Środowisko programistyczne bazy Adabas

Dyskusja czy do opracowania aplikacji baz danych należy używać technologii CASE, czy języka czwartej generacji 4GL toczy się od wielu lat. Żadnemu z tych produktów nie udało się wyjść z rywalizacji zwycięsko. Praktyka pokazuje, że do pewnych działań przy tworzeniu aplikacji z dziedziny baz danych lepiej nadaje się język 4GL, do innych zaś narzędzia CASE. Najlepszym więc rozwiązaniem jest stosowanie środowiska opracowania aplikacji, w którym obydwa te narzędzia mogą być używane równie skutecznie.

NATURAL

NATURAL jest zintegrowanym, otwartym środowiskiem tworzenia aplikacji. Współpracujące z elementami zapewniającymi kontrolę nad współpracą z danymi, systemem operacyjnym, siecią lokalną, słownikiem danych i użytkownikiem za pośrednictwem odpowiednio dobranego interfejsu (znakowego lub graficznego). Jednocześnie nazwą NATURAL określa się język programowania aplikacji z dziedziny baz danych.

Aktywny interfejs do różnych baz danych zapewnia NATURAL Data Manipulation Language (DML), pozwalający na generowanie poleceń dostępu do różnych systemów zarządzania bazami danych w sposób niewidoczny dla użytkownika. NATURAL może generować polecenia SQL (NATURAL SQL gateway), co umożliwia korzystanie z baz danych obsługiwanych przez systemy zgodne z tym standardem.

Aktywny interfejs słownika danych. Słownik danych jest to ta część systemu obsługi bazy, która zawiera informacje o strukturze bazy, typach pól, fizycznej organizacji bazy, hasła ochrony, itp. W bazie Adabas korzysta się ze słownika danych NATURAL Data Dictionary (chociaż istnieje także możliwość dołączenia bardziej rozbudowanego słownika PREDICT, opracowanego w języku NATURAL). Moduł obsługi słownika bazy danych może korzystać także ze słowników innych baz, np. IBM DB2 Catalog, co ułatwia używanie i dostęp do innych baz danych.

Aktywny interfejs systemowy odpowiada za współpracę z systemem operacyjnym i monitorem transakcji. W większości systemów operacyjnych pracujących z podziałem czasu, kwanty czasowe są dość duże, toteż w celu zwiększenia efektywności przetwarzania, stosuje się monitory transakcji, pozwalające na precyzyjniejsze zarządzanie zasobami systemu operacyjnego. Mają one wbudowane informacje o systemie obsługi transakcji i przydzielają czas pracy procesora elastyczniej, zgodnie z wymaganiami systemu zarządzania bazami danych, nie zaś wg sztywnych reguł przydziału określonych przez system operacyjny. System zarządzania bazami danych Adabas może pracować pod kontrolą wielu różnych systemów operacyjnych dla dużych komputerów (IBM MVS, VSE, VM; DEC VMS, Ultrix; różne firmowe wersje systemu operacyjnego Unix; OS/2; MS DOS).

Interfejs komunikacyjny służy do tworzenia aplikacji w środowisku rozproszonym. Większość dużych ośrodków obliczeniowych firm i przedsiębiorstw komercyjnych zawiera dane zgromadzone w różnych formatach, na różnych komputerach, pracujących pod kontrolą różnych systemów operacyjnych, posługujących się różnymi protokołami komunikacyjnymi. Aktywny interfejs komunikacyjny bazy Adabas jest w stanie komunikować się z komputerami za pośrednictwem właściwych im protokołów komunikacyjnych (firmowych, takich jak: IBM SNA, DEC DECNet, ale także standardowych OSI czy TCP/IP).

Interfejs prezentacyjny służy do tworzenia środowiska współpracy z użytkownikiem, formatu ekranów, sposobu przekazywania komunikatów, uzyskiwania odpowiedzi, formatu raportów i narzędzi dostępu ad hoc do danych w bazie. Podstawowym narzędziem dostępu jeszcze do niedawna był terminal znakowy. Obecnie standardem staje się współpraca z bazą za pośrednictwem systemu okienkowego Windows lub X Windows. NATURAL dostarcza narzędzi do tworzenia takich aplikacji.

Strategia przygotowania aplikacji w NATURAL

Przy projektowaniu systemu przygotowania aplikacji NATURAL zwracano szczególną uwagę na następujące aspekty:

* przenośność - niezależność projektowanej aplikacji od rodzaju sprzętu i systemu operacyjnego komputera

* integrację projektu w istniejącym środowisku

* wydajność - wymaganie co do przenośności nie powinno mieć wpływu na szybkość działania aplikacji. Wszystkie programy napisane w języku NATURAL są kompilowane

* funkcjonalność - zestaw narzędzi dostarczanych z systemem NATURAL wystarcza do opracowania skomplikowanych aplikacji

* otwartość - pozwala na zintegrowanie w systemie nowych narzędzi w miarę ich opracowywania.

