Pojawienie się Windows 3.x spowodowało burzliwy rozwój kart graficznych z akceleratorem. Akcelerator graficzny jest to pecjalizowany układ scalony, przyspieszający wykonanie, sprzętowo lub programowo (gdyż często jest to mikroprocesor o stałym, zaszytym w sprzęcie programie) operacji graficznych Windows.

Jednym z przykładów taniej karty z akceleratorem graficznym jest obecna już od pewnego czasu na polskim rynku karta Western Digital Paradise XLR. Dzięki uprzejmości firmy California Computer Corp. (tel. 26 20 01) mam okazję używać jej na co dzień i jestem z niej bardzo zadowolony.

Karta jest przeznaczona do przyspieszania operacji Windows 3.0 i 3.1 oraz niektórych programów DOS-owych, np. AutoCAD, WordPerfect i in. Wymaga co najmniej komputera AT, gdyż oparta jest na szynie 16-bitowej. W przeciwieństwie do wielu kart graficznych instalowanych nadal w komputerach sprzedawanych w Polsce, zawiera sterowniki do Windows 3.1.

Instalacja karty

Poprzednio w moim komputerze miałem zainstalowaną kartę Trident 8900C, z której "wyciągałem" rozdzielczość 800x600 tylko dlatego, że w Windows 3.1 jest dostępny sterownik SUPERVGA do takiej właśnie rozdzielczości. Sterowniki do Windows 3.0, dostarczone z kartą nie działają bowiem poprawnie z Windows 3.1. Wszystkie porównania parametrów dotyczyć więc będą takiej właśnie instalacji.

Instalacja sprzętowa karty Paradise sprowadza się do zamontowania jej w komputerze i podłączeniu monitora. Na ogół nie ma potrzeby przełączania znajdujących się na karcie mikroprzełączników.

Przed uruchomieniem programów instalacyjnych do Windows, należy koniecznie upewnić się czy nasz monitor jest w stanie osiągać dostateczną częstotliwość odchylania poziomego i pionowego, zgodną z planowanym trybem graficznym karty. Monitory typu Multiscan lub Multisync, mające szeroki zakres dopuszczalnych częstotliwości odchylania świetnie nadają się do współpracy z kartą. Niebagatelny jest także problem pasma wizyjnego monitora: im wyższa planowana rozdzielczość, tym większe wymaganie na szerokość pasma.

Wstępne przygotowania

Przed instalacją karty należy wykonać kopię bezpieczeństwa niektórych plików Windows. W tym celu z katalogu WINDOWS przenosimy na dyskietkę (lub do dowolnego podkatalogu na dysku stałym) wszystkie pliki mające rozszerzenie INI. W razie niemożności wystartowania Windows z nowym sterownikiem, należy z dyskietki zapasowej przenieść z powrotem pliki INI, przywracając stan poprzedni.

Jeżeli korzystamy z Windows PL, to dodatkowo należy zapamiętać na dyskietce wszystkie pliki o rozszerzeniu FON, znajdujące się w podkatalogu SYSTEM, katalogu WINDOWS. Dalej wyjaśniam szczegółowo potrzebę tej operacji.

Instalacja sterowników do Windows 3.1

Po uruchomieniu Windows wywołujemy Menedżer Plików i na dyskietce A: klikamy dwukrotnie na plik WDSETUP.EXE (to samo można wykonać za pomocą polecenia File Run lub Plik Uruchom). Program instalacyjny WDSETUP umożliwia przekopiowanie dowolnej liczby sterowników do katalogu Windows. Przy okazji, nie uprzedzając nas o tym, program przekopiowuje do podkatalogu SYSTEM pliki fontów ekranowych (o rozszerzeniu FON), skutecznie niszcząc nasze pliki o takich samych nazwach, zawierające polskie litery. I tu właśnie ujawnia się potrzeba posiadania zapasowej kopii tych fontów. Program Instalacyjny dodaje do grupy Main (a w polskim Windows tworzy taką grupę) ikonę Wdsetup -programu służącego obecnie do przełączania rozdzielczości ekranowej.

