Dyrektywa EWG 90/270

Rada Wspólnoty Europejskiej przyjęła 29 maja 1990 r. generalne zasady dotyczące warunków pracy przy terminalach komputerowych. Jest to Dyrektywa 90/270 w sprawie minimum wymogów dotyczących warunków bezpiecznej i zdrowej pracy przy sprzęcie z ekranami display'owymi. Została ona opublikowana 21 czerwca 1990 r. w Official Journal of the European Community (Appendix 3).

Na wstępie Rada stwierdza, że Dyrektywa ta jest naturalnym rozwinięciem jej przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanym z rozwojem nowych technik oraz że pracodawcy są zobowiązani do zapoznawania się z najnowszymi postępami techniki i nauki w zakresie projektowania stanowisk pracy. Chodzi o to, aby mogli oni dokonywać niezbędnych zmian, które gwarantują wyższy poziom bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników. Wstęp zawiera też podkreślenie, że aspekty ergonomiczne mają szczególne znaczenie dla stanowisk pracy z terminalami komputerowymi.

I. Postanowienia ogólne

1. Dyrektywa dotyczy stanowisk pracy z ekranami display'owymi, z wyłączeniem:

a) Kabin kierowców oraz kabin sterowniczych pojazdów lub maszyn;

b) Systemów komputerowych na pokładach środków transportu;

c) Systemów komputerowych przeznaczonych głównie do użytku publicznego;

d) Systemów "przenośnych", które nie są włączane na dłuższe okresy do stacji roboczych;

e) Kalkulatorów, kas elektronicznych oraz innego sprzętu z ekranami pokazującymi niewielki zakres danych;

f) Maszyn do pisania o tradycyjnym kształcie.

2. Definicje

Dla Dyrektywy przyjęto znaczenia terminów:

a) Sprzęt z ekranem display'owym (display screen equipment) - alfanumeryczny lub graficzny ekran display'owy, bez względu na tryb pracy display'a;

b) Stanowisko pracy (workstation) - zestaw złożony ze sprzętu z ekranem display'owym wraz z klawiaturą i/lub innym urządzeniem do wprowadzania danych oraz oprogramowaniem determinującym interfejs operatora/maszyny, akcesoria opcjonalne, urządzenia peryferyjne włącznie z napędem dysków, telefonem, modemem, drukarką, przytrzymywaczem (clipem) dokumentów, fotelem roboczym, biurkiem lub blatem roboczym oraz z najbliższej przestrzeni;

c) Pracownik (worker) - osoba, która zazwyczaj używa sprzętu z ekranem display'owym w ciągu znacznej części swego normalnego czasu pracy.

II. Obowiązki pracodawcy

3. Analizy stanowiska pracy

Pracodawcy są zobowiązani do przeprowadzania analiz stanowisk pracy do oceny warunków bezpieczeństwa i zdrowia swych pracowników, zwłaszcza w dziedzinie możliwych zagrożeń dla wzroku, problemów fizycznych i stresu umysłowego. Ich obowiązkiem jest podejmowanie właściwych działań dla usunięcia tych zagrożeń.

4. Stanowiska pracy uruchamiane po raz pierwszy

Pracodawcy muszą podjąć odpowiednie kroki, by stanowiska pracy uruchomiane po 31 grudnia 1992 r. spełniały minimum wymogów zawartych w Aneksie.

5. Stanowiska pracy już funkcjonujące

Pracodawcy muszą podjąć odpowiednie kroki, aby stanowiska pracy funkcjonujące już przed 31 grudnia 1992 r. spełniały minimalne wymogi określone w Aneksie, nie poźniej niż przed upływem czterech lat od tej daty.

6. Informowanie i szkolenie pracowników

Pracownicy będą informowani o wszystkich aspektach bezpieczeństwa i warunków zdrowotnych związanych z ich stanowiskiem pracy oraz o działaniach podejmowanych w związku z tą Dyrektywą. Przed podjęciem tego rodzaju pracy lub w razie istotnej modyfikacji stanowiska pracy, każdy pracownik przejdzie odpowiednie szkolenie.

7. Organizacja dnia pracy

Pracodawca musi tak zaplanować dzień roboczy, aby w pracy przy ekranie display'owym następowały okresowe przerwy lub pracownicy byli na zmianę zatrudnieni przy innych czynnościach.

8. Konsultacje i uczestnictwo pracowników

Pracownicy i/lub ich przedstawiciele uczestniczą w konsultacjach nt. spraw związanych z Dyrektywą i Aneksem.

9. Ochrona oczu i wzroku

Pracownicy są uprawnieni do badań oczu i wzroku przed rozpoczęciem pracy przy ekranach display'owych, a następnie - do przeprowadzenia testów w regularnych odstępach czasu i w razie pojawienia się problemów ze wzrokiem, które mogą zaistnieć przy pracy z display'ami. Jeśli zachodzi potrzeba, pracownicy są uprawnieni do badań okulistycznych, bez ponoszenia ich kosztów.

III. Postanowienia różne

10. Zmiany w Aneksie

Postęp techniczny, rozwój wiedzy oraz regulacji międzynarodowych w dziedzinie display'ów ekranowych sprawiają, że Aneks będzie odpowiednio zmieniany i uzupełniany.

