SuperMemo 7 for Windows

Na świecie istnieje wiele programów edukacyjnych umożliwiających przyspieszenie procesu uczenia się. Jeden z nich, całkowicie polskiej produkcji - SuperMemo - był nagradzany nie tylko na konkursach w Polsce, ale i za granicą, co zaowocowało międzynarodowymi kontraktami. Na początku tego roku udostępniono wersję pod Windows.

Na świecie istnieje wiele programów edukacyjnych umożliwiających przyspieszenie procesu uczenia się. Jeden z nich, całkowicie polskiej produkcji - SuperMemo - był nagradzany nie tylko na konkursach w Polsce, ale i za granicą, co zaowocowało międzynarodowymi kontraktami. Na początku tego roku udostępniono wersję pod Windows.

Co to jest SuperMemo?

Metoda nauczania, zastosowana w SuperMemo może być wykorzystywana do optymalizacji dowolnych form nauczania. Komputerowa implementacja wymaga jedynie, by przyswajana wiedza była reprezentowana w postaci tekstu, składającego się z par: pytanie - odpowiedź. Metoda jest oparta na optymalizacji odstępów między powtórkami i używa algorytmów, które określają kiedy i które fragmenty wiedzy mają być powtórzone. W porównaniu z tradycyjnymi metodami, SuperMemo przyspiesza proces uczenia się od 10 do 50 razy. Można wykazać, że jest to bliskie maksymalnej naturalnej zdolności przyswajania informacji przez umysł ludzki. Raz przyswojona informacja jest ciągle utrzymywana w pamięci uczącego się za pomocą odpowiednio uszeregowanych powtórek. Jednocześnie uczący się ma możliwość ustalenia tempa pracy. Może zwiększyć tempo uczenia się kosztem stabilności zapamiętywania lub też zwiększyć poziom pamiętania wiedzy (do 99%) kosztem szybkości jej nabywania.

Jak używać?

Początkującemu wystarczy zapoznanie się z jednostronicową miniinstrukcją, aby w miarę efektywnie korzystać z SuperMemo. Po pierwsze może korzystać z gotowych baz danych zakupionych w SuperMemo World, producenta pakietu. W trakcie sesji komputerowej trzeba otworzyć pożądaną bazę danych (Open) i wejść w tryb Learn. Na górze ekranu pojawiają się kolejno pytania, na które należy udzielać odpowiedzi. Nie trzeba ich jednak wprowadzać z klawiatury, gdyż po naciśnięciu jakiegokolwiek klawisza pojawiają się na dole ekranu. Zadaniem uczącego się jest porównanie swojej odpowiedzi z wyświetloną i wystawienie sobie oceny w skali 0-5. Na koniec pojedynczej sesji, która nie powinna trwać dłużej niż 20 min (zaawansowani nie powinni pracować dłużej niż 45 min), wszystkie pytania, na które odpowiedź została oceniona na co najwyżej 3, są powtarzane dotąd, aż ocena wyniesie 4 lub 5 (tzw. Final Drill). Na podstawie wystawionych ocen program ustala optymalny odstęp czasu między bieżącą datą a terminem następnej powtórki, zgodnie z przyjętym indeksem zapominania (10% oznacza, że przy następnej powtórce co najwyżej 10% informacji zostanie zapomnianych). Kolejna sesja składa się z zaplanowanych przez program powtórek oraz przyswojenia nowych jednostek aż do uzyskania zaliczenia. I to wszystko.

Obsługa programu jest na tyle prosta, że z początku wydaje się nieprawdopodobne, aby był on skuteczny. Zdanie zmienia się po miesiącu, gdy odczuje się jego efektywność. Za prostotą obsługi kryją się bowiem głębokie podwaliny teoretyczne, które naukowcowi z Poznania, Pawłowi Woźniakowi, pozwoliły uzyskać doktorat na Uniwersytecie Poznańskim.

Co nowego w wersji 7 pod Windows?

