniu tylko tych komórek. których dotyczy jakaś zmiana (a nie arkusza). Linkowanie polega na

Co zawiera pudełko z oryginalnym produktem LOTUSA? Przede wszystkim kartę rejestracyjną, którą należy wypełnić i odesłać do firmy LOTUS. Dopiero ta czynność, a nie sam zakup czynią z użytkownika licencjonowanego właściciela programu. Do czego uprawnia licencja? Do korzystania z tzw. supportu,czyli fachowej pomocy ekspertów firmy, do pełnej informacji o „upgra-de'ach", czyli nowych wersjach programu i do otrzymywania darmowych informatorów o nowinkach dotyczących programu. Licencja upoważnia jednego użytkownika do korzystania z programu na raz tylko na jednym komputerze, przy czym oryginalna dokumentacja powinna cały czas być pod ręką. Wolno zainstalować program na twardym dysku ściśle według instrukcji. Wolno korzystać z niego w sieci na tych samych zasadach, co na pojedynczym komputerze. Jest przewidziane przeniesienie praw na innego użytkownika po zgłoszeniu tego faktu do firmy LOTUS.

Ponadto pudełko z „oryginalnym produktem" zawiera: - komplet dyskietek 5,25 lub 3,5-calowych (według życzenia klienta)

- ..Setting Up 1-2-3, Tutorial, Quick Start and Sample Applications" - podręcznik podstawowy

„Reference Manuał" - podręcznik zawierający opisy wszystkich komend 1-2-3

„Quick Reference" — skrócony opis wszystkich korriend 1-2-3

.,Upgrader's Manual" - dla tych, którzy mając wcześniejszą wersję 1-2-3 dokonują wymiany na wersję 2.2

- nalepki na klawiaturę z opisem klawiszy funkcyjnych

- dodatkowe ulotki.

Radzimy dobrze zapoznać się z tą literaturą, jeszcze zanim się zacznie korzystać z programu. Zawiera ona wiele wskazówek i rozstrzygnięcia problemów, które możemy napotkać.

Przede wszystkim należy przeczytać stosowne rozdziały w podręczniku „Set- Up.1-2-3" oraz dodatkowe ulotki dołączone do dokumentacji. Można nawet dla ułatwienia wynotować w punktach konieczne czynności. Z jakich kroków składa się proces właściwej instalacji 1-2-3:

l)Inicjalizacja 1-2-3 poprzez wywołanie programu INIT znajdującego się na dyskietce SYSTEM-owej. Program ten zapisze na dyskietce nazwisko użytkownika i nazwę firmy, w ten sposób identyfikując zarejestrowanego posiadacza licencji. Program INIT wywołuje się tylko raz.

2) Kopiowanie 1-2-3 na twardy dysk lub dyskietki, w zależności od konfiguracji komputera. Dyskietki firmowe nie są zabezpieczone przed kopiowaniem. Wystarczy zwykła komenda DOS-u COPY, by tego dokonać, w przypadku twardego dysku do katalogu przeznaczonego dla 1-2-3, w przypadku braku twardego dysku na dyskietki robocze.

3) Instalacja sprzętowa. Program INSTALL wchodzący w skład 1-2-3 tworzy tzw. driver set (zbiór o rozszerzeniu SET), zawierający informację o konfiguracji sprzętowej komputera użytkownika, czyli typie monitora, drukarki tekstu i grafiki. Domniemanym „driver set" jest zbiór o nazwie 123.SET dołączony do oryginalnego 1-2-3. Z programu INSTALL należy również korzystać, by zdefiniować nową konfigurację przy ewentualnej wymianie sprzętu.

4) Autoryzacja. Uruchamiając 1-2-3 po raz pierwszy należy mieć pod ręką tzw. key disk czyli dyskietkę-klucz. Dyskietka ta dopuszcza 3 instalacje programu 1-2-3. Wywołanie 1-2-3 spowoduje wyświetlenie komunikatu żądającego włożenia tej dyskietki i podania oznaczenia drive'u. Następny komunikat zada pytanie o autoryzację. Odpowiedź twierdząca spowoduje zapisanie na dysku danych o autoryzacji i zmniejszenie liczby dopuszczalnych instalacji o jeden. Wyczerpanie liczby dopuszczalnych autoryzacji oznacza konieczność stałego korzystania z dyskietki-klucza przy wywoływaniu 1-2-3.

5) ALLWAYS. W przeciwieństwie do 1-2-3 tego programu nie można zwyczajnie skopiować. Jego instalacji należy dokonać za pomocą programu AWSETUP znajdującego się na dyskietce oznaczonej „Allways Setup Disk". Po prawidłowym wykonaniu tych operacji program LOTUS 1-2-3 jest gotów do pracy. Wywołuje się go bezpośrednio komendą 123 lub poprzez system ACCESS uruchamiany komendą LOTUS.

