Budowniczowie wieży Babel nie odnieśli sukcesu, gdyż nagłe pomieszanie języków, którymi mówili, uniemożliwiło im współpracę. Gdyby na ich miejsce postawić informatyków, zapewne do dziś mielibyśmy do czynienia z grupkami osobników kręcących się po placu przyszłej budowy. Grupki te nie tylko nie mogłyby porozumieć się ze sobą, ale chciałyby budować wspólne dzieło, każda po swojemu. Jedni gromadziliby zapasy cegiełek i mającej je połączyć zaprawy, inni stawialiby na komponenty ze stali, kolejna grupa zwoziłaby betonowe bloki, a jeszcze inna - wstępnie zmontowane fragmenty konstrukcji.

Dylemat, jak człowiek ma przekazywać komputerowi reguły, według których ma on działać, jest tak stary, jak same komputery. Do wiązanych z nimi nadziei należało kiedyś również przekonanie, że będzie można nauczyć je rozumienia poleceń zapisanych w języku naturalnym.

O ile początkowo wydawało się, że zwolna, ale jednak, poruszamy się w tym kierunku, o tyle dziś można stwierdzić jednoznacznie, że nigdy nie byliśmy od tego celu bardziej odlegli. Więcej nawet - celem takim mało kto się interesuje.

Gdy zastanowić się, dlaczego tak się stało, mamy kilka co najmniej odpowiedzi. Jedna jest taka, że w odwiecznym (w skali informatyki) zmaganiu maszynowych języków programowania z tzw. językami wyższego rzędu, bliższymi językowi naturalnemu, wydają się zwyciężać te pierwsze. Dowodem na to jest chociażby język C, przez złośliwców określany jako "najlepszy assembler pośród języków wyższego rzędu i najlepszy język wyższego rzędu pośród assemblerów".

Inny powód to chyba to, że zrezygnowaliśmy z tego, aby nauka programowania była łatwa i dostępna dla każdego specjalisty z określonej, nie należącej do zakresu informatyki, dziedziny.

Programowaniem mają obecnie zajmować się ludzie wyspecjalizowani w tej dziedzinie i nie ma znaczenia jak trudne i odległe od języka naturalnego narzędzia komunikacji z komputerem będą w tym celu stosowane.

Jeszcze inna i zapewne bardzo ważna przyczyna, to, jeżeli można to tak określić, odmienność kultur człowieka i komputera. Cały sens i urok języka naturalnego bierze się z jego głębi, pełnej okazji do domysłów, niejednoznaczności, odcieni i nastrojów. Wszystko to jest niedostępne dla komputerów, które żądają logicznej poprawności, przestrzegania reguł formalnych i nie tolerują niczego pośredniego na drodze od białego do czarnego.

Dowodzi to, wbrew zapewnieniom o tym, że komputery osiągną wkrótce poziom intelektu człowieka, iż rzeczywiste zbliżenie między tymi urządzeniami a istotami myślącymi jest jeszcze bardzo odległe, o ile w ogóle możliwe.

Żywy i martwy

Ci, którzy się z tym nie zgadzają, przytaczają w tym momencie przykład komputera Deep Blue, nie zawsze dającego się ograć w szachy nawet takiemu mistrzowi, jak Kasparow. Przykład ten jest jednak niesprawiedliwy dla człowieka i w ogóle nieadekwatny. Przecież Deep Blue wykonuje jedynie bardzo, bardzo szybko swe małe kroczki, reprezentując pewnego rodzaju zbiorową mądrość, pochodzącą z różnych, rozegranych gdzieś wcześniej partii, a także analizując - nadal małymi kroczkami - głębiej niż potrafi to człowiek, różne warianty strategii następnych ruchów. Rozważa przy tym i kolejno odrzuca także takie z nich, które człowiek eliminuje intuicyjnie i w ogóle nie bierze pod uwagę.

W języku programowania trudno zawrzeć emocje - zarówno te, związane z samą istotą, by nie rzec treścią programu, jak i z okolicznościami towarzyszącymi jego powstawaniu. Pod tym względem języki programowania przypominają nieco esperanto, który miał stać się językiem używanym i rozumianym przez wszystkich. Nie doszło do tego, gdyż trudno wyrażać w nim emocje (nie ma przekleństw!), a także trudno sięgać po domysły, przenośnie, powiedzonka, gry słów itp.

Mówimy wieloma językami, ale w każdym z nich można wyrazić te same treści. Każdy z nich w miarę nowych potrzeb rozszerzamy, a nie tworzymy nowego tylko dlatego że pojawiła się nowa dziedzina nauki, techniki czy aktywności.

Gdy w zbiorowości uprawiających sporty zimowe pojawili się jeźdźcy na deskach, stworzyli oni swój język, kod ubioru i zachowań - nie przestali jednak wyrażać się w rodzimym języku i nie odeszli od jego reguł tylko dlatego że śnieżnych desek kiedyś nie było.