Wersja pod Windows niewiele różni się od ostatniej wersji DOS'owej, dlatego też dostała kolejny numer (7). Nasz tygodnik z zainteresowaniem śledzi rozwój tego interesującego programu, toteż pisaliśmy o nim już nieraz (patrz CW 37/92 oraz CW 53/92). Dalej postaram się przedstawić najważniejsze nowości oraz własne oświadczenia z jego użytkowania.

Prace nad Supermemo 7 dla Windows rozpoczęły się w lutym 1992 r., a promocja odbyła się w styczniu br. na Komputer Expo w Warszawie. Program napisano całkowicie od nowa w Pascal'u 7.0 dla Windows. Struktura menu, opcje i parametry, z niewielkimi zmianami, zostały adaptowane zwersji Supermemo 6 dla DOS, która była wynikiem pięcioletnich ulepszeń SuperMemo i techniki optymalizacji używanej do obliczania odstępów między powtórkami. Najczęściej powtarzające się propozycje użytkowników znalazły swoje odbicie w obu wersjach programu oraz dodatkowych aplikacjach.

Przejście od wersji DOS'owej do wersji Windowsowej nie wymaga konwersji baz danych (za wyjątkiem fontów) i użytkownikom Windows nie powinna sprawić żadnych kłopotów. Podstawowe zalety nowego narzędzia wynikają z korzyści, jakie umożliwia środowisko Windows'owe, a więc wielozadaniowość, możliwość przełączania między aplikacjami, skalowanie okien, używanie myszy itd. Dzięki nim można jednocześnie pracować z kilkoma bazami danych, uruchamiając dla każdej z nich osobny program, dokonywać poprawek i poszukiwań w dowolnym momencie, przenosić dowolne bloki tekstu w ramach jednej bazy danych, zakładać naraz do 10 okien Append/Expand, pozwalających na dodawanie lub duplikowanie danych w bazie. Dodano także trzy nowe opcje dla wygody obsługi baz danych: Delete, Rename i Cut Drills (usunięcie powtórek w Final Drill).

Do najważniejszych zmian wprowadzonych do obu wersji należy zaliczyć wzrost odporności baz danych na uszkodzenia oraz większą przyjazność. Na prośbę niesystematycznych użytkowników wprowadzono funkcję Mercy, umożliwiającą rozłożenie powtórek na kilka sesji oraz funkcję Wipe, umożliwiającą przełożenie wyjątkowo trudnych jednostek na poźniejszy termin. Istotną innowacją jest również możliwość ustawienia indeksu zapominania w przedziale od 3% do 20%. Określa on w procentach liczbę jednostek, które nie są pamiętane w chwili powtórki. Większy indeks pozwala na szybsze, ale mniej dokładne przyswajanie wiedzy, mniejszy - na powolniejsze, ale bardziej staranne.

SuperMemo Toolkit 6

Wraz z podstawowym programem udostępniono wiele profesjonalnych i półprofesjonalnych narzędzi wspomagających użytkowanie zarówno SuperMemo 6, jak i SuperMemo 7.

Do najważniejszych z nich należy Transfer pozwalający przenosić spójne fragmenty bazy danych, bez utraty jakiejkolwiek informacji. Pozwala to na łączenie i rozbijanie baz danych na części.

Pakiet narzędzi To_text, To_sort, Sm_sort i To_sm pozwala posortować bazę danych pod względem trudności znajdujących się w niej elementów. Najpierw dokonuje się konwersji bazy danych do postaci tekstowej z jednoczesnym przypisaniem poszczególnym jednostkom wartości odzwierciedlających trudność ich opanowania. Uzyskany w ten sposób plik tekstowy jest sortowany i z powrotem przekształcany do formatu SuperMemo. W nowej bazie najłatwiejsze elementy znajdują się na początku, a najtrudniejsze na końcu, co ma istotne znaczenie psychologiczne przy rozpoczynaniu pracy z bazą. W ten sposób zostały, na przykład, zbudowane obszerne bazy

Advanced_English, English_Vocabulary oraz Human Biology.