W celu dobrego zintegrowania aplikacji w konkretnym środowisku sprzętowo-programowym, wersja NATURAL dla tego środowiska musi korzystać ze specyficznych dla niego funkcji API (Application Programming Interface). Jednakże w takim przypadku istnieje poważne ryzyko, że aplikacje korzystające ze specjalnych funkcji systemowych nie dadzą się łatwo przenieść do innego środowiska. Decyzję co do przenośności musi więc podjąć twórca aplikacji na podstawie analizy potrzeb i konkretnego zastosowania.

W celu ułatwienia procesu przenoszenia narzędzi między różnymi środowiskami sprzętowymi, wiele z nich napisano w języku NATURAL.

Metody opracowania aplikacji w NATURAL

Istnieje sporo rozbieżności i dyskusji co do poprawnych metod opracowania aplikacji. Decydując się na jakieś podejście, użytkownik podejmuje decyzję długofalową, ze wszystkimi jej konsekwencjami - koniecznością przeszkolenia programistów, trudnością zmiany metodologii bez straty wyników dotychczasowej pracy itp.

Software AG nie zmusza użytkownika do podejmowania decyzji strategicznych już na początkowym etapie korzystania z systemu Adabas. Po zapoznaniu się z systemem istnieje łatwość dodania nowych możliwości funkcjonalnych systemu przez dodanie narzędzi i modułów, takich jak: słownik danych PREDICT, generator aplikacji NATURAL CONSTRUCT lub narzędzia PREDICT CASE.

Jedna z najefektywniejszych metod przygotowania aplikacji opiera się na szybkim przygotowaniu jej prototypu przy aktywnym uczestnictwie użytkownika końcowego. Pozwala to na wprowadzanie zmian do aplikacji we wczesnym etapie pracy.

NATURAL pozwala na stosowanie narzędzi do szybkiego tworzenia prototypu aplikacji, gdyż zawiera wszystkie niezbędne do tego celu narzędzia. W skład zestawu narzędzi środowiska NATURAL wchodzą moduły do definiowania danych, edycji ekranów użytkowych, edytory programów, moduł do sprawdzania poprawności składniowej programu, generator raportów, system kontroli wersji aplikacji (pozwalający na testowanie różnych wersji aplikacji i umożliwiający powrót do każdej z nich w sposób prawie automatyczny), moduł kontroli bezpieczeństwa bazy, środowisko do współpracy z komputerami PC i in.

Rozszerzenia środowiska NATURAL

Słownik danych PREDICT

Wiele narzędzi rozszerzających możliwości środowiska NATURAL napisano w języku NATURAL. Przykładem jest centralny słownik danych PREDICT, służący jako składnica wszystkich informacji do opracowania aplikacji: definicji pól danych bazy, aplikacji, programów, modułów, reguł przetwarzania, tekstów pomocy itd. Podobnie można określić połączenia między dowolnymi obiektami słownika. Także dane z już istniejących aplikacji dają się przenieść do słownika PREDICT w celu przygotowania dokumentacji. NATURAL pozwala programiście na korzystanie z danych zgromadzonych w słowniku; odwrotnie - wszystkie działania programisty są dokumentowane w słowniku PREDICT.

Generator aplikacji NATURAL CONSTRUCT

W systemie zawierającym NATURAL i PREDICT możliwe jest korzystanie z generatora aplikacji NATURAL CONSTRUCT. Największą zaletą środowiska NATURAL jest indywidualne opracowanie aplikacji. NATURAL CONSTRUCT jest przeznaczony do obsługi pracy grupowej. Pozwala on na wielokrotne wykorzystywanie raz już opracowanych formatów, definicji danych oraz modeli przepływu danych, tworzących podstawę każdej aplikacji.

NATURAL CONSTRUCT ma zestaw predefiniowanych modeli, takich jak: moduł przeglądania danych, menu, teksty pomocy i in. Dają się one łatwo przystosować do indywidualnych wymagań. Istnieje także możliwość definiowania własnych modeli przy użyciu języka NATURAL.

PREDICT CASE

Zintegrowane narzędzia CASE oferują inną drogę do opracowania aplikacji. Podstawowym celem narzędzi CASE jest stworzenie obszernego modelu działalności firmy. W tym modelu funkcje firmy tworzą samodzielne jednostki, dające się następnie przetworzyć w systemy aplikacyjne. Podstawę tego podejścia stanowi tzw. meta baza danych (repozytorium lub encyklopedia), zawierająca wszystkie dane niezbędne do opracowania aplikacji. Zintegrowane środowisko CASE jest oparte na wykorzystaniu tej bazy i umożliwia obsługę całego cyklu życia aplikacji: wymagania, definiowanie, prototyp, program, testowanie, uruchomienie oraz konserwacja.

Oprócz wspomnianych już środowisk NATURAL i PREDICT do środowiska PREDICT CASE niezbędna jest jeszcze meta baza danych - ENTIRE DB.

Adabas NATURAL - środowisko do przygotowania aplikacji

* Język czwartej generacji 4GL.

* Szybkie przygotowanie aplikacji.

* Zintegrowane narzędzia do obsługi całego cyklu życia aplikacji.

* Meta baza danych dla celów opracowania aplikacji - PREDICT.

* Narzędzia programistyczne PREDICT CASE.