Po przeglądzie komputerów używanych na świecie przyszła kolej na własne podwórko. I w tym wypadku wykorzystamy dane dotyczące sytuacji z końca roku 1988. Pochodzą one z Głównego Urzędu Statystycznego, przede wszystkim z opracowania „Ośrodki Informatyki w 1988 r.", przygotowanego w czerwcu 1989. Zawiera ono wyniki badania statystycznego ośrodków informatyki, przeprowadzanego corocznie w gospodarce państwowej oraz spółdzielczej. Niestety było to badanie ostatnie - w następnym roku zrezygnowano z jego prowadzenia - tak więc (przynajmniej na razie) nie ma aktualniejszych ogólnych danych o stanie naszej informatyki.

Za ośrodek informatyki uznawano każdą jednostkę wykonującą jako działalność podstawową przynajmniej jedną z podanych poniżej prac:

- projektowanie i programowanie systemów;

- tworzenie maszynowych nośników informacji;

- przetwarzanie danych na EMC (elektronicznych maszynach cyfrowych);

- stosowanie EMC do sterowania i regulacji procesów;

- instalacja, konserwacja i remonty sprzętu informatycznego;

- szkolenie kadr informatycznych;

prace badawczo-rozwojowe w zakresie EPD (elektronicznego przetwarzania danych);

- doradztwo organizacyjne w zakresie zastosowań EMC;

- koordynacja prac z zakresu informatyki.

Badaniem objęto tylko ośrodki zatrudniające ponad 5 osób lub posiadające maszynę o pojemności pamięci ponad 16 kB. Nie objęto natomiast ośrodków informatyki działających poza gospodarką uspołecznioną oraz sprzętu mikrokomputerowego używanego poza ośrodkami informatyki.

Podstawowe dane o ankietowanych ośrodkach, zawiera tabela 1.

Warto dodać, że ośrodki są bardzo nierównomiernie rozmieszczone na terenie kraju. W dziesięciu najbardziej „zinformatyzowanych" województwach mieści się zdecydowanie ponad połowa ośrodków.

Bardziej szczegółowo zanalizujemy sprzęt liczący. Ogólną liczbę maszyn używanych w Polsce w ciągu pięciu przedstawia następna tebela.

Aby podane liczby miały pełną wartość, musimy znać definicje poszczególnych klas, stosowane przy zbieraniu danych. Precyzuje je instrukcja sporządzania sprawozdania. Mówi ona, że klasyfikację należy przeprowadzać opierając się na danych producenta maszyny. W przypadku braku takich danych przyjmujemy, że:

KOMPUTERY są to EMC, których duża moc obliczeniowa i rozbudowana konfiguracja urządzeń zewnętrznych umożliwia wprowadzanie, przetwarzanie, przechowywanie i wyprowadzanie dużych zbiorów danych. Do komputerów zalicza się maszyny Jednolitego Systemu (Riad), Odra 1300, ICL 1900, IBM 360 itp.

MINIKOMPUTERY są to EMC o ograniczonej mocy obliczeniowej i mniej rozbudowanej konfiguracji urządzeń zewnętrznych, co ogranicza możliwości przetwarzania oraz wielkość zbiorów danych. Do minikomputerów zalicza się SM-4, Mera 400, Mera 9150 itp.

MIKROKOMPUTERY są to EMC, których jednostka centralna wykonana jest z elementów o dużym stopniu scalenia (zastosowanie mikroprocesora). Małe rozmiary jednostki centralnej pozwalają na traktowanie mikrokomputerów jako wyposażenia indywidualnych stanowisk pracy. Do mikrokomputerów zalicza się: PSPD 90, ZX Spectrum, MK-45, IMP 85, El-wro 500, IBM PC/XT, IBM PC/AT, Mera 660, itp.

Bliższe informacje o używanym sprzęcie zawierają tabele 4 i 5.

Dla uzupełnienie danych o wieku dodajmy, że w ciągu opisywanego roku zainstalowano 53 nowe komputery (skasowano 51), oraz 165 nowych minikomputerów (skasowano 63).

Informacje zawarte w tabeli nr 5 wyraźnie sugeruje, że jesteśmy zdominowani przez sprzęt pochodzenia krajowego. Wrażenie to można wyrazić bardziej konkretnie -odpowiednie liczby zawiera tabela nr 6.Tyle danych GUS-u.

Teraz kilka zdań mojego komentarza. Po pierwsze: czy cytowane dane mają jeszcze jakiekolwiek znaczenie? Myślę, że w części dotyczącej komputerów i minikomputerów sąbez mała pełnowartościowe. Maszyny tych klas rzadko występują poza objętymi sprawozdaniem jednostkami, a więc dane o ich liczebności możemy uznać za dość dokładne. Dane mają rok opóźnienia, ale rok 1989, choć z wielu względów przełomowy nie był jeszcze rokiem zasadniczych zmian organizacyjnych w polskiej gospodarce. Możemy więc przyjąć, że nie nastąpiły żadne drastyczne zmiany w zainstalowanej bazie komputerów i minikomputerów. A pomimo wciąż wzrastającej roli mikrokomputerów profesjonalnych (oraz ich popularności), to właśnie duże maszyny kształtują podstawowy obraz informatyki. W świetle przedstawionych danych widać, że w naszym kraju nie jest to obraz zbyt wesoły. Większość maszyn jest po prostu stara (ok. 60% komputerów ma ponad 10 lat!). Nawet zaś te niedawno wyprodukowane, to modele skonstruowane wiele lat temu. Używanie przestarzałych konstrukcji przedłuża życie starych systemów operacyjnych, wymusza używanie archaicznych, dziś już nieefektywnych technologii tworzenia oprogramowania oraz technologii przetwarzania danych.

Tyle o dużych maszynach. Zupełnie inaczej oceniam wartość reszty opracowania - pominięcie mikrokomputerów używanych poza ośrodkami jest istotnym minusem cytowanych danych. Ile jest naprawdę tych maszyn, bardzo trudno określić. Natomiast nie ulega wątpliwości, że wiele z nich działa właśnie poza zorganizowanymi komórkami informatycznymi. Dlatego tę część danych, która dotyczy mikrokomputerów należy traktować z wielką rezerwą.

I wreszcie o zmianach, które zaszły od wypełnienia sprawozdania. Od 1990 na sytuację sprzętową w naszym kraju wpływają przynajmniej dwa nowe, istotne czynniki. Wewnętrzna wymienialność złotówki, która ułatwia zakupy od producentów zachodnich, oraz znaczne rozluźnienie ograniczeń narzucanych przez COCOM zachodnim dostawcom komputerów.

O tym, jak nowe warunki wpłynęły na zakupy nowych systemów komputerowych, postaramy się informować naszych Czytelników na podstawie informacji od dostawców sprzętu komputerowego.