Biblioteki optyczne

Bez zbytniej przesady można śmiało stwierdzić, że siła wiązki światła laserowego (wykorzystuje się je m.in. w urządzeniach pamięci optycznych) spowodowała wręcz zmianę struktury rynku pamięci masowej komputerów. Prawie każda z komputerowych instalacji sieciowych korzysta obecnie co najmniej z jednego rodzaju pamięci optycznej typu WORM, CD-ROM czy wielokrotnego zapisu.

Bez zbytniej przesady można śmiało stwierdzić, że siła wiązki światła laserowego (wykorzystuje się je m.in. w urządzeniach pamięci optycznych) spowodowała wręcz zmianę struktury rynku pamięci masowej komputerów. Prawie każda z komputerowych instalacji sieciowych korzysta obecnie co najmniej z jednego rodzaju pamięci optycznej typu WORM, CD-ROM czy wielokrotnego zapisu.

Duże i skomplikowane systemy komputerowe korzystają z systemów pamięci optycznej, których cena dochodzi niekiedy do setek tysięcy USD. Tymczasem coraz większą popularnością cieszą się systemy mniejsze - o pojemnościach ok. 20 GB. Te tańsze optyczne systemy przechowywania danych można rozpatrywać oddzielnie dla pamięci CD-ROM i pamięci z możliwością zapisu (rewritable).

Biblioteki CD-ROM

A oto kilka przykładów na zastosowania bibliotek CD.

Administracja amerykańska wydaje coraz więcej materiałów źródłowych (kody podatków, kody pocztowe) w formie dysków CD-ROM. Dla większych zespołów pracowników korzystających w tym samym czasie z tej formy informacji nie opłaca się kupować zbyt wielu kopii tego samego dysku - rozwiązaniem jest tu biblioteka CD-ROM, dostępna za pośrednictwem sieci lokalnej. Biblioteki te mogą być zbudowane jako wieże (nakładane jeden na drugi napędy CD-ROM) lub jako juke-boxy (jeden lub więcej napędów połączonych z układami robotyki do wymiany dysków).

Korzystanie z bibliotek CD-ROM za pośrednictwem sieci komputerowych jest coraz bardziej popularne. Amerykańskie siły zbrojne (Navy i Air Force) zapisały wiele tomów dokumentacji technicznej na dyski CD-ROM i za pośrednictem juke-boxów udostępniły je poprzez sieci swoim komórkom organizacyjnym. Ministerstwo Sprawiedliwości USA korzysta z bibliotek CD-ROM z dyskami, na których zapisano amerykańskie prawo precedensowe. Wiele rządowych agencji zleca zapis swych danych na dyskach CD-ROM i traktuje je jako ważne narzędzie w swej działalności. Być może nie bez wpływu na powodzenie CD-ROM ma fakt, że amerykańskie przepisy o zamówieniach publicznych są dostarczane również na dysku CD-ROM.

Analitycy rynkowi twierdzą, że w ubiegłym roku sprzedano 27 tys. bibliotek CD - prognozy na ten rok wymieniają liczbę 35 tys. tego typu urządzeń. Ceny wież CD-ROM wynoszą od 1750 USD (cztery napędy) do 20 tys. USD (kilkanaście połączonych napędów CD-ROM). Są to ceny na rynku amerykańskim - ofertę krajową na tego typu urządzenia prezentowaliśmy niedawno w cenniku w Computerworld nr 10 z br.

Wielu potencjalnych użytkowników bibliotek CD-ROM nie zdaje sobie sprawy, że nie są to urządzenia zbyt szybkie. Wynika to chociażby stąd, że na szybkość działania pojedynczego napędu wpływa szybkość oprogramowania przeszukującego zawartość dysków oraz, w przypadku juke-boxów, szybkość układów mechanicznej robotyki. O ile typowy napęd CD-ROM cechuje się szybkością dostępu 75-100 ms (dla porównania wartość ta w przypadku magnetycznych dysków twardych wynosi pięć razy mniej), to mechaniczne urządzenia wymieniające dyski CD-ROM mogą dołożyć do pełnego czasu przeszukiwania sporo pojedynczych sekund.

Chyba największą przeszkodą w popularyzacji juke-boxów CD-ROM jest fakt, że sporządzanie dysku CD-ROM jest kosztowne i czasochłonne. Nawet coraz popularniejsze urządzenia CD-R (Rewritable) są kosztowne (od 2 do kilku tys. USD) i bardzo wolne. Nagranie jednej płyty CD-R trwa od 15 min do jednej godziny.

Biblioteki optyczne z możliwością zapisu

O ile systemy optyczne o dużej pojemności są często używane przy zastosowaniach korzystających z baz danych, to urządzenia o pojemnościach ok. 20 GB znalazły swoje miejsce przy bezpiecznej archiwizacji dokumentów.

Przeciