Duże systemy sieciowe są coraz częściej wykorzystywane m.in. przez banki, firmy ubezpieczeniowe, administrację państwową czy zakłady przemysłowe. Tworzy się je po połączeniu z sobą wielu sieci lokalnych LAN za pomocą routerów czy bridge'ów (patrz CW nr 28 i 29, "Z czym do sieci LAN"). Systemy takie powinny pracować niezawodnie oraz przenosić dane w sposób bezpieczny i wydajny na duże odległości, często za pomocą wielu różnych urządzeń i protokołów, a to sprawia, że niebagatelny staje się problem dotyczący sposobu zarządzania powstałą siecią.

Utrzymanie ruchu w sieci składającej się z tysięcy komputerów typu PC, serwerów, bridge'ow, routerów, hubów, gateway'ów, itp. wcale nie jest zadaniem prostym. Administrator systemu może co prawda nadzorować pracę składowych sieci LAN np. na kilku oddzielnych konsolach (korzystając z oprogramowania zarządzającego każdą z sieci LAN), ale brakuje mu wtedy informacji na temat połączeń międzysieciowych.

Ideałem w tym wypadku byłby więc taki system zarządzania, który pozwalałby administratorowi na jednej stacji roboczej kontrolować pracę złożonej sieci. Przedstawione w dzisiejszym cenniku systemy zarządzania sieciami komputerowymi są zbliżone do takiego ideału. Wybór platformy zarządzania jest jedną z ważniejszych decyzji w czasie zakupu systemu sieciowego, mającą znaczny wpływ na przyszłą pracę sieci i możliwości rozbudowy używanej instalacji. Od niej zależy także wybór np. routera lub hubu, gdyż powiązana z nim aplikacja sterująca może nie współpracować z później kupionym systemem zarządzającym. Wybrany system zarządzający można przyrównać do stołu, na którym układamy puzzle systemu sieciowego, ujednolicając alarmy i alerty wysyłane przez urządzenia pochodzące od wielu producentów oraz umożliwiając uruchamianie wielu aplikacji i narzędzi. Z góry musimy przewidzieć rozmiary tego stołu, odpowiednie do przewidywanych potrzeb.

Każdy z prezentowanych systemów stanowi platformę do uruchamiania aplikacji, z których jedne służą do obsługi urządzeń sieciowych, a inne wykonują funkcje administracyjne takie, jak kontrola wyposażenia czy obsługa usterek. O przydatności systemów zarządzających sieciami świadczy liczba współpracujących z nimi aplikacji, produkowanych przez wielu różnych producentów.

Przykładowo - Hewlett-Packard i SunConnect utworzyły chyba największe programy współpracy z innymi firmami w celu przygotowania takich aplikacji. Każda z tych dwóch firm kooperuje z ok. 100 twórcami oprogramowania. Także Cabletron, DEC, IBM i Novell prowadzą równie intensywne działania.

Oferowane aplikacje można podzielić na te, które wspomagają zarządzanie (core management applications) i te, które dotyczą obsługi elementów (element management applications) sieci.

Pierwsze z nich dotyczą przede wszystkim pięciu podstawowych zakresów usług związanych z zarządzaniem systemami sieciowymi - obsługa usterek z powiązanymi narzędziami diagnostycznymi, analiza własności użytkowych, ustalanie konfiguracji, zapewnienie bezpieczeństwa oraz śledzenie ruchu w sieci i obliczanie danych statystycznych.

Większość wymienionych w cenniku systemów wyposażono także w moduł typu "expert system", ustalający hierarchię ważności alarmów i sugerujący ich przyczynę. Wszystkie wymienione systemy zaopatrzono w możliwości automatycznego rozpoznania elementów sieci oraz konstruowanie mapy połączeń sieciowych.

Aplikacje związane z elementami sieci dotyczą np. monitorowania, konfigurowania i kontroli takich urządzeń jak huby czy routery. Wielu twórców takiego oprogramowania stara się, aby ich aplikacje były uruchamiane na wielu platformach zarządzania systemami sieciowymi.

Oba typy aplikacji (core i element management) używają platformy systemu zarządzania sieciami do sterowania urządzeń, korzystając w tym celu z odpowiednich protokołów, z których najpopularniejszym jest SNMP.

