Normy ISO serii 9000 są normami nietypowymi. Nie mają charakteru imperatywu kategorycznego. Nikt "z urzędu" nie zmusza nikogo do zachowania jakości. Wyjątkiem są użytkownicy obiektów jądrowych i źródeł promieniowania jonizującego, którzy muszą przygotowywać i wdrożyć programy zapewnienia jakości przed uzyskaniem zezwolenia dozoru jądrowego na pracę. Tym niemniej zarówno większość światowych gigantów przemysłowych, jak też i stosunkowo niewielkie firmy najprzeróżniejszych branż uważają za stosowne informować potencjalnych klientów o tym, że posiadają certyfikację własnego systemu jakości zgodnego z którąś z norm ISO serii 9000?

Normy ISO serii 9000 są normami zaufania. Nabywca i dostawca ustalają, która z norm: ISO 9001, ISO 9002 czy też ISO 9003 najbardziej odpowiada warunkom ich wzajemnej umowy. Pomimo niewielkiej ilości norm międzynarodowych zawsze można wybrać taką normę, która w prawie każdej sytuacji będzie odpowiadać potrzebom. Normy są elastyczne. Jeżeli nabywca i dostawca uzgodnią to w umowie, zawsze istnieje możliwość pominięcia lub też dodania jakiegoś elementu systemu jakości. Poza tym przed zawarciem umowy nabywca może uzgodnić z dostawcą zlecenie organizacji niezależnej dokonanie oceny systemu jakości dostawcy. Certyfikacja własnego systemu jakości nie jest sprawą prostą. Uzyskany certyfikat poza tym podlega ciągłej weryfikacji i wcale nie jest trudno go utracić. Uzyskanie przez firmę urzędowego potwierdzenia statusu firmy godnej zaufania w wymiarze międzynarodowym daje wymierne efekty ekonomiczne.

• Po pierwsze zwiększa się konkurencyjność firmy na rynku krajowym i poza granicami.

• Po drugie firma jest (bo być musi!) dobrze zarządzana, ma niższe koszty wytwarzania, wyższą rentowność.

• Po trzecie ma zadowolonych klientów, zaś zgodnie z obowiązującym w światowym biznesie poglądem klient jest największą wartością firmy.

Zaufać komputerowi

Trudno wyobrazić sobie nowoczesne zarządzanie bez komputeryzacji. Komputeryzacja przedsiębiorstwa nie polega jedynie na prostym zakupie sprzętu i oprogramowania. Znam firmy, w których jeden komputer przypada na jednego pracownika, a w żadnym przypadku nie można ich zaliczyć do grona firm skomputeryzowanych. Po prostu posiadają znaczną ilość środków trwałych i nic więcej. Komputeryzacja firmy oznacza funkcjonowanie systemu informatycznego, a nie obecności przypadkowego zbioru nawet najwyższej jakości sprzętu i oprogramowania...

Wprowadzanie i utrzymanie systemu jakości jest działaniem organizacyjnym obejmującym praktycznie wszystkie aspekty działalności firmy istotne dla jakości. Obejmuje on wszystkie etapy od wstępnego określenia wymagań i oczekiwań klientów firmy do ostatecznego ich zaspokojenia. Etapy te mogą dotyczyć: marketingu i badania rynku, projektowania i konstruowania wyrobu, zaopatrzenia, planowania i rozwoju, produkcji, kontroli, próby i badania, pakowania i przechowywania, sprzętu i dystrybucji, instalowania i uruchamiania, pomocy finansowej i usług serwisowych, likwidacji po wykorzystaniu.

Powyższe etapy noszą nazwę pętli jakości i są ze sobą wzajemnie powiązane.

Olbrzymia ilość informacji

W systemie jakości firmy nie ma elementu działalności wpływającego na jakość, za który by ktoś personalnie nie odpowiadal. Odpowiedzialność wymusza sprawowanie ciągłego nadzoru ziałalności. Ciągły nadzór możliwy jest jedynie w przypadku dysponowania aktualną i rzetelną informacją.

Informację taką może dostarczyć odpowiedni system komputerowy firmy.

Nie jest przypadkiem, że w rodzinie bardzo ogólnie sformułowanych norm jakościowych ISO serii 9000 znalazła się jedna norma poświęcona zagadnieniu bardzo szczegółowemu - oprogramowaniu komputerów. Całokształt działalności związanej z szeroko pojętym oprogramowaniem ma tak kapitalne znaczenie dla systemów jakości, że powinien być objęty własnym systemem jakości.

