Gdy w roku 1990 Bill Gates, szef Microsoftu, przedstawiał swoją wizję komputera PC jako podstawowego nośnika informacji "Information At Your Fingertips" (informacja w zasięgu ręki), to wydawało się że są to raczej marzenia wizjonera, niż realna podstawa do planowania strategii rozwoju firmy.

Tymczasem wizja powoli zaczyna przekształcać się w specyfikacje, zalecenia, propozycje rozwiązań architektonicznych a nawet gotowe produkty dostępne na rynku. Wyraźnie widoczna staje się rola firmy Microsoft jako głównego propagatora nowych rozwiązań technicznych. Microsoft blisko współpracuje z wieloma producentami sprzętu w celu ułatwienia korzystania z komputera - nośnika informacji. O inicjatywie firm Microsoft i Intel, "ISA Plug and Play", mającej na celu standaryzację sprzętową komputerów osobistych i ułatwienia w ich używaniu pisaliśmy w CW nr 37 z dnia 11.10.93. Podstawą strategii firmy w dziedzinie oprogramowania stała się otwarta architektura usług w środowisku Windows, zwana WOSA (Windows Open Services Architecture). Przy różnych okazjach pisaliśmy także o związanych z nią specyfikacjach funkcji MAPI (Messaging Application Programming Interface), określających interfejs użytkowy metody przekazywania komunikatów oraz funkcji TAPI (Telephony API), określających zasady współpracy urządzeń telekomunikacyjnych i systemu operacyjnego. Te specyfikacje rozszerzają możliwości obecnych i tworzą zręby nowych systemów operacyjnych.

W lipcu 1993 r. firma Microsoft ogłosiła nową inicjatywę "Microsoft At Work", będącą kontynuacją inicjatyw poprzednich. Celem jej jest przygotowanie zaleceń dla nowej architektury systemów informacyjnych, opartych na wykorzystaniu zaawansowanych możliwości współczesnych systemów operacyjnych typu Windows i możliwości sprzętowych typowych urządzeń biurowych w celu ułatwienia ich wykorzystania oraz doprowadzenia do realizacji hasła "Informacja w zasięgu ręki".

Stan początkowy

Inicjatywa powstała w wyniku analizy pracy w typowym biurze, w którym większa część dnia jest poświęcona różnym uzgodnieniom przez telefon (a ich znaczna część prowadzi do połączeń z niewłaściwą osobą), wysyłaniu faksów, przepisywaniu do komputera otrzymanych dokumentów czy faksów, kopiowaniu dokumentów i wykonywaniu analiz danych. Jeżeli przyjrzeć się typowym urządzeniom biurowym (faks, telefon, kopiarka), to okaże się, że większość ich możliwości, ukrytych pod guzikami o nic nie mówiących nazwach, nie jest wykorzystywana. Mówi się nawet, że aby korzystać z nowoczesnej kopiarki potrzebne jest wyższe wykształcenie techniczne!

Marzenie o biurze bez papieru chyba nieprędko zostanie zrealizowane, gdyż nie wynaleziono na razie lepszej formy prezentacji niż dobrze przygotowany dokument papierowy. Prowadzi to do wielokrotnego powielania całych dokumentów (podobno w USA każdy dokument powielany jest średnio 11 razy), nawet jeżeli potrzebny jest tylko jego niewielki wycinek. Analiza dokumentów sprowadza się prawie zawsze do powtórnego przepisywania ich do komputera, mimo że zostały utworzone za jego pomocą. Gdyby dokument był od razu dostępny w formie elektronicznej, to wyciąg z niego można wykonać znacznie łatwiej.

Jak wynika z powyższego krótkiego wyliczenia, współczesne urządzenia biurowe nie współpracują ze sobą dobrze, o ile czynią to w ogóle. Stan ten powoduje, że koszty prowadzenia działalności są wysokie. Można je znacznie zredukować jeżeli przesyłane dokumenty będą przystosowane do bezpośredniego wykorzystania w komputerze, możliwe będzie przesyłanie dokumentów nadających się, bez żadnych przeróbek, do wydrukowania w miejscu przeznaczenia, będzie można wykorzystać tańszą nocną taryfę telekomunikacyjną, itp.

Architektura Microsoft At Work

Przytoczone wcześniej problemy to właśnie powód, dla którego firma Microsoft, wspólnie z największymi producentami sprzętu biurowego, podjęła inicjatywę opracowania nowych urządzeń biurowych, które będą:

- łatwe w użyciu;

- współpracować ze sobą w dowolnej kombinacji;

- stanowić wspólną platformę sprzętowo-programową, dostępną dla wielu twórców produktów (zarówno sprzętu, jak oprogramowania) ułatwiających pracę biurową.

Podstawowe zręby architektury Microsoft At Work tworzą elementy programów rezydujące zarówno w komputerach PC, jak i maszynach biurowych, takich jak:

- telefony i inne systemy komunikacji głosowej;

- faksy i karty do przesyłania faksów do komputera PC;

- systemy ręczne typu osobistego asystenta (PDA);

- indywidualne i sieciowe drukarki;

- cyfrowe urządzenia do kopiowania mono i kolor;

- dowolne kombinacje powyższych urządzeń.

Obecnie coraz więcej informacji jest przygotowywanych w formie cyfrowej. Korzystając z istniejącej infrastruktury biurowej, Microsoft zamierza stworzyć ułatwienia w obiegu tej informacji w biurze przez cyfrowe łącza między maszynami. Architektura programowa Microsoft At Work składa się z kilku elementów: część będzie zawarta w komputerze osobistym, integrującym różne elementy składowe, inne części będą włączone na stałe do pozostałych urządzeń biurowych. Podstawowe elementy składowe architektury Microsoft At Work są następujące:

System operacyjny Microsoft At Work. Ma to być wielozadaniowy system czasu rzeczywistego z wywłaszczaniem (pre-emptive multitasking), specjalnie przystosowany do wykorzystania w automatyzacji pracy biurowej i połączeń telekomunikacyjnych. Nowy system będzie oparty na podzbiorze funkcji API z systemu Windows.

Komunikacja. Ma zapewnić bezpieczną komunikację oraz cyfrowe przekazywanie dokumentów między różnymi elementami składowymi systemu.

Odtwarzanie (rendering). Dokumenty przesyłane między różnymi urządzeniami będą zachowywać całe formatowanie, fonty i grafikę, dając produkt o wysokiej jakości na każdym urządzeniu wyjściowym. Ma to więc być rozwinięcie znanego hasła WYSIWYG do postaci: "To co widzisz, wydrukujesz, prześlesz faksem lub skopiujesz".

Interfejs użytkowy. Przewiduje się, że urządzenia będą zawierać bardzo prosty interfejs użytkowy, specyficzny dla każdego urządzenia, ale w znacznej mierze oparty na interfejsie Windows.

Programy użytkowe dla komputerów, pracujących pod kontrolą Windows. Mają one zapewnić kontrolę, dostęp i wymianę informacji między dowolnymi produktami opartymi na architekturze Microsoft At Work.

Zamierzenia rynkowe

Wydaje się, że inicjatywa nowej architektury Microsoft At Work ma szanse powodzenia. Głównym jej celem jest bowiem ułatwianie życia zwykłym użytkownikom dowolnych urządzeń biurowych. W obecnych czasach podstawą działalności bardzo wielu ludzi jest kreowanie, redagowanie, analizowanie, wymiana i prezentowanie informacji. Tymczasem większość narzędzi, służących do wykonywania tych czynności, nie jest ze sobą połączonych.

Rozwiązanie jest pragmatyczne, gdyż nie odrzuca istniejącej infrastruktury biurowej, ale ewolucyjnie prowadzi do rewolucyjnych zmian w podejściu do informacji. Jest to bowiem definicja drogi do lepiej zintegrowanego biura, w którym istnieć mogą zarówno aktualne, jak przyszłe urządzenia oparte na architekturze Microsoft At Work. Wydaje się także, iż korzystanie z samodzielnych, z niczym nie połączonych urządzeń opartych na tej architekturze uprości ich użycie.

Jednym z warunków powodzenia będzie zaakceptowanie urządzeń przez producentów sprzętu biurowego. Firma współpracuje w tym kierunku na wielu frontach. Ostatnio zawarła ogólną umowę o współpracy z firmą Toshiba w celu opracowania komputerów przenośnych, zgodnych z nową architekturą. Także wielu producentów sprzętu biurowego wyraziło zainteresowanie inicjatywą Microsoft.

Zalety architektury Microsoft At Work

Podstawowe zalety architektury Microsoft At Work to łatwiejsze używanie różnych urządzeń biurowych oraz sprawniejsze przekazywanie informacji między nimi.