Ciekawym narzędziem jest Cross, pozwalający na porównawcze wyświetlenie danych statystycznych dotyczących baz, z którymi użytkownik współpracuje.

Równie ciekawym narzędziem, wykorzystującym mechanizmy SuperMemo, jest także Touch-Typing Tutor, czyli nauczyciel pisania na klawiaturze. Użytkownik wprowadza z klawiatury tekst ćwiczenia w określonym czasie, a program wyłapuje błędy i buduje bazę danych, na zasadach zgodnych z Supermemo, w celu ustalenia dat optymalnych powtórek fraz, które powodują określone trudności u użytkownika.

Jeszcze do końca tego roku ma być udostępniona wersja multimedialna (grafika i dźwięk) znacznie ułatwiająca percepcję wiedzy poprzez obrazkową i fonetyczną prezentację pytań i odpowiedzi. Brak tych narzędzi jest szczególnie odczuwalny w bazach danych, dotyczących anatomii, geografii, geometrii oraz w językach obcych i muzyce. Nie da się jednak ukryć, że użytkowanie tych narzędzi spowoduje ogromne zwiększenie objętości baz danych i będzie wymagało odpowiedniego sprzętu (duży twardy dysk, karta dźwiękowa, czytnik CD-ROM itd.). Planowane jest także stworzenie programowalnego SuperMemo, które umożliwiałoby użytkownikowi lub twórcy bazy danych ingerencję w ustalanie optymalnego okresu powtórek dla pojedynczych jednostek.

Bank Baz Danych SuperMemo

O powodzeniu całego przedsięwzięcia będzie decydowała jakość i liczba dostępnych baz danych. SuperMemo World stworzył kilkanaście baz danych, kilkanaście baz danych stworzyli także użytkownicy. Największym powodzeniem cieszą się bazy danych wspomagające naukę języka angielskiego (a w drugiej kolejności innych języków) i na te bazy danych jest największe zapotrzebowanie. Inne dziedziny wiedzy to: medycyna, nauki ścisłe, ekonomia, polityka, nauki społ., geografia i historia. Bazy danych są oceniane w skali 1-10 przez komisję składającą się z przedstawicieli SuperMemo World oraz użytkowników.

Aktualnie dostępne bazy, które otrzymały najwyższe oceny to: Basic English (3 tys. jednostek elementarnych, komentarz po polsku, ocena 9), Polska Ortografia (1,5 tys.jedn., pol., 9), Stolice Świata (9240 jedn., ang., 9) oraz Łacińskie Nazwy Roślin Naczyniowych (5400 jedn., pol., 9). Najbardziej obszerne bazy to: Advanced English (38 tys. jedn., ang., ocena 7) opracowana pod kierunkiem autora metody SuperMemo oraz English Vocabulary (34 tys. jedn., pol., 6).

Bardzo klarowny jest system obliczania ceny detalicznej powyższych baz. Wynosi ona 1,5 + L * R**3 / 150 tys. USD, gdzie L oznacza liczbę jednostek w bazie, a R - jej ocenę. Przykładowo Basic English kosztuje 15 USD, a Advanced English - 88 USD. Autor otrzymuje 10% ceny sprzedaży od każdego sprzedanego egzemplarza. Właściciele nielegalnych kopii mogą stać się ich legalnymi użytkownikami po dostarczeniu bazy danych zawierającej ponad 5 tys. jedn. i ocenionej na co najmniej 6. Równie ciekawy jest system sprzedaży programu. Każdy legalny użytkownik, który zachęci do zakupu programu kogokolwiek, po wpłynięciu pieniędzy na konto firmy otrzymuje od niej 20% prowizji (ponad 500 tys.). Czy spowoduje to zmniejszenie liczby nielegalnych kopii? Być może.

W celu popularyzacji programu SuperMemo World rozpisał w sierpniu konkurs, w którym może wziąć udział każdy,na stworzenie najlepszej bazy. Bazy powinny być wypróbowane przez użytkownika, aby na podstawie wyników jego pracy można było ją posortować. Miło nam zakomunikować, że nasza redakcja została zaproszona do udziału w jury.