Budujemy arkusz

Początkujący użytkownik 1-2-3 mus! przede wszystkim przyzwyczaić się do wyglądu ekranu i do komunikatów, które będą się pojawiać. Oprócz samych komórek na ekranie zobaczy oznaczenia kolumn i wierszy, wskaźniki trybu pracy i operacji, adres bieżącej komórki wraz z zawartością oraz tzw. menu czyli listę komend. Bieżąca komórka jest podświetlona. Przejście do innej komórki następuje przez wciśnięcie klawiszy przesuwu kursora. Tak samo wybiera się komendę. Wywołanie samego menu następuje po wciśnięciu klawisza [/], klawisz ESC zaś umożliwia wycofanie się z komendy. Generalnie, jeżeli coś jest nie tak, najlepiej wciskać klawisz ESC kilkakrotnie, aż znikną z ekranu wszystkie dodatkowe komunikaty. Tworzenie arkusza polega na wpisaniu liczby, wzoru, funkcji lub etykiety do bieżącej komórki i przejściu do następnej. I tak aż zostaną wpisane wszystkie dane i zakodowane wszystkie obliczenia.

Dane, oj dane

Liczby - zaczynają się od cyfry 0..9, znaku + lub -, kropki, nie mogą zawierać spacji. Etykiety - zawierają do 240 dowolnych znaków, poprzedzone są oznacznikiem umiejscowienia etykiety w komórce: z lewa, z prawa, pośrodku. Wzory, które muszą zaczynać się od jednego ze znaków: 0..9 +- (L $, zawierają adresy komórek z danymi do wzoru oraz operatory arytmetyczne, np. +Al 2 + B12, + C35*C36. Funkcje -zaczynają się od znaku , np. SUM(G4..G20). Jest ich ponad 90. Podzielone są na typy: „add-in", finansowe, logiczne, matematyczne, specjalne, statystyczne, odnoszące się do baz danych, dat i godzin, łańcuchów znakowych. Szczegółowy wykaz funkcji jest podany w załączonej literaturze.

Jadłospis

Podstawowe menu 1-2-3 zawiera 11 komend. Większość z nich ma podko-mendy. Ich opanowanie wymaga dłuższego treningu. Bardzo pomocne w tym są rysunki takie jak „drzewka" na końcu książeczki „Quick Reference". Jakie są te komendy i do czego służą? Pokrótce: WORKSHEET - działania na całym arkuszu

RANGĘ - działania na zakresach komórek

COPY - powielenie zakresu komórek MOVE - przeniesienie zakresu komórek

FILE - działania na zbiorach np. wczytanie arkusza ze zbioru lub zapisanie arkusza w zbiorze na dysku PRINT - drukowanie GRAPH - tworzenie grafów

DATA- działania na bazach danych SYSTEM - czasowy powrót do DOS-u ADD-IN - dołączanie programów zewnętrznych

QUIT - zakończenie programu i powrót do DOS-u

Kotwiczenie

Bardzo wygodne przy wielu operacjach jest pojęcie zakresu. Zakres to dowolna grupa komórek tworząca kwadrat lub prostokąt. Zakres można powielić, przenieść, sformatować, nazwać, wymazać, zabezpieczyć przed nadpisa-nietn. Zakres definiuje się podświetlając jedną z narożnych komórek, „kotwicząc" poprzez wciśnięcie klawisza i przesuwając podświetlenie, aż zostaną nim objęte wszystkie komórki, których dotyczy operacja.

Graf czy hrabia

Nie każdy lubi oglądać długie zestawienia suchych liczb. Dużo lepiej do wyobraźni przemawiają grafy. Niemniej zalecamy ostrożność. Czasami lepiej po cichu dopatrzyć się spadku produkcji o 20 tysięcy sztuk niż przy świadkach zobaczyć wykres z gwałtownie opadającą krzywą produkcji. 1-2-3 ma zaprogramowanych 5 rodzajów grafów: liniowy, słupkowy, typu XY, nakładanych słupków i kołowy. Od sprawności użytkownika zależy opanowanie wszystkich opcji związanych z komendą GRAPH, na przykład takich, jak określenie legendy, tytułów, skalowania, siatki, etykiet danych. Drukowanie grafów jest operacją dwustopniową. Najpierw należy wypieszczony graf zapamiętać zapisując go do zbioru na dysku, następnie zakończyć pracę w 1-2-3 i wywołać program PrintGraph.

Bazy danych też?

Baza danych proponowana w 1-2-3 nie jest tak efektowna jak inne ze znanych pakietów, ale jest i można z niej skorzystać. Obowiązują następujące zasady:

- Pola określają poszczególne kolumny, zaś rekordy to kolejne wiersze

- pierwszy wiersz bazy zawiera nazwy pól w postaci etykiet, następne zaś zawierają rekordy, przy czym nie wolno wstawiać pustych wierszy

- baza może zawierać do 256 pól i 8191 rekordów.