Ułatwienia w użyciu. Niezależnie od tego, czy urządzenie jest samodzielne, czy połączone z komputerem, interfejs graficzny, zastępujący skomplikowane kombinacje przycisków i klawiszy na pewno ułatwi wykorzystanie rzadko dotychczas stosowanych funkcji. Również kontekstowa pomoc jest dużym ułatwieniem w pracy. Wyobraźmy sobie bowiem np., jak możliwość samoczynnego wykonania kopii jedynie zakreślonej części dokumentu, wysłania jej do kolegi i wpisania do pliku z pulpitu kopiarki może ułatwić życie przy sporządzaniu analizy informacji.

Integracja. Możliwości komunikacyjne architektury Microsoft At Work oznaczają, że wszystkie urządzenia biurowe będą mogły przesyłać między sobą informacje w postaci cyfrowej. Jednym z warunków tej wymiany informacji jest zapamiętywanie i przesyłanie w takim formacie, aby każde urządzenie było w stanie daną informację zrozumieć. Kolejne operacje przesyłania i kopiowania nie powinny pogarszać jakości dokumentu, tak jak dzieje się to przy kopiowaniu i przesyłaniu faksem dokumentu papierowego. Dokument przygotowany za pomocą programu DTP będzie wysyłany bezpośrednio do drukarki, kopiarki lub faksu. Przewiduje się dwie zasadnicze formy rozprzestrzeniania dokumentów elektronicznych: "redagowalna", przeznaczona do włączania w inne złożone dokumenty oraz "publikacyjna", nie podlegająca zmianom (nie można dopuścić do zmiany oferty handlowej w innym miejscu niż na biurku jej twórcy).

Przewiduje się dwukierunkową wymianę informacji między urządzeniami biurowymi a komputerem. Drukarka powinna zawiadomić użytkownika o braku papieru lub zacięciu, faks powinien zeskanować i przesłać do komputera dokument bez wysyłania go, komputer PC wykręci samoczynnie numer rozmówcy, administrator systemu w jednej operacji zaktualizuje numery klientów we wszystkich książkach adresowych i telefonicznych, zarówno w komputerach, jak i w faksach, itp.

Konfigurowalność, skalowalność, wymienność, dostępność

Architektura Microsoft At Work wprowadza nową koncepcję urządzeń biurowych. Stają się one otwartą platformą do budowania rozwiązań sprzętowych i programowych, ułatwiających pracę użytkownika. Oznacza to, że urządzenia powinny być łatwo konfigurowalne, dać się dopasować do rosnących potrzeb (skalowalne) i zmian konstrukcyjnych (upgrade), rozszerzalne i programowalne.

Skalowalność i możliwość łatwego upgradu oznacza, że gdy jakieś urządzenie biurowe staje się za małe do potrzeb, nie trzeba kupować nowego. Wystarczy dokupić rozszerzenie sprzętowe lub zmienić mechanizm na nowszy i szybszy model, zachowując pozostałe właściwości. Dodanie interfejsu sieciowego do samodzielnego faksu stworzy z niego serwer faksów dla całego biura.

Urządzenia oparte na architekturze Microsoft At Work będą zawierać mikroprocesor, będą więc "programowalne". Oczywiście zakres tej programowalności zależy od możliwości funkcjonalnych urządzenia i jest znacznie większy dla komputera PC niż dla telefonu, ale daje nawet najprostszym urządzeniom nowe możliwości funkcjonalne. Na przykład "inteligentny" telefon będzie w stanie samoczynnie rozliczać czas rozmów telefonicznych i włączać koszt do rachunków poszczególnych klientów albo przełączać rozmowę do tego pokoju, w którym aktualnie przebywa poszukiwany rozmówca.

Oczywiście ta wizja musi być jeszcze zrealizowana. Ułatwieniem powinien być wspólny zestaw funkcji API, wykorzystywanych do programowania różnych urządzeń ze wspólnego środowiska programisty. Widać wyraźnie, że tym środowiskiem będzie Windows. Liczba osób umiejących programować w Windows jest dostatecznie duża, aby konkurencyjne produkty powstawały "jak grzyby po deszczu".

Produkty dla Microsoft at Work

Telefon

Na pierwszy rzut oka wydaje się, że telefon to tak prosty środek komunikowania się, i nic w tej sprawie wymyślić się nie da. Spróbujcie jednak odebrać pilny telefon, przerywając jedynie na krótko prowadzoną już rozmowę lub poszukać rozmówcy, którego akurat nie ma w pokoju lub podać automatyczną odpowiedź uzależnioną od numeru telefonu rozmówcy ("Chwilowo nie odbieram telefonów, ale sprawdzam zostawione komunikaty", "Jestem zajęty, zadzwonię później", itp.), a przekonacie się, że jest to praktycznie niewykonalne, mimo iż wyposażenie central telefonicznych umożliwia taką realizację.