Z doświadczeń użytkownika

Pierwszą sprawą, która drażni użytkownika, to brak polskiej wersji programu oraz podręcznika po polsku. Nie ulega wątpliwości, że po program w pierwszej kolejności będzie sięgać młodzież w różnym wieku, która niekoniecznie zna język angielski w stopniu wystarczającym do pełnego zrozumienia instrukcji. W podręczniku do wersji 6 zamieszczono co prawda fragmenty instrukcji po polsku, ale z pominięciem, np., brdzo ciekawych Q&A (questions and answers). Jest to niedostatek, który powinien być jak najszybciej naprawiony. Po za tym uważam za niecelowe udostępnianie dwujęzycznego podręcznika. Klient powinien mieć prawo wyboru, w jakim języku chce otrzymać instrukcję.

Kolejna niedogodność, to brak funkcji UNDO. Istota metody polega na bardzo szybkim przeglądaniu bazy danych. Moja średnia w pracy z bazą Basic English wyniosła poniżej 2 s/jedn. Często zdarzało mi się, że wprowadziłem z klawiatury nie tę ocenę, jaką zamierzałem i zaraz potem ENTER. Mimo że nie przeszedłem jeszcze do następnego elementu nie mogłem już tego poprawić. Powstawał pewien niedosyt, że obliczone powtórki nie w pełni odpowiadają poziomowi mojej wiedzy. A wystarczyłaby funkcja UNDO.

Nie bardzo mogę też zrozumieć, dlaczego liczba powtórek w Final Drill, którego celemu jest przyswojenie nieznanych jednostek, nie ma żadnego wpływu na ustalanie terminów następnych powtórek. To, ile razy uczący powtarza daną jednostkę, zanim wystawi sobie pozytywną ocenę, powinno znaleźć odbicie w procesie optymalizacji.

Poważniejsze zarzuty dotyczą baz danych i operacji na nich. Wspaniałe narzędzie, jakim jest Supermemo, będzie mogło być właściwie ocenione dopiero wtedy, gdy masowo będą powstawać profesjonalnej jakości bazy danych. Żeby użytkownicy mogli efektywnie tworzyć bazy muszą dysponować odpowiednimi narzędziami oraz powinni być wyposażeni w odpowiednie standardy. Na razie każdy z twórców ma własną koncepcję. Używają różnych standardów polskich liter (albo w ogóle) oraz różnych indeksów wyszukiwania, co powoduje, że nie można automatycznie połączyć ze sobą baz różnych autorów. Szkoda, że SuperMemo nie kontroluje tego procesu i nie opracowało np. obowiązującego standardu tworzenia indeksów. Przydałby się także rozdział w podręczniku poświęcony metodologii tworzenia baz danych.

Mając ogromne bazy, takie jak Advanced English, każdy chciałby wybrać do nauki słownictwo, które mógłby przyswoić w pierwszej kolejności. I tu okazuje się, że nie ma możliwości zdefiniowania zewnętrznych indeksów, umożliwiających szybkie wydzielanie z bazy danych potrzebnej informacji. Nadanie bazom danych struktury relacyjnej przyczyniłoby się do znacznego rozszerzenia ich możliwości. Definiowanie indeksów wyszukiwań wewnątrz pytań czy odpowiedzi jest nieporozumieniem. Zresztą większość autorów używa ich niekonsekwentnie. Do tego nie można wyselekcjonowanych jednostek automatycznie kopiować - trzeba to robić rekord po rekordzie, co pochłania mnóstwo czasu.

Moim zdaniem każdy rekord w bazie danych powinien mieć co najmniej jeden, niezależnie wprowadzony indeks, związany z zakresem tematycznym, którego dotyczy (bazy językowe powinny mieć jeszcze indeks związany z częścią mowy). Jednocześnie powinna istnieć możliwość wyświetlania zbioru indeksów w dowolnym momencie np. po to, aby sprawdzić jakie indeksy są w ogóle dostępne.

