Wybieramy monitor

Zakup kolorowego monitora do komputera zwykle odbywa się metodą ''na oko'': oceniamy czy nam się obraz podoba, nie zwracając uwagi na szczegóły. Dopiero w spokojnej domowej atmosferze stwierdzamy, że obraz ma kolorowe zabarwienia w narożach, drgają pojedyncze linie, elektronika monitora ma za małe pasmo, aby poprawnie odtworzyć skomplikowane obrazy lub obraz wykazuje zniekształcenia poduszkowe. (Objaśnienie podstawowych terminów, związanych z monitorami podajemy w oddzielnej ramce.)

Zakup kolorowego monitora do komputera zwykle odbywa się metodą ''na oko'': oceniamy czy nam się obraz podoba, nie zwracając uwagi na szczegóły. Dopiero w spokojnej domowej atmosferze stwierdzamy, że obraz ma kolorowe zabarwienia w narożach, drgają pojedyncze linie, elektronika monitora ma za małe pasmo, aby poprawnie odtworzyć skomplikowane obrazy lub obraz wykazuje zniekształcenia poduszkowe. (Objaśnienie podstawowych terminów, związanych z monitorami podajemy w oddzielnej ramce.)

Dla poprawnego wyboru monitora niezbędny jest pewien zasób informacji o karcie graficznej, która ma nim sterować. W tabelce podajemy dane kart graficznych VGA i SVGA, stosowanych trybów pracy oraz typowe wartości częstotliwości odchylania poziomego i pionowego. Podajemy także, jakie musi być pasmo wizyjne monitora, aby obraz graficzny był ostro odwzorowany i dobrze oddawał drobne szczegóły. Znając możliwości karty graficznej możemy na podstawie tej tabelki określić, czy monitor ma dostatecznie duży zakres częstotliwości odchylania poziomego i pionowego przy wszystkich rozdzielczościach karty oraz czy ma dostatecznie duże pasmo wizyjne. Tej ostatniej wartości nie należy traktować zbyt rygorystycznie: rozbieżność nawet 20% w dół nie dyskwalifikuje monitora. Podane wartości są orientacyjne; obraz na monitorze o mniejszym paśmie ma łagodniejsze przejścia między kontrastującymi elementami.

Częstotliwość odchylania pionowego zestawu karta-monitor ma istotny wpływ na komfort psychiczny przy pracy z komputerem: im jest wyższa, tym bardziej stabilny obraz. W niektórych rozwiązaniach, dla obniżenia kosztów monitora, stosuje się tzw. wybieranie międzyliniowe (lub inaczej wyświetlanie z przeplotem): najpierw wyświetla linie nieparzyste, potem parzyste. Jak wykazała praktyka, obraz wyświetlony z przeplotem męczy wzrok i należy go unikać.

Rodzaje monitorów

W sprzedaży znajdują się trzy podstawowe typy monitorów:

1. Przeznaczone do kart VGA, o ustalonych częstotliwościach odchylania i paśmie wizyjnym dostatecznym do odtwarzania obrazu 640x480.

2. Monitory o ograniczonej liczbie częstotliwości odchylania, nadające się zwykle do kart VGA i SVGA 800x600.

3. Monitory typu multiscan lub multisync, które są w stanie dopasowują się do dowolnej częstotliwości odchylania poziomego i pionowego, a mogą być także używane jako wysokiej klasy monitory telewizyjne.

Obecnie nowe komputery z reguły wyposażane są w karty SVGA o rozdzielczości 800x600. Jeśli więc mamy kartę VGA, należy kupować jedynie monitory z drugiej lub trzeciej grupy. Monitor zwykle kosztuje więcej niż karta graficzna i nie ma powodu, aby kupować nowy po każdej zmianie karty.

Rozmiary ekranu a dot pitch

W ogłoszeniach często spotyka się oferty monitorów 14 calowych o rozdzielczości 1024x768 punktów, co jest w wielu przypadkach ewidentnym nadużyciem reklamowym. Na dodatek rzeczywisty rozmiar ekranu odbiega od wartości podawanej w danych technicznych. W USA przyjęło się określenie "vaporinch" (nie istniejący cal), które dobrze określa ten problem. Rzeczywista bowiem przekątna ekranu monitora jest o 1 do 2 cali mniejsza niż wartość nominalna. Nawet w monitorach o ekranie z ostrymi narożami jest mniejsza o ok. 2 cm!

Dla uproszczenia przyjąłem, że faktyczna przekątna ekranu jest mniejsza od specyfikowanej o 1 cal. Tak więc monitor 16-calowy ma przekątną 15 cali, a boki ekranu mają rozmiary: 12 cali (305 mm) i 9 cali (228 mm). Jeżeli rozstaw triad (dot pitch) monitora wynosi 0,31 mm, to na dłuższym boku monitora mieści się ich ok. 1000, a na krótszym ok. 740. Taki monitor świetnie więc nadaje się do karty SVGA 800x600, ale już z pewnym trudem odwzoruje obraz 1024x768!