Protokół SNMP (Simple Network Management Protocol) został utworzony do zarządzania sieciami typu TCP/IP. Protokół TCP/IP, używany głównie w powiązaniu z systemem Unix, służy do wymiany informacji między komputerami o różnej architekturze, pochodzącymi od różnych producentów.

Jednym z kilku protokołów związanych początkowo z TCP/IP (są to m.in. FTP, TFTP, SMTP, SNMP) chyba najbardziej złożonym i cieszącym się dużą popularnością jest SNMP. Do działania używa rozproszonej architektury, składającej się z tzw. agentów (agents) i managerów (managers). Program agent jest uruchamiany na urządzeniu (np. hub czy router), zarządzanym przez centralne stanowisko w systemie sieciowym.

Dodatkowo SNMP używa bazy danych MIB (Management Information Base) zawierającej parametry (użytkowe i związane z zarządzaniem) obsługiwanych urządzeń (obiektów) w sieci. Przykładowo może być to zbiór parametrów opisujących router, hub, kartę sieciową, zasilacz typu UPS czy komputer typu mainframe. Wielu twórców systemów zarządzających (Cabletron z programem Spectrum, HP z OpenView Network Node Manager czy SunConnect z SunNet Manager) dostarcza ze swoimi produktami kompilatory MIB, które pozwalają użytkownikom tworzyć własne bazy typu MIB. Pozwala to na opracowanie przez użytkownika dopasowanej do własnych potrzeb bazy MIB. Jednym z najnowszych dodatków do SNMP jest RMON MIB (Remote Monitoring MIB). Pozwala on użytkownikom na zdalne

przesyłanie informacji związanych z zarządzaniem. Dane zakodowane w formacie RMON mogą być przesyłane i wstawiane do odległych baz danych, arkuszy kalkulacyjnych czy aplikacji graficznych.

O wiele rzadziej stosowany jest protokół CMIP (Common Management Information Protocol), opracowany zgodnie ze standardem OSI (Open System Interconnection) przez ISO (International Standard Organisation) i CCITT (Consultative Commitee on International Telephony and Telegraphy). Inne protokoły do zarządzania to NMVT (Network Management Vector Transport) firmy IBM czy X.700, standard ISO/CCITT.

Poza używanym protokołem jednym z kluczowych elementów prezentowanych w dzisiejszym cenniku systemów zarządania sieciami komputerowymi jest baza danych (przeważnie relacyjna i używająca SQL) zawierająca dane MIB, wykazy sprzętu i oprogramowania sieci, pliki konfiguracyjne i wskazówki dotyczące typowych usterek. Ze względu na doniosłość tych danych wszystkie przedstawione dzisiaj systemy zarządzania współpracują z serwerem do ich backupu.

Kolejne elementy składowe systemów zarządzania sieciami komputerowymi to środowisko do definiowania elementów sieci - jak obiektowo-orientowane DME firmy Open Software Foundation (OSF) i OmniPoint firmy Network Management Forum oraz łączące wszystkie informacje na ekranie w formie Okien środowisko graficzne typu GUI. Większość platform systemów zarządających sieciami komputerowymi opartych o Unix używa środowiska graficznego Motif firmy OSF.

Nie bez znaczenia jest współpraca programu zarządzania siecią z systemem operacyjnym stacji roboczej, na której chcemy go zainstalować. Ideałem byłoby, gdyby program taki nie był dołączony na stałe do konkretnego komputera czy systemu operacyjnego. Przykładowo, użytkownik stanowiska pracującego pod kontrolą OS/2 w sieci TokenRing może korzystać z HP OpenView, ale nie z SunNet Managera.

Podanie ceny omawianych systemów jest rzeczą trudną - ze względu na swoją złożoność są one pełne opcjonalnych modułów i własności. Stąd też ceny określono dla wersji najuboższej i dla takiej, do której dołączono wszystkie opcje.

Omawiane dzisiaj systemy są oferowane w Polsce m.in. przez Techmex (NetWare Management System), Solidex (SunNet Manager), Digital Equipment Polska (Polycenter), IBM Polska (LAN Network Manager, LAN NetView i AIX System View NetView/6000), HP Polska (HP OpenView Network Manager).