Municom to Kompleksowy System Zarządzania Przedsiębiorstwem Komunikacyjnym, oferowany przez mielecki holding spółek PZI Taran i Zakłady Elektroniki oraz Mechaniki Precyzyjnej R&G. Pozwala on na obsługę przedsiębiorstwa komunikacyjnego od jego administracji po automatyczne zliczanie biletów kasowanych w autobusach. Wygląda więc na to, że Tarau i R&G mogą skutecznie konkurować z Monetelem. Spróbujmy przyjrzeć się temu produktowi, działającemu już m.in. w MZK Szczecin, Zielona Góra, Jaworzno, WPK Legnica, MPK Skarżysko Kamienna i PMKS Mielec.

Municom oparto na dwóch podsystemach: systemie komputerowym w przedsiębiorstwie (administracji) i zespole urządzeń zamontowanych w pojeździe. Producentem oprogramowania przedsiębiorstwa jest Przedsiębiorstwo Zastosowań Informatyki Taran, Sp. z o.o . Sprzęt zaś produkuje w swoich zakładach spółka R&G.

Biuro

Pierwsza i w zasadzie uniwersalna część zawiera moduły podstawowe, które można spotkać w każdym niemal przedsiębiorstwie: płace, kadry, moduł finansowo-księgowy, ewidencja materiałów, środki trwałe, obsługa sprzedaży, kasy czy wreszcie rejestry VAT. Moduły te automatyzują pracę administracji. Pozostałe składniki systemu są niejako dedykowane przedsiębiorstwom komunikacyjnym - ich wykorzystanie pomaga w zmniejszeniu uciążliwości, jakich pełno w każdym zakładzie komunikacyjnym, począwszy od planowania wykorzystania poszczególnych pojazdów, po remonty i przeglądy: zgranie tego wszystkiego z rozkładami jazdy nie należy do czynności najprostszych. Dość dużym stopniem skomplikowania charakteryzuje się także układanie rozkładów jazdy - ogólnych i szczegółowych (tzw. kursówek) oraz rozliczenia kierowców. Zawarte w pakiecie Municom moduły obsługi zleceń, warsztatu, tzw. karta drogowa (rozliczenie czasu pracy i paliwa), windykacja mandatów i grafika służb pozwalają uciążliwości te w znacznym stopniu zredukować.

Między systemem pracującym w administracji a urządzeniami zamontowanymi w pojazdach, rolę pośredniczącą pełnią moduły: Rozkład Jazdy, Dyspozytor, Rozliczanie Sprzedanych Biletów i Analizy.

Komunikacja komputerów stacjonarnych znajdujących się w przedsiębiorstwie ze sprzętem zamontowanym w pojazdach odbywa się za pośrednictwem kart pamięci stałej RAM i kluczy identyfikacyjnych kierowców.

Zbieranie informacji

Rozpoczyna się na szczeblu najniższym, w pojeździe. W skład Systemu Gromadzenia Informacji O Pracy Srodków Transportu wchodzi zespół urządzeń, wytwarzanych w całości przez R&G Mielec.

Komputer pokładowy

W centrum całego systemu jest tzw. Autokomputer - w całości produkowany w mieleckich zakładach R&G. Wytwarzany jest w dwóch wersjach: SRG-2000 i SRG-2000D - z drukarką biletów. Autokomputer pełni nadzór nad zespołem kasowników, tablicami informacyjnymi oraz akustycznymi urządzeniami informacyjnymi. Uniemożliwia on uruchomienie pojazdu bez magnetycznego klucza identyfikacyjnego oraz specjalnej karty pamięci RAM, będącej elektroniczną "książką wozu". Ponadto gromadzi on informacje o pracy pojazdu, ruchu pasażerskim i kontroluje zgodność jazdy z zapisanym w pamięci stałej rozkładem jazdy. Autokomputer zasilany jest przez specjalnie do tego celu skonstruowane urządzenie PRG-3, zabezpieczające również przed szkodliwymi wpływami przepięć występujących w instalacji pojazdu podczas ewentualnych awarii. Parametry techniczne komputera pokładowego: napięcie zasilające 18- 36 V, pobór mocy - 7 W, masa 1,35 kg, wymiary 190x290x90 mm. Zakres temperatur w których może pracować Autokomputer waha się od -20 do +40 řC.