Co prawda norma ISO 9000-3 nie jest jeszcze normą obowiązującą w Polsce, ale będąc rozwinięciem już obowiązującej normy EN 29 001 (ISO 9001) może w niedalekiej przyszłości przyprawić o ból głowy producentów i dystrybutorów programów komputerowych. Normy ISO serii 9000 są normami zaufania do jakości produktu czy usługi posiadacza certyfikatu systemu jakości zgodnego z nimi. Zarządzanie jakością w firmie w dużej mierze opiera się na komputeryzacji. Wniosek jest prosty. Trzeba mieć zaufanie do systemu komputerowego.

Komu potrzebny jest system jakości

Konieczność dostosowania własnej działalności do międzynarodowych standardów jakości coraz bardziej dociera do świadomości szefów polskiego przemysłu. Powody zainteresowania systemami jakości są bardzo typowe - realna groźba utraty dotychczasowych zagranicznych rynków zbytu lub w przypadku wejścia zachodniego partnera w spółkę z polskim przedsiębiorstwem, rozszerzenie posiadanego certyfikatu systemu jakości zgodnego z ISO 9000 na polską filię koncernu. Zainteresowanie normami ISO serii 9000 deklaruje pokaźna grupa zakładów. Kilkaset firm podjęło już konkretne działania w celu wprowadzenia zakładowego systemu jakości. Pojedyncze firmy są już w posiadaniu certyfikatu.

Kilka słów o aspektach prawnych

Z dniem 1 stycznia 1994 r. weszła w życie ustawa z dnia 3 kwietnia 1993 r. "O badaniach i certyfikacji". Ustawa ta określa funkcjonowanie krajowego systemu badań i certyfikacji zgodnego z analogicznymi systemami funkcjonującymi w krajach EC i EFTA. Na mocy ustawy funkcję krajowej organizacji badań i certyfikacji pełni Polskie Centrum Badań i Certyfikacji podległe Prezesowi Rady Ministrów RP. Zadaniem Centrum jest: organizowanie i nadzorowanie systemu badań i certyfikacji, akredytowanie laboratoriów badawczych, akredytowanie jednostek certyfikujących, certyfikowanie systemów jakości u dostawców, certyfikowanie auditorów, kontrolowanie:

- akredytowanych laboratoriów badawczych w zakresie ich działalności wynikającej z akredytacji

- akredytowanych jednostek certyfikujących w zakresie ich działalności wynikającej z ich akredytacji

- certyfikowania systemów jakości u dostawców w zakresie stawianych im wymagań

- organizowanie szkoleń i doskonalenie kadr dla potrzeb badań i certyfikacji.

Certyfikacja wyrobów na znak zgodności z normą krajową, międzynarodową lub regionalną oraz certyfikacja systemów jakości dostawców prowadzone są w trybie dobrowolnym.

Polskie Forum ISO 9000

Wprowadzenie w firmie systemu jakości zgodnego z międzynarodowymi normami jest procesem skomplikowanym i stanowi problem nawet dla wydawałoby się dobrze zarządzanych koncernów zachodnich. Pomoc dla polskich przedsiębiorstw w zakresie systemów jakości deklaruje Klub Polskie Forum ISO 9000.

Uważając, że działalność Klubu zasługuje na rozpropagowanie w środowisku Czytelników CW pozwalam sobie na dosłowne zacytowanie materiału informatora klubowego z którego wynika że:

Polskie Forum ISO 9000 to:

Forum współdziałania i wymiany doświadczeń polskich przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych, instytutów, uczelni i ośrodków badawczo-rozwojowych w zakresie wdrażania postanowień norm międzynarodowych ISO serii 9000

Polskie Forum ISO 9000 to:

działająca od 1991 r. przy Polskim Centrum Badań i Certyfikacji niezależna organizacja, celem której jest:

- popularyzacja w społeczeństwie problematyki związanej z zapewnieniem jakości

- popieranie działań na rzecz wdrażania systemów jakości

- ułatwienia wymiany doświadczeń i informacji między członkami Klubu w zakresie opracowywania i dokumentowania systemów jakości

- informowanie członków klubu o wydawnictwach w zakresie tematyki systemów jakości i certyfikacji

- wydawanie materiałow informacyjnych

- propagowanie zagadnień jakości w środkach masowego przekazu.

Mówiąc krótko, Klub Polskie Forum ISO 9000 jest tym miejscem w którym można dowiedzieć się wszystkiego na temat systemu jakości zgodnego z międzynarodowymi normami. Forum ISO 9000 jest miejscem w którym Teoria Jakości spotyka się Praktyką.

