Komputer nauczycielem

Na zachodzie, coraz bardziej powszechne są już metody szkolenia wspomaganego komputerowo, określane jako CBT (Computer Based Training).

Na zachodzie, coraz bardziej powszechne są już metody szkolenia wspomaganego komputerowo, określane jako CBT

(Computer Based Training).

Taniej i skuteczniej

Decyzja zastosowania komputerów w procesach doskonalenia zawodowego ma najczęściej podłoże ekonomiczne. Jeżeli firma wyposażona jest w odpowiedni sprzęt, wówczas CBT może być realizowany w miejscu pracy. Jeżeli ma być szkolona większa grupa pracowników, to zastosowanie CBT pozwala na zmniejszenie czasu nieobecności w pracy i kosztów wynajęcia osób prowadzących zajęcia. Za wprowadzeniem szkolenia wspomaganego komputerowo przemawiają jednak nie tylko argumenty natury ekonomicznej. Sensowne i planowe zastosowanie tej techniki przynosi także inne, wymierne korzyści.

Uczestnicy kursu mogą indywidualnie określać czas i tempo nauki oraz ilość materiału, jaką są w stanie przyswoić.

Pozwala to na zdobywanie nowych umiejętności bez lęku i stresów.

Dla uczestników szkoleń nie mających doświadczenia informatycznego CBT stanowi jednocześnie wprowadzenie do

pracy z komputerem, zaś pracownicy mający kontakt z komputerem na co dzień mogą wykorzystywać własne stanowisko pracy także do nauki.

Control yourself

Szczególnie istotne dla programu CBT jest to, że uczącym umożliwia on obiektywną kontrolę zdobytej wiedzy, generując odpowiednie raporty. Pozwalają one zarówno uczącemu się, jak i instruktorowi czy przełożonemu, na bieżącą kontrolę wyników. Budowa programu powinna umożliwiać łatwy powrót do tych partii materiału, które nie zostały opanowane w sposób wystarczający. Różnorakie możliwości interakcyjne zawarte w takim modelu nauczania zmuszają uczestnika do, jakże ważnej w procesie uczenia się, aktywności własnej. Modułowa budowa

programu uczącego pozwala na wyrównanie poziomu wiedzy i umiejętności uczestników przed przystąpieniem do głównej części szkolenia.

Szkolenie wspomagane komputerowo nie jest oczywiście "lekiem na całe zło". Program szkolenia musi nadawać się do tej formy prezentacji, a osiągnięty wynik powinien być co najmniej taki, jaki można by osiągnąć przy wykorzystaniu

metod tradycyjnych.

Nie tylko szkolenia informatyczne

Obszarami zastosowania CBT są dziś najczęściej zagadnienia związane ze szkoleniem informatycznym. Zamiast trenować z prawdziwym systemem, co często połączone bywa z nieoczekiwanymi zjawiskami ubocznymi (np. skasowanie ważnych danych), użytkownik może zapoznać się z programem dzięki symulacji jego działania.

Struktura interaktywnych narzędzi uczących jest różna. Zwykle zawierają one szereg informacji wprowadzających

o obszarach zastosowań i zaletach danego oprogramowania, motywujących przyszłego użytkownika do pracy z nim i jednocześnie ośmielających go. Narzędzia takie powinny także zawierać:

- informacje o strukturze, sposobie obsługi i dostępnych formach pomocy wraz z pierwszymi prostymi ćwiczeniami

- przygotowane dydaktycznie ćwiczenia symulacyjne wraz z tekstami objaśniającymi i helpami

- konkretne przykłady z codziennej pracy użytkownika

- system oceny meldujący, w przyjazny dla użytkownika sposób, o osiąganych przez niego wynikach

- symulację programu rzeczywistego bez dodatkowych informacji i meldunków.

Możliwości zastosowania komputerów w doskonaleniu zawodowym pracowników nie ograniczają się oczywiście do informatyki. Spektrum tematów szkoleń jest bardzo szerokie i sięga od szkoleń z zakresu zarządzania (np. symulacje gier rynkowych) poprzez księgowość i szkolenie o produktach aż do marketingu (np. trening sprzedawców).

Reguły dydaktyki i opracowania software'u

Zastosowanie technik komputerowych w szkoleniu pracowników niesie ze sobą jednak wiele problemów. Dla ich uniknięcia należy przestrzegać określonych reguł. Przede wszystkim, CBT trzeba pojmować jako część ogólnej koncepcji szkolenia, a nie jako wyizolowany, cudowny środek zastępczy. Tylko w rzadkich, najprostszych wypadkach CBT będzie w stanie zastąpić całkowicie inne formy kształcenia. Planując system szkolenia należy ustalić, w jakim miejscu i dla jakich grup będzie on rozwiązaniem optymalnym, gdzie zaś należy zastosować techniki tradycyjne. W zależności od tego, czy chcemy zastosować CBT w przygotowaniu uczestników do dalszego szkolenia (np. dla wyrównania poziomu wiedzy w grupie), przekazania wiedzy podstawowej czy specjalistycznej, powtórzenia zdobytej wcześniej wiedzy czy do jej pogłębienia, konieczne będzie właściwe do danego zadania przygotowanie organizacyjne i dobór odpowiedniego oprogramowania.