Po ponownym wystartowaniu Windows z nowym sterownikiem okazuje się, że zniknęły z ekranu polskie znaki w nazwach programów, komunikatach, okienkach dialogowych, okienku DOS-owym, itp. Wychodzimy więc z Windows i przekopiowujemy z dyskietki wszystkie pliki fontów do podkatalogu SYSTEM katalogu WINDOWS. Ponadto, ponieważ sterownik karty dla rozdzielczości 800x600 korzysta z własnych fontów SYMBOL, SMALL, SERIF, SSERIF i SYSTEM (od fontów Windows różnią się tym, że mają literę F na końcu nazwy, inną datę i godzinę 3.10 zamiast 12.00), to należy je zamienić na odpowiednie fonty Windows. W tym celu, po przejściu do podkatalogu SYSTEM, wykonujemy następujące polecenia:

COPY SMALLE.FON SMALLF.FON

COPY SYSTEME.FON SYSTEMF.FON

COPY SERIFE.FON SERIFF.FON

COPY SSERIFE.FON SSERIFF.FON

Takie przywracanie polskich znaków działa skutecznie jedynie dla rozdzielczości 640x480 i 800x600. Z Windows 3.1 PL dostarczane są bowiem polskie fonty ekranowe tylko dla tych dwóch rozdzielczości.

Co można więc zrobić jeśli korzystamy z rozdzielczości 1024x768? Istnieje dość prosta metoda uzyskania kompletnie spolonizowanego Windows, pod warunkiem, że zaakceptujemy maciupeńkie znaki na ekranie. Program WDSETUP instaluje dodatkowe fonty ekranowe 8514FIX.FON, 8514OEM.FON i 8514SYS.FON, mające znaki o dość dużym rozmiarze, ale bez polskich liter. Wystarczy zamienić je na fonty VGAFIX.FON, VGAOEM.FON i VGASYS.FON o mniejszych znakach (gdyż są to fonty przystosowane do karty VGA). W podkatalogu SYSTEM wykonujemy więc następujące polecenia:

COPY VGAFIX.FON 8514FIX.FON

COPY VGAOEM.FON 8514OEM.FON

COPY VGASYS.FON 8514SYS.FON

Tu ostrzeżenie: jeśli zechcemy dołożyć inny sterownik dla karty Paradise, to wszystkie opisane operacje będziemy zmuszeni powtórzyć. Należy więc teraz zrobić nową zapasową kopię wszystkich fontów ekranowych (o rozszerzeniu FON) z podkatalogu SYSTEM.

Oczywiście wszystkie te skomplikowane operacje są zbędne jeśli korzystamy z angielskojęzycznej wersji systemu operacyjnego Windows.

Parametry karty

Karta Western Digital Paradise XLR jest wyposażona w 1 MB pamięci i umożliwia uzyskanie 256 kolorów przy rozdzielczości aż do 1024x768 lub 65 tys. kolorów przy rozdzielczości 640x480 i 800x600. Maksymalna rozdzielczość karty wynosi 1280x960 lub 1280x1024 (16 kolorów).

W celu sprawdzenia szybkości wykonywania operacji graficznych wykonałem testowanie za pomocą programu WINBENCH, wersja 3.10. średnie przyspieszenie (w stosunku do karty Trident 8900C, pracującej ze sterownikiem SUPERVGA, dostarczanym z Windows 3.1) zarówno dla rozdzielczości 800x600, jak i dla 1024x768, wynosiło ok. 1,9 dla 16 kolorów na ekranie i ok. 2,6 dla 256 kolorów na ekranie. Niektóre operacje wykonywane były ponad 11-krotnie szybciej, chociaż zdarzały się i takie, które wykonywane były o 30% wolniej! Obserwowana, użyteczna szybkość pracy z Windows, widoczna zwłaszcza przy przerysowaniu ekranu po przejściu do następnego programu lub przy wychodzeniu z okna DOS-owego, wzrosła znacznie.

Także wygoda korzystania z karty o dużej rozdzielczości jest niepodważalna. Przykładowy arkusz obliczeniowy Excela (rys.) w tej rozdzielczości jest prawie 2 razy większy niż w rozdzielczości VGA.