Nawet typowy telefon z rejestracją rozmów niczego nie załatwia, gdyż nie daje możliwości określenia priorytetów (np. najpierw szef, potem Kowalski, następnie komunikaty zewnętrzne). Podobnie nie jest możliwe przesłanie ważnego komunikatu do kilku zainteresowanych nim osób na raz, trzeba operację wykonywać po kolei. To są dziedziny, w których system obsługi komunikacji, oparty na architekturze Microsoft at Work, ułatwi pracę i przyspieszy wykonywanie operacji rutynowych.

System obsługi komunikacji Microsoft at Work będzie korzystał ze specyficznej formy poczty elektronicznej, pozwalającej na zapamiętanie nie tylko tekstów pisanych, ale także informacji dźwiękowych i graficznych. W połączeniu z dobrze opracowaną bazą informacyjną pozwoli np. na wyświetlenie na ekranie podstawowych informacji o rozmówcy, tematów wspólnych działań i wykazu ustaleń.

Faks

Z badań przeprowadzonych przez Gallupa wynika, że komunikacja faksowa rośnie o około 43% rocznie i w 1992 r. powodowała 10% całego ruchu na liniach telekomunikacyjnych i aż 50% między USA a Dalekim Wschodem. Mimo to, urządzenie do przesyłania faksów jest stosunkowo prymitywne, daje słabą jakość dokumentu i powoduje dużo błędów.

Przewiduje się, że faksy opracowane zgodnie z zaleceniami Microsoft at Work będą mogły przesyłać dokumenty w formie zarówno "publikacyjnej" (odpowiedniej jakości i nie podlegające zmianie), jak i "redagowalnej" (do bezpośredniego wykorzystania w komputerze) oraz zapewniać pełne bezpieczeństwo danych w liniach telekomunikacyjnych.

Większość wysyłanych faksów odbywa drogę od komputera, na którym są przygotowywane przez drukarkę, aż do maszyny je wysyłającej. Nie widać żadnego powodu, dla którego nie można by ominąć etapu drukowania. Należy dokument w formie elektronicznej przesłać bezpośrednio do maszyny wysyłającej faksy. Podobnie ma się sprawa z odbieranymi faksami. Wystarczy, że będą one przychodziły do odbiornika w formie elektronicznej, którą można odtworzyć na miejscu do właściwej im formy lub przesłać komputerowi do wykorzystania. Zyska na tym jakość odbieranych dokumentów oraz zmniejszą się koszty, gdyż zmaleje wielkość przesyłanego pliku.

Można sobie także wyobrazić, że dane faksowe mogą być wysyłane przez sieci (lokalne i globalne), opłacane na ogół w formie ryczałtu miesięcznego, zamiast przez ogólne linie telekomunikacyjne, opłacane za każdą minutę używania. Podobnie, można oczekiwać zmniejszenia kosztów wysyłania faksów przez zastosowanie znormalizowanych stron wiodących, produkowanych wyłącznie u odbiorcy, uzupełnianych jedynie danymi nadawcy. Obecnie taka strona, o małej zawartości informacyjnej, jest przesyłana - podobnie jak cały faks - w formie mapy bitowej.

Urządzenia ręczne typu cyfrowy asystent osobisty (PDA)

Współczesne biuro rozwija się dynamicznie. Jednakże zalet dostępnych w nim urządzeń nie da się wykorzystać wtedy, gdy są potrzebne najbardziej - w podróży służbowej, u klienta czy w banku. Przewiduje się, że docelowy cyfrowy asystent osobisty (PDA) powinien być na tyle mały, aby użytkownicy chętnie posługiwali się nim przez cały czas i na tyle potężny, aby był użyteczny w każdej sytuacji. Ponieważ podstawowym nośnikiem informacji w biurze jest komputer PC, to musi istnieć możliwość łatwego przekazywania informacji między tymi nośnikami. Nie może się zdarzyć niezgodność danych zapisanych w PDA z danymi w PC, zaś użytkownik nie musi pamiętać o konieczności ich aktualizacji: ma to się dokonać samoczynnie.