Planując konkretne zastosowanie komputera w dziedzinie doskonalenia zawodowego, należy także zdecydować, czy do osiągnięcia założonych celów szkolenia wystarczy któryś z produktów standardowych (jeśli taki jest dostępny), czy konieczne jest wypracowanie własnego, specjalistycznego programu nauczania, co oczywiście zwiększy koszty całego przedsięwzięcia.

Ważnym aspektem wprowadzania CBT jest pozyskanie dla jego zastosowań osoby kierującej szkoleniem. Należy unikać sytuacji w której zastosowania te byłyby jej narzucane. Osoba szkoląca musi być przekonana o korzyściach płynących z nowej techniki prowadzenia zajęć. Słuszne jest uświadomienie prowadzącemu, iż wykorzystanie komputera nie pomniejsza jego roli, a wprost przeciwnie, jego praca staje się w ten sposób ważniejsza i nowocześniejsza. Akceptacja ta pozwala prowadzącemu na pełniejsze zintegrowanie technik CBT w ramach własnej koncepcji nauczania. W wypadku opracowywania własnego programu cenne jest włączenie przyszłych

prowadzących do zespołu autorskiego.

Niezależnie od tego, czy szkolenie przeprowadzane jest siłami własnymi firmy czy przez osoby trzecie, eksperci

zachodni zalecają korzystanie z usług wyspecjalizowanego doradcy. Rolą takiej osoby, znającej potencjalne szanse i

zagrożenia, byłoby ostrzeganie przed typowymi błędami oraz agitacja na rzecz nowej techniki. Jest to szczególnie ważne w początkowej fazie projektu. Pozwala na przełamanie nieufności i zwiększenie motywacji zarówno uczonych, jak i nauczających. Wydaje się jednak, iż znalezienie tego typu specjalistów w warunkach polskich jest zadaniem trudnym.

W procesie tworzenia komputerowo wspomaganego systemu nauczania, obok informatyków, współuczestniczyć muszą dydaktycy i specjaliści z danej dziedziny wiedzy. Korzystne jest włączenie w ten proces także uczniów. Umożliwi to lepsze zdefiniowanie potrzeb i oczekiwań odbiorców co do form dydaktycznych, stopnia trudności, stylu komunikacji czy wykorzystania grafiki. Zmniejszy to liczbę poprawek i koszty tworzenia systemu.

Struktura programu mającego realizować zadania CBT musi być przejrzysta i modularna. Bardzo pożądane są przykłady zbliżone do rzeczywistości (case study) łatwiej przyswajalne niż czysto abstrakcyjne wywody teoretyczne. Ważne jest także zróżnicowanie i uatrakcyjnienie interaktywnej strony programu. Różne rodzaje pytań pozwalają uniknąć znużenia, a nieszablonowe odpowiedzi i reakcje systemu ułatwiają proces uczenia się. Dobre efekty daje też odrobina humoru, wprowadzająca do procesu uczenia się pożądany element zabawy.

Należy pamiętać także o tym, by poszczególne ekrany spełniały wymogi komunikatywności. Współczesne możliwości

graficzne komputerów, a szczególnie popularne ostatnio zastosowania multimedialne, tworzą niebezpieczeństwo

przeładowania ekranu elementami audiowizualnymi. Techniki te powinny być stosowane tylko tam gdzie jest to uzasadnione względami dydaktycznymi, gdy dane treści dają się lepiej niż innymi sposobami wyrazić za pomocą dżwięku i ruchomych obrazów.

Należy także zdecydować, czy i w jakiej postaci kurs powinien zostać uzupełniony materiałami drukowanymi. Można to zrealizować na parę sposobów; prowadzący rozdaje wcześniej przygotowane materiały lub zawarte w programie

streszczenia są w każdej chwili dostępne na papierze. Może być również i tak, że program uczący zawiera moduł

notatnika, w którym uczestnicy kursu sami zapisują uwagi. Mogą być one w każdej chwili wydrukowane.

Odpowiedzialni za zastosowania CBT powinni także ustalić, czy pracownicy firmy akceptują taką formę kształcenia

zawodowego. Potrzebni są kompetentni doradcy, mogący w każdej chwili zaoferować swą pomoc uczestnikom kursów. W wypadku programów o wyższym stopniu komplikacji pożyteczna może okazać się faza testów, pozwalająca ocenić szansę powodzenia całego przedsięwzięcia.

System nauki stosowany w szkołach powoduje, iż autorzy systemów CBT nie mogą zakładać rozwiniętego poczucia

odpowiedzialności i umiejętności samodzielnej nauki u uczestników kursu. Najczęściej, zdolności te muszą u

pracowników zostać najpierw wykształcone. Faktem jest jednak, iż prawidłowo zdefiniowany i zrealizowany system

kształcenia wspomaganego komputerowo jest także czynnikiem rozwijającym te, tak ważne cechy osobowe współczesnego pracownika.

W celu komercyjnej reprodukcji treści Computerworld należy zakupić licencję. Skontaktuj się z naszym partnerem, YGS Group, pod adresem [email protected]

TOP 200