Już chyba tylko nieliczni postrzegają komputery osobiste jako maszynki do liczenia i pisania. A to że potrafią one również ''grać'' - skutecznie przekonuje nas firma Steinberg.

3xCubase

Excel czy Page Maker są jednymi z nielicznych przypadków programów pracujących na dwóch różnych platformach sprzętowych - w tym przypadku na komputerach typu IBM PC oraz Macintoshach. Firma Steinberg, specjalizująca się w programach muzycznych, opracowała rodzinę programów Cubase na trzy typy komputerów: IBM PC, Macintosh oraz Atari.

Dla każdego z nich istnieją 4 podstawowe wersje tego programu: Cubase Lite, Cubase 3.01, Cubase Score oraz Cubase Audio. Każda z nich wykorzystuje sprzęt na miarę swoich możliwości, choć komputer komputerowi nierówny. Najlepszym z nich jest bez wątpienia Atari Falcon, który - po "muzycznym" sukcesie Atari ST - został specjalnie zaprojektowany do zastosowań multimedialnych - w tym dźwiękowych. Falcon z dołączoną przez MIDI klawiaturą nie wymaga żadnych dodatkowych urządzeń. Komputery Macintosh oraz IBM muszą mieć zainstalowane karty z interfejsem MIDI, a do pełnego wykorzystania z programem Cubase Audio potrzebują dodatkowego sprzętu (np. Digidesign Audio lub Sound Tools czy urządzenie do rejestracji Yamaha CBX-D5).

Co jest grane?

Cubase jest rozbudowanym sekwencerem komputerowym. Dzięki zastosowaniu przyjaznego interfejsu graficznego obsługa jest "lekka, łatwa i przyjemna" jak muzyka, którą można tworzyć za pomocą tego programu.

Sercem Cubase'a jest okno aranżacyjne, w którym można pracować w różnych trybach: edycji nutowej, edycji liniowej (każdemu klawiszowi przyporządkowany jest pasek, którego fragmenty obrazują naciśnięcie danego klawisza; parametry zagranego dźwięku ukryte są pod paskiem, a dostęp do nich możliwy po dwukrotnym kliknięciu myszy), edycji instrumentów perkusyjnych, edycji liczbowej i matematycznej (parametry brzmień przedstawione są w postaci numerycznej).

Ponieważ poza edycją matematyczną każdy tryb aranżacji wyposażony jest w narzędzia do obróbki graficznej przedstawionych elementów podobnie jak jest to w programach graficznych (np. miksery można zaprojektować jako suwaki lub pokrętła), takie elementy mogą być kopiowane, przesuwane lub kasowane. W razie błędu - obecna jest funkcja "Undo".

Jednakże na końcowy efekt ma wpływ nie tylko aranżacja utworu, ale również jego interpretacja. Często coś trudnego do zdefiniowania może stanowić o efekcie pracy kompozytora. Co może nadać takie indywidualne piętno, "tchnienie życia" w wykonywaną przez bezduszną i precyzyjną maszynę? Na tego typu pytanie odpowiedź brzmi dość paradoksalnie - niedoskonałość człowieka jako wykonawcy. Nieznacznie nierówne wejścia instrumentów, charakterystyczne pociągnięcia smyczkiem... Odwzorowanie brzmień instrumentów przy obowiązującym dziś standardzie 16- lub 32-bitowego próbkowania Advanced Wave Memory to dopiero połowa sukcesu. Zastosowana w Cubase metoda kwantyzacji Groove'a (z ang. quantize - nadanie minimalnej jednostki metrum i wyrównanie rytmu; w Cubase możliwe jest wyrównanie "nie do końca" - z podaniem tolerancji odchylenia rytmu w procentach) pozwala nadać właśnie indywidualne piętno komponowanej muzyce. Firma WC Music Research ma opracowane gotowe biblioteki próbek stylów wielu klasycznych wykonań muzyki od lat pięćdziesiątych do dzisiaj.

Sterowanie odtwarzaniem utworu jest proste dzięki zastosowanemu MIDI Machine Control (MMC). Jest to system pozwalający na dokładną lokalizację odtwarzanego miejsca w utworze oraz uruchamianie "komputerowego magnetofonu", który obsługuje się "narysowanymi" na ekranie klawiszami znanymi ze standardowego magnetofonu: Stop, Start, Zapis, Przewijanie.

Inna zaawansowana technologia zastosowana w Cubase pozwala na odwzorowanie utworu w standardowej notacji nutowej i to zarówno dla poszczególnych instrumentów (śladów) jak i całości. Otrzymujemy wtedy gotową partyturę, która - uzupełniona o specyficzne znaki muzyczne - może być natychmiast drukowana.

Rodzina programów Cubase pracuje na trzech platformach sprzętowych, przy czym nie ma problemu z przenoszeniem danych między systemami. Można więc wyobrazić sobie sytuację, w której zaczynamy pracę na Cubase for Windows, dalej - przenosimy dane na Macintosha, a kończymy na Atari ST. Jest to wygodne dla muzyków pracujących w zespole, z których każdy ma inny komputer.