Dopuszczalne operacje na bazach to dopisanie, usunięcie lub edytowanie rekordu, zmiana struktury, sortowanie, przeszukiwanie i wybieranie rekordów według określonego kryterium.

Automatyzacja

Autorzy 1-2-3 pamiętali także o leniwcach i wymyślili makrosy. Makroinstrukcja to ciąg klawiszy i specjalnych rozkazów, które wykonają określoną operację. Przykładowo:

Avic

co znaczy: Wywołanie-Menu Worksheet Insert Column. ENTER spowoduje wstawienie nowej kolumny w miejsce bieżącej. Po nadaniu makroinstrukcji nazwy można ją łatwo wywoływać. Makroinstrukcje znacznie przyspieszają wielokrotnie wykonywane operacje. Zaawansowani użytkownicy 1-2-3 mogą skorzystać z dołączonej biblioteki makroinstrukcji i zakładać wtasne. Służy do tego dołączony program „Macro Library Manager" działający jako „add-in".

We wszystkie strony

Programem typu „add-in" jest także ALLWAYS do formatowania i drukowania wyników pracy 1-2-3. Korzystając z ALLWAYS można:

- uzyskać do 8 krojów czcionki na wydruku

- pogrubić lub podkreślić teksty i liczby

- dopasować wysokość wierszy i szerokość kolumn

- jasno, ciemno lub na czarno cieniować obszary arkusza

- dorysować linie poziome i pionowe

- ująć zakresy w ramki

- podwójnie podkreślić

- dołączyć grafy do wydruku

- drukować w kolorze (jeżeli jest odpowiednia drukarka).

ALLWAYS jest znakomitym uzupełnieniem 1-2-3. Razem stwarzają ogromne pole do popisu w opracowywaniu i prezentacji danych.

Ciekawostki

Jedną z nich jest na przykład opcja UNDO. Kiedy po wykonaniu operacji ukaże się na dole ekranu wskaźnik UNDO, można skasować wynik tej operacji i cofnąć się do stanu poprzedniego wciskając klawisze ALT i F4.

Inną jest funkcja typu „add-in", D360, która oblicza liczbę dni między dwoma datami w oparciu o 360-dniowy rok. Korzystanie z tej funkcji wymaga załadowania aplikacji „add-in" o nazwie D360.ADN.

Jeszcze inna to opcja TRANSLATE do przesyłania danych 1-2-3 do i ze zbiorów DBF, WRK lub WR1 tworzonych przez SYMPHONY, DIF.

Nauka to sprawności klucz

Załączone podręczniki są wystarczające do opanowania podstaw 1-2-3. Szkopuł w tym, że są po angielsku. Tak samo jak wszystkie komunikaty programowe. Czy stanowi to przeszkodę nie do pokonania dla potencjalnych użytkowników nie władających angielskim? Z kilkuletniego doświadczenia wiemy, że nie. Co najwyżej przedłuża czas nau-ki. Znamy wiele osób które znakomicie opanowały podstawowe komendy 1-2-3, przy okazji wymyślając własną terminologię, np. teczki zamiast zbiorów, ¦ białkowanie zamiast podświetlania zakresu. Są już w sprzedaży pierwsze polskie podręczniki 1-2-3. Organizowane są kursy dla początkujących. Konieczne jest jednak zrozumienie idei elektronicznego arkusza. Żeby nie wpisywać kwoty razem tylko wzór lub funkcję wyliczające sumę. Żeby nie trudzić się nad pionowymi liniami rozdzielającymi kolumny tabelki, tylko zrobić to za pomocą ALLWAYS na samym wydruku.

Gorąca linia

Jedną z zalet zarejestrowania licencjonowanej kopii 1-2-3 jest otrzymanie telefonicznej pomocy ekspertów firmy. Próbowaliśmy ustalić, czy taką gorącą linię zapewnia klientom LOTUS-a firma ZETO-ZOWAR. Podany w prasie numer telefonu 25-78-87 zapewnia połączenie z zespołem ds. „1-2-3", niemniej nasze wstępne kontakty, bądź co bądź licencjonowanych użytkowników, nie były owocne. Sądzimy jednak, że wynika to z tremy przed odpowiedzialnym zadaniem ciążącym na firmie i w przyszłości zmieni się na lepsze. Jest to tym istotniejsze, że w dokumentacji brak polskich opisów, np. instalacji 1-2-3.

LOTUS 1-2-3 jest jednym z najpopularniejszych produktów softwa-re'owych na świecie. Wiele międzynarodowych zastosowań jest opartych na tym programie. Wkraczając do Europy uczmy się stosować przyjęte w niej standardy.

W celu komercyjnej reprodukcji treści Computerworld należy zakupić licencję. Skontaktuj się z naszym partnerem, YGS Group, pod adresem [email protected]

TOP 200