Drugi niezbędny indeks to maksymalnie uproszczona kategoria trudności elementu wyrażona poprzez trzy wartości: elementarny, średniozaawansowany i zaawansowany, umożliwiająca w przybliżony sposób charakterystykę trudności elementu.

Do tego niezbędny jest mechanizm do swobodnego kopiowania wyselekcjonowanych elementów. Mając wtedy w swoim banku danych np. 10 baz do nauki języka angielskiego można by szybko utworzyć bazę składającą się ze słów związanych z tematem ekonomia, na poziomie "intermediate". W dziale selekcji tekstowej bardzo przydałaby się funkcja, którą ostatnio widziałem w najnowszej wersji dBase IV. Chodzi mianowicie o wyszukiwanie słów zbliżonych do zadanego (np. różniących się o jedną literę; <Szukaj "man"> powinno wyszukać zarówno "man", jak i "men" - jest to bardzo ważne w sytuacji, gdy uczący się nie zna lub nie pamięta dokładnej pisowni słowa). Wykorzystując strukturę relacyjną można by znacznie ułatwić obsługę baz danych, co niewątpliwie znalazłoby odbicie w popularyzacji programu.

W wersji pod Windows jest to na razie niemożliwe, ale w wersji DOS'owej korzystałem z rezydentnego Słownika Angielsko-Polskiego Pracowni Jacka Skalmierskiego (60 tys. wyrazów). Czasami zdarzało się, że pracując z Basic English proponowana odpowiedź budziła moje wątpliwości, albo też chciałem pogłębić swoją wiedzę w zakresie elementu którego nie znałem. Odpowiedź znajdowałem z słowniku elektronicznym znacznie szybciej, niż gdybym posługiwał się książką. Mając na uwadze to, że SuperMemo nie służy wyłącznie do nauki języka angielskiego proponuję dogadanie się zainteresowanych firm i sprzedawanie angielskich baz danych właśnie z tym słownikiem. Naprawdę zwiększa to skuteczność przyswajania wiedzy.

Dla kogo przeznaczony?

Odniesienie sukcesu za pomocą Supermemo nie jest łatwe i wymaga wiele wysiłku oraz cierpliwości. Dane statystyczne potwierdzają, że 90% użytkowników Supermemo rozpoczyna z nim pracę dzięki pozytywnym opiniom znajomych. Początkowe nastawienie jest pozytywne i pełne oczekiwań. Po zapoznaniu się z podstawami reakcje użytkowników są bardzo zróżnicowane i ściśle związane z ogólnym poziomem ich inteligencji oraz wykształcenia, szczególnie w zakresie nauk ścisłych. Znaczna liczba uczących się jest rozczarowana mechaniczną naturą powtórek. Przeważają w tej grupie osoby bez wykształcenia oraz przedstawiciele nauk humanistycznych. Jednakże, użytkownicy z gruntownymi podstawami w zakresie matematyki, fizyki czy informatyki, mający mniej problemów w zrozumieniu podstaw SuperMemo po pierwszym kontakcie, zwiększają swoje pozytywne nastawienie. Spośród tej grupy rekrutuje się największa liczba entuzjastów i współpracowników.

Okazuje się, że tylko 60% użytkowników kontynuuje pracę z programem dłużej niż miesiąc. Jest to spowodowane tym, że zadziwiających efektów w pracy z SuperMemo nie można osiągnąć za darmo. Można, ale okupując to ciężką i systematyczną pracą. Co więcej, po długim okresie powtórek uczący się dochodzi do fałszywego wniosku, że opanował materiał i zaprzestaje powtórek. Poświęcając 20 min dziennie na pracę z programem można przyswoić w ciągu roku 10 tys. jednostek, ale nie na całe życie. Roczna przerwa spowoduje bowiem utratę aż 60% opanowanej wiedzy. I o tym początkujący powinni pamiętać.

W celu komercyjnej reprodukcji treści Computerworld należy zakupić licencję. Skontaktuj się z naszym partnerem, YGS Group, pod adresem [email protected]

TOP 200