Łyżka dziegciu

Wchodząca w skład rodziny ISO 9000 norma EN 28402 (ISO 8402) we wstępie zawiera informacje, że wiele terminów zawartych w normach jakościowych ma specjalne znaczenia i zastosowania, różniące się od ogólnych definicji podawanych w słownikach. Z tego względu czytając publikacje dotyczące zapewnienia jakości należy w przypadkach wątpliwych przyjmować znaczenie zdefiniowane w normie. Przeczytałem 10 str. bardzo interesującego opracowania z tej dziedziny i nabrałem pewnych wątpliwości, których lektura normy również nie rozwiała. Pozwolę sobie zacytować.

1. Strona 89

...Realizacja jakości wymaga udziału wszystich. ...od opracowania wyrobu do jego sprzedazy i zużycia, każda

działalność przyczynia się do jakości... warunków tecnicznych i handlowych.

2. Strona 90

... obejmując swoim zakresem zarówno kmórki funkcjonalne jak i operacyjne.

3. Strona 92

... Dostawca jest zobowiązany... do przasłania ....

4. Strona 93

... (bezpieczeństwo, przepisy) ...struktury organizacyjnej dostawcy.

... Komórka jakości ma stsowne uprawnienia ... by móc

5. Strona 94

- konieczność uzgadniania amian z klientem

- onieczność przestrzegania wszystkich procedur obowiązyjących.

... takie jakz; ... środki informayki do zarządzania jakością.

..Ścieżki krytyczne są przedmioem analiz ... Jego zadania są dokzladnie określone.

6. Strona 95

...Dostawca zxna

7. Strona 96

...identyfikowalność wyrobów w różnycj fazach

8. Strona 97

... ala podejmowania działań ... 6.4 Bezpieczenstwo - przepisy

... procedura okceptowania zgodność wyrobów przy odboirze. ..

orza audit ... archowowane wyniki .... możliwość działań naprawczzcyh.

...W trakcie procesu produkcuyjnego...

9. Strona 98

...Dostawca jest w stanie przedstsawić ...Po wykryciu wady.. dostwaca ...W tym celu dostwca

10. Strona 99

.. procedurę zabezpieczająćą... przestrzeganie ustalonycyh planów

....napisy i zznaki...Ogól pracowników informowany jest i jakości

...wzgędy bezpieczeństwa...

Zdaję sobie sprawę z wykroczenia, jakiego dopuściłem się zamieszczając powyższe smakowite wypisy z dziesięciu stron opracowania opatrzonego groźnym ostrzeżeniem "Przedruk fragmentów opracowania bądź jego całości bez zgody Klubu Polskie Forum ISO 9000 zabroniony.

Co więcej wydaje mi się, że miałbym określone kłopoty z uzyskaniem zezwolenia na przedruk tych właśnie fragmentów w wersji oryginalnej, ale...

W posiadanie egzemplarza "Algorytm wprowadzania w jednostce systemu ISO 9000 cz. III - materiał roboczy" wydanego przez Komisję Problemową "Wdrażanie Systemu Jakości" z którego pochodzą powyższe cytaty, wszedłem w sposób legalny w siedzibie Klubu Polskie Forum ISO 9000. Nie ukrywałem, że zbieram materiały do publikacji prasowej dla CW. Nikt mi nie powiedział, że otrzymuję towar niepełnowartościowy. Nigdzie nie znalazłem uwagi, że mam do czynienia z materiałem szkoleniowym dla korektorów.

Zestawienie merytorycznej zawartości publikacji z jej edytorską jakością jest lekko szokujące, szczególnie jeżeli się uzmysłowi kto odpowiada za jakość inkryminowanej publikacji.

Równie szokujące jest podejrzenie, że chyba nikt z wprowadzających w swych firmach system jakości, nie zwrócił wydawcy uwagi na materiał szkoleniowy, że tak powiem "drugiej jakości".

I jak tu teraz można mieć pretensje do durnych żurnalistów, że postępują odwrotnie. W eleganckiej szacie graficznej dostarczają bzdurnych treści "w temacie" zapewnienia jakości? Można i trzeba.

Parafrazując słynne powiedzenie Wolanda - Nie na drugiej jakości. Jakość jest tylko pierwsza i ostateczna.

Chyba, że to całe gadanie o wprowadzaniu norm zapewnienia jakości w Polsce, uznamy za zwykłe zawracanie głowy.