Kasowniki

Do kontroli natężenia ruchu pasażerskiego służy zespół elektronicznych kasowników biletowych. Są one zdalnie sterowane i nadzorowane przez Autokomputer, który jest w stanie obsłużyć pracę do 15 kasowników. System kasowników wyposażono w układ diagnostyki, informujący o usterkach za pomocą wyświetlanego kodu błędu. Do oznaczania biletu służy dziesięciopozycyjny kod cyfrowy. Sprzężenie systemu kasowników z komputerem pokładowym umożliwia określenie liczby skasowanych biletów. Ponadto Autokomputer (model SRG-2000D) ma wbudowaną drukarkę służącą do drukowania biletów. Do kontroli przepływu pasażerów służy także rejestracja otwierania drzwi oraz czujniki obciążenia pojazdu. Wykorzystanie tych wszystkich informacji znakomicie ułatwia optymalizację obsługi linii komunikacyjnej i to nie tylko z punktu widzenia przedsiębiorstwa, ale również pasażerów. Pozwala to na uniknięcie wysokich kosztów badania natężenia ruchu pasażerskiego metodami tradycyjnymi.

Informowanie pasażerów

Informacje świetlne. Tablice informacyjne, wykonywane w mieleckich zakładach holdingu, to energooszczędne urządzenia elekromechaniczne o dużych, czytelnych literach. Pojazd jest wyposażony z reguły w 4 tablice. Trzy zewnętrzne, główna tylna i boczna, informują o krańcowych przystankach linii i numerze bocznym pojazdu. Tablice wewnętrzne wyświetlają aktualne informacje o przystankach. Całkowitą obsługę tablic wykonuje komputer pokładowy bez udziału kierowcy. Jako ciekawostkę należy dodać, że tablice mogą służyć również do wyświetlania reklam w czasie jazdy.

Komputer pokładowy, porównując wskazania licznika kilometrów i czasu rzeczywistego z zapamiętanym rozkładem jazdy, może wyświetlać dodatkowo informacje o ewentualnych opóźnieniach pojazdu w stosunku do rozkładu jazdy.

Informacje akustyczne

Do informowania posażerów na drodze akustycznej zbudowano urządzenie głośno mówiące GRG, umożliwiające podawanie komunikatów "mówionych" o regulowanej głośności. Wzmacniacz dwukanałowy pozwala na podawanie różnych komunikatów wewnątrz i na zewnątrz pojazdu. Treści komunikatów zapisywane są w pamięciach półprzewodnikowych, dzięki czemu urządzenia te są w zasadzie niezawodne. Podstawowa pojemność banku pamięci umożliwia zapisanie ok. 4 min ciągłego tekstu (informacje o ponad 150 przystankach). Zastosowanie dodatkowych pamięci zewnętrznych pozwala na dowolne powiększenie liczby zapamiętanych komunikatów.

Informacje o warunkach eksploatacji

Poza wspomnianymi funkcjami komputer pokładowy gromadzi informacje o warunkach eksploatacji pojazdu. Do tego celu służy zespół czujników rejestrujących następujące dane: przebytą drogę, prędkość chwilową, parametry pracy silnika (obroty, ciśnienie oleju, temperaturę chłodnicy) poziom paliwa, poziom płynu chłodzącego, hamulcowego itp. Ponadto po zainstalowaniu dodatkowych czujników można rejestrować temperaturę wnętrza pojazdu czy ciśnienie w instalacji pneumatycznej.

Karta pamięci RAM

Wszystkie te dane, zebrane w pamięci komputera, przekazywane są do kompleksowego systemu Municom za pośrednictwem karty RAM. Karta pamięci stałej pełni rolę "książki wozu", w której są przechowywane dane eksploatacyjne (w postaci uzupełnianego na bieżąco cyfrowego "raportu", ponadto zapamiętuje numery identyfikacyjne "swojego" kierowcy oraz jego ewentualnych zmienników. Zmiana kierowcy wymaga włożenia do Autokomputera nowego klucza właściwego zmiennika. Fakt ten jest automatycznie rejestrowany w pamięci karty. Zawartość karty odczytywana jest przez uprawnionego do tego dyspozytora, a dane przekazywane są automatycznie do odpowiednich modułów komputerowego systemu obsługi całego przedsiębiorstwa. W systemie tym dane o eksploatacji pojazdów, zużyciu paliwa, liczbie obsłużonych pasażerów są automatycznie aktualizowane. Po opracowaniu w odpowiednich modułach programowych, wykorzystywane są przez zintegrowany system informowania kierownictwa (ZSIK), umożliwiając niemal na bieżąco wychwytywanie wszystkich nieprawidłowosści występujących w pracy przedsiębiorstwa.

Wydaje się, że zastosowanie systemu wspomagającego pracę przedsiębiorstwa komunikacyjnego może przynieść wymierne korzyści obu stronom: przedsiębiorstwu, pozwalając na efektywne wykorzystanie sprzętu, śledzenie jego obecnego stanu technicznego, szybkie usuwanie awarii itp. Zaś my, pasażerowie, mamy szanse na zgodne z rozkładem podróżowanie środkami miejskiej komunikacji i nie spóźnianie się "z powodu fatalnej komunikacji", czy wystwawnie godzinami na przystankach.