11. Postanowienia końcowe

Co 4 lata kraje członkowskie będą informować Komisję EWG o praktycznym wcielaniu w życie postanowień Dyrektywy, relacjonując punkt widzenia pracodawców i pracowników.

ANEKS

1. Sprzęt

a) Uwaga ogólna: korzystanie ze sprzętu nie może być źródłem zagrożeń dla pracowników.

b) Ekran display'a: znaki na ekranie powinny być wyraziste i odpowiedniej wielkości wraz z odpowiednimi odstępami między znakami i wierszami. Obraz na ekranie powinien być stabilny, bez falowania i innych form niestabilności.

Jasność i/lub kontrast między znakami i tłem (background) powinny być łatwo dostosowywane do potrzeb operatora jak również do otaczających warunków.

Ekran powinien dać się łatwo ustawiać wokół osi poziomej i pionowej (obracany i przechylany), tak aby jego położenie odpowiadało potrzebom operatora. Ekran należy umieszczać na oddzielnej podstawie lub na regulowanym stole. Powinien być wolny od odblasków i odbić, utrudniających pracę użytkownika.

c) Klawiatura powinna być oddzielona od ekranu i mieć możliwości ustawiania nachyleń tak, aby pracownik mógł unikać zmęczenia ramion i dłoni.

Przestrzeń przed klawiaturą powinna zapewniać oparcie dla dłoni i rąk operatora.

Klawiatura powinna mieć matową powierzchnię, aby nie występowały odbicia świetlne.

Układ klawiatury oraz ustawienie i oznaczenie klawiszy powinno ułatwiać pracę.

Oznakowanie klawiszy powinno być odpowiednio skontrastowane i łatwo czytelne przy normalnej pozycji do pracy.

d) Biurko lub powierzchnia do pracy - powinny być wystarczająco duże, małoodblaskowe i pozwalające na odpowiednie dostosowywanie pozycji ekranu, klawiatury, dokumentów i wyposażenia towarzyszącego.

Przytrzymywacz dokumentów (clip) powinien być stabilny, ustawiany odpowiednio do potrzeb operatora tak, aby ruchy głowy i oczu ograniczyć do minimum.

Pracownicy powinni mieć do dyspozycji wystarczającą przestrzeń, aby mogli przyjmować dogodną pozycję do pracy.

e) Fotel do pracy powinien być stabilny i umożliwiać operatorowi łatwość ruchu oraz przyjmowanie dogodnej pozycji.

Wysokość siedzenia powinna być dostosowywana do danego operatora.

Oparcie powinno dać się ustawiać na różnej wysokości i pod różnym kątem odchylenia.

Podnóżek powinien być dostępny na życzenie pracownika.

2. Otoczenie stanowiska pracy

a) Przestrzeń. Stanowisko pracy powinno mieć takie wymiary i tak być zorganizowane, aby umożliwiało pracownikowi zmianę pozycji i swobodę ruchów.

b) Oświetlenie. Oświetlenie pokoju lub lampy punktowe (robocze) powinny zapewniać zadowalające pracownika światło i odpowiedni kontrast między ekranem oraz resztą otoczenia, uwzględniając rodzaj pracy i jakości wzroku użytkownika.

c) Refleksy i odbicia. Stanowiska pracy powinny być tak zaplanowane, aby źródła światła (okna i inne otwory, ściany półprzezroczyste i przezroczyste oraz błyszczące przedmioty i ściany) nie powodowały bezpośrednich odblasków i rozpraszających uwagę refleksów na ekranie.

d) Hałas emitowany przez sprzęt znajdujący się na stanowisku pracy powinien być uwzględniany w momencie kompletowania wyposażenia, tak aby nie utrudniało ono pracy i rozmowy.

e) Temperatura. Sprzęt należący do danego stanowiska pracy nie powinien wytwarzać nadmiernego ciepła, które mogłoby przeszkadzać pracownikom.

f) Promieniowanie. Całe promieniowanie, z wyjątkiem zauważalnych części widma promieniowania elektromagnetycznego, powinno być zredukowane do wielkości, który nie ma znaczenia dla bezpieczeństwa i zdrowia pracownika.

g) Wilgotność. Właściwa wilgotność powinna być ustalona i zachowywana.

3. Interfejs operatora/komputera

Przy projektowaniu, wyborze, zamawianiu i przystosowywaniu software'u oraz przy ustalaniu zadań z użyciem ekranów display'owych, pracodawca powinien brać pod uwagę następujące zasady:

a) Oprogramowanie musi być odpowiednie dla danego zadania;

b) Oprogramowanie powinno być łatwe w zastosowaniu i dostosowywalne do poziomu wiedzy lub doświadczenia operatora;

c) Systemy muszą być tak skonstruowane, aby wspomagały czynności pracowników, ułatwiały im pracę i zwiększały wydajność (feedback); czynności pracowników;

d) Systemy muszą prezentować informacje w takim formacie i w takim tempie, które odpowiadają możliwościom operatorów;

e) Zasady ergonomii software'owej muszą być stosowane w szczególności do przetwarzania danych przez człowieka.