Oczywiste jest, że jedynie sprawna komunikacja między PC w biurze a PDA zapewni skuteczność działania tego ostatniego. Oznacza to konieczność dostępu do wielu różnorodnych sieci przez różne media komunikacyjne, poczynając od standardowej linii telefonicznej i modemu, łącze radiowe a na łączach o nieznanej w tej chwili technologii kończąc. Jedynie elastyczny projekt i modularna budowa może zapewnić takie możliwości.

Drukarki

W roku 1992 na całym świecie sprzedano ponad 25 mln drukarek. Ocenia się, że rocznie produkuje się ponad 90 mld oryginalnych dokumentów (nie licząc kopii). Niezależnie od wzrostu liczby dokumentów, rośnie ciągle także ich złożoność. System Windows spowodował gwałtowny przyrost liczby dokumentów o skomplikowanym układzie graficznym i wysokiej jakości prezentacji.

Nie zmienia to jednak faktu, że użytkownicy komputerów zawsze mają największe kłopoty z instalacją drukarki. W firmie Microsoft ponad 25% zapytań o pomoc techniczną dotyczy właśnie drukarek.

Microsoft Windows Printing System jest pierwszym produktem dostępnym handlowo, zrealizowanym zgodnie z zaleceniami architektury Microsoft at Work. Zapewnia on dwustronną komunikację między drukarką a komputerem PC. Drukarka może powiadomić użytkownika o zacięciu się papieru, braku tonera lub papieru, użytkownik zaś ma do dyspozycji dogodne narzędzie programowe do jej obsługi.

Przewiduje się, że nowoskonstruowane drukarki będą bardziej wykorzystywały moc obliczeniową komputera w celu odwzorowania dokumentu. Będą także korzystać z zestawu funkcji graficznych Windows (GDI), co przyspieszy operacje drukowania, gdyż pominie się etapy tłumaczenia zapisu w GDI na PostScript lub język HP PCL, a następnie tworzenia z tego mapy bitowej w drukarce.

Kopiarka

Współczesna kopiarka służy prawie wyłącznie do powielania dokumentów, nie pozwala zaś na ich przyjmowanie w formie elektronicznej. Nic zaś nie stoi na przeszkodzie takiego ich wykorzystania. Wystarczy wyposażyć je w kartę sieciową do komunikacji z komputerem i możliwość interpretacji dokumentów. Ostatnio pojawiły się już pierwsze złożone urządzenia mogące drukować, faksować, kopiować i skanować (na razie bez karty sieciowej).

Możliwości kopiarek można znacznie wzbogacić wykorzystując programy do przetwarzania obrazów, pozwalające na usuwanie zniekształceń kopiowanego dokumentu, szumu i plamek. Metody stosowane w rozpoznawaniu obrazów i znaków powinny umożliwić wydzielenie części dokumentu, skopiowanie go do bufora, rozpoznanie zawartości i przesłanie w postaci tekstu do komputera.

Podobnie jak inne urządzenia oparte na architekturze Microsoft at Work, kopiarki powinny zawierać elementy ułatwiające zdalne zarządzanie.

System operacyjny Microsoft at Work

Praca w czasie rzeczywistym nakłada ostre wymagania na system operacyjny zarządzający różnorodnymi funkcjonalnie urządzeniami. System musi obsługiwać, bez straty informacji (czyli właśnie w czasie rzeczywistym) łącza telekomunikacyjne, a jednocześnie zarządzać pracą drukarki, faksu czy kopiarki. Z tego powodu powinien to być system wielozadaniowy z wywłaszczaniem, nadający się do umieszczenia w pamięci ROM o niewielkiej pojemności. Musi być też łatwo rozszerzalny w celu przejęcia obsługi nowych urządzeń. Podobnie jak w Windows będzie to realizowane przez stosowanie specjalnych sterowników urządzeń.

Do celów programowych firma Microsoft przewiduje dostarczanie zestawu narzędzi do środowiska Windows, specyfikacji funkcji API nowej architektury Microsoft at Work i SDK do ich wykorzystania.

Rola producentów sprzętu i Microsoft

Wydaje się, że faktycznymi twórcami nowej architektury Microsoft at Work wcale nie będzie firma Microsoft, ale producenci sprzętu biurowego i niezależni producenci oprogramowania. Będą oni mogli wyposażać istniejące i nowe urządzenia w inne możliwości, lepiej spełniające codzienne potrzeby użytkownika. Rola firmy Microsoft sprowadza się do integracji rozproszonych wysiłków w celu realizacji założonego celu, zgodnie z wytycznymi, dostarczenia systemu operacyjnego i narzędzi programistycznych.