Posiadając najnowszą wersję Cubase Audio oraz odpowiednio wyposażony komputer (najlepiej Atari Falcon) można zrealizować marzenie wielu muzyków: studio nagrań w domu. Można w nim kontrolować zarówno przebieg sygnału MIDI jak i Audio. Proces komputerowej kontroli i łączenia sygnałów cyfrowych i digitalizowanych analogowych został nazwany technologią Digital Audio.

Who is who?

Programem dla początkujących jest Cubase Lite. Jest to uboga wersja swoich większych krewnych - prosty (w obsłudze) sekwencer z możliwością wydruku nutowego. W porównaniu z "innymi członkami rodziny" zawiera jedynie edytor ścieżek oraz nut. Można w nich dokonywać operacji kopiowania, łączenia, kasowania, przesuwania wybranego fragmentu oraz wyrównywania z zadaną dokładnością.

Kolejny Cubase to programy oznaczane numerami od 1.0 do 3.01. Są to już w pełni profesjonalne programy do obróbki danych MIDI. Ostatnia wersja zawiera wspomniane wcześniej edytory oraz oferuje bogaty zestaw możliwości przetwarzania komunikatów MIDI (dotyczących parametrów brzmień). Samych sposobów wyrównań jest tu kilka, włącznie z kwantyzacją Groove'a. Istnieje także możliwość ręcznej ingerencji manualnej w pewne automatyczne procesy (np. wyłączenie niektórych nut z wyrównywania), jest też synchronizacja fragmentami z zewnętrznym zegarem (np. dla synchronizacji dźwięku z obrazem w filmie reklamowym).

Cubase Score jest właściwie wersją 3.01 uzupełnioną o profesjonalny edytor nut z możliwością druku gotowych partytur (również w PostScripcie). Możliwe jest także zapamiętanie na dysku do późniejszego wykorzystania szablonów zawierających m.in. znaki powtórzeń, pięciolinie, miary i odstępy, itp.

Cubase Audio to wersja Cubase 3.01 uzupełniona o możliwości próbkowania i zapisu sygnału analogowego audio. W zależności od komputera program ten oferuje różne możliwości, choć generalnie są one podobne.

Cubase Audio oferuje przede wszystkim:

- całkowitą integrację zapisu cyfrowego MIDI i analogowego Digital Audio

- do 8 ścieżek audio (Digital Audio Recording) zapisywanych na dysk

- zapis 64x16 ścieżek MIDI przez 512 kanałów MIDI

- 6 rodzajów standardowej kwantyzacji

- unikalną metodę kwantyzacji Groove'a dla uzyskania efektu "Real Life"

- profesjonalny wydruk gotowych partytur (wersja na Maca z użyciem fontów True Type)

- mikser MIDI

Co tygrysy lubią najbardziej?

Oczywiście - najlepszy sprzęt, którym w tym wypadku jest Atari Falcon. Wyposażony w procesor cyfrowy DSP Motorola 56000 pozwala wykorzystać wszystkie efekty specjalne Cubase Audio for Falcon. Są to np. opóźnienia, chorus, pogłos. Duża moc obliczeniowa tego komputera (16 MIPS, a samego DSP - ok. 30 MIPS) umożliwia próbkowanie sygnału analogowego w czasie rzeczywistym z rozdzielczością 16 bitów i częstotliwością 44,1 kHz. Poza klawiaturą MIDI nie są potrzebne żadne inne urządzenia.

Inaczej ma się sprawa z IBM, Macintoshem oraz Atari ST. Dla umożliwienia próbkowania niezbędny jest zakup urządzenia do rejestracji próbek. Polecany jest Digital Recording Procesor CBX-D5 firmy Yamaha, który współpracuje z twardym dyskiem przez złącze SCSI. 10 minut digitalizacji stereofonicznego sygnału audio to ok. 100 MB miejsca na dysku.

Wymagania sprzętowe dla współpracy z programem Cubase Audio są następujące:

- Atari Falcon: monitor VGA

- Atari 1040 ST: min. 2 MB RAM, Steinberg DMA/SCSI Converter, Yamaha CBX-D5

- IBM PC: min. 386SX/25 MHz, monitor VGA, Windows 3.0 lub 3.1, Yamaha CBX-D5

-Macintosh: Mac LC/LC II lub Mac IIVX/CI, 5 MB RAM, Digidesign Audio Hardware.

Dla Cubase Score wymagania są mniejsze (ze względu na brak modułu Audio) - niepotrzebny jest już CBX-D5, wystarczy IBM PC 386SX/25 MHz z Windows 3.0 lub 3.1 i monitor VGA, a dla Atari ST - 2 MB RAM. Podobne wymagania dotyczą Cubase 3.01 oraz Cubase Lite (wystarczy tu tylko 1 MB RAM Atari ST).

Za jaką cenę?

Cubase Lite jest oczywiście najtańszy z rodziny - kosztuje jedynie ok. 150 DM. Jest to na tyle przystępna cena, że chyba warto mieć pełnowartościowy program z licencją, driverami drukarek, instrukcją obsługi.

Niestety, kolejne wersje programu kosztują już drożej. Na Cubase 3.01 trzeba wyłożyć ok. 700 DM, na Cubase Score - ok. 800 DM,zaś Cubase Audio kosztuje ok. 1350 DM. Pamiętajmy, jednakże że wynajęcie studia także nie jest tanie i dla zawodowców ten wydatek szybko się zwróci.