W drugiej tabeli podaję rozmiary ekranu, przybliżoną liczbę triad w wierszu i kolumnie oraz pokazuję do jakich kart takie monitory mogą być używane. Mam nadzieję, że tabela ułatwi Czytelnikom wybór monitora.

Fale elektromagnetyczne

Problem szkodliwości promieniowania elektrycznego i magnetycznego, wytwarzanego przez monitory nie jest nowy i doczekał się nawet unormowań prawnych. Najostrzejsze normy dotyczące dopuszczalnego poziomu tego promieniowania wprowadziła Szwecja.

Wiele nowych typów monitorów ma zmniejszony poziom promieniowania; niektóre zgodne są z normami szwedzkimi. Jeśli mamy wybór - kupujmy tylko takie monitory. Jednakże pamiętajmy, że poziom szkodliwego promieniowania od monitora jest o wiele rzędów wielkości mniejszy, niż od transformatora zasilającego budynek, usytuowanego w odległości kilkudziesięciu metrów.

Co robić gdy już mamy monitor i nie zanosi się, że kupimy nowy o mniejszym promieniowaniu? Należy siedzieć jak najdalej od ekranu, co najmniej w odległości 70 cm. Jeśli przez kilka minut nie korzystamy z komputera - wyłączać sam monitor (programy "oszczędzacze" ekranu nie mają wpływu na emisję promieniowania).

Podstawowe terminy

Automatyczna regulacja rozmiarów obrazu (autosizing). Po zmianie rozdzielczości graficznej, rozmiary i położenie obrazu na ekranie często ulegają zmianie. Nieliczne monitory dopasowują je do zadanej wielkości.

Częstotliwość odchylania poziomego. Określa jak często monitor kreśli pojedynczą linię na ekranie.

Częstotliwość odchylania pionowego. Określa jak często monitor rysuje kolejny, kompletny obraz na ekranie. Im wyższa wartość, tym bardziej stabilny obraz i tym mniejsze zmęczenie wzroku użytkownika.

Dryf i drgania obrazu. Obraz na ekranie powinien być stabilny, bez pełzania i bardzo męczących wzrok krótkotrwałych skoków linii odchylania. Te ostatnie są szczególnie dobrze widoczne na obrazie pełnoekranowym, z mocno kontrastowymi barwami.

Maskownica (shadow mask). Siatka z niewielkimi otworami, umieszczonymi naprzeciw triad luminoforu. Znajduje się tuż pod ekranem i powoduje, że trzy strumienie elektronów oświetlają tylko plamki o właściwym kolorze. W monitorach z lampą Trinitron Sony maskownicę tworzy siatka pionowych drutów.

Pasmo wizyjne. Im wyższe pasmo wizyjne monitora, tym lepsze odwzorowanie szczegółów obrazu, widoczne zwłaszcza na ostrych brzegach, pojedynczych kreskach pionowych, pojedynczych punktach.

Piksel. Jest to podstawowy element składowy obrazu graficznego na ekranie monitora. Dla poprawnego odwzorowania obrazu, każdy piksel powinien być odwzorowywany przez jedną lub więcej triad.

Rozdzielczość. Określa, z ilu pikseli i ilu linii składa się obraz na ekranie. Karta VGA wyświetla 640 pikseli w każdej z 480 lub 400 linii obrazu.

Rozstaw triad (dot pitch). Odstęp otworów maskownicy. Im mniejszy ten odstęp, tym mniejsza jest ziarnistość ekranu, tym dokładniejsze odwzorowanie szczegółów obrazu. Monitory monochromatyczne nie posiadają maskownicy, więc ten parametr ich nie dotyczy.

Triada. Ekran monitora pokryty jest (od wewnątrz) ogromną liczbą triad, z których każda składa się z trzech plamek luminoforu; każda plamka daje inną barwę świecenia (czerwoną R, zieloną G i niebieską B). Każda plamka oświetlana jest przez jedną z trzech wyrzutni elektronowych lampy monitora, powodując jej świecenie. Triady są usytuowane na ogół w rogach trójkąta równobocznego.

Zbieżność (convergence) Mechaniczne i cieplne przesunięcia maskownicy w stosunku do plamek luminoforu powodują, że strumienie elektronów nie trafiają dokładnie na odpowiadające im plamki, lecz oświetlają plamki innej barwy. Powoduje to zafałszowania barw, widoczne zwłaszcza na kompletnie białym ekranie w postaci barwnych plam w narożach lub z brzegu ekranu.

Zniekształcenie beczkowe. Polega na wyginaniu się na zewnątrz brzegowych linii poziomych i pionowych obrazu.

Zniekształcenie poduszkowe. Jest niejako odwrotnością zniekształcenia beczkowego: linie obrazu wyginają się ku środkowi ekranu.

W celu komercyjnej reprodukcji treści Computerworld należy zakupić licencję. Skontaktuj się z naszym partnerem, YGS Group, pod adresem [email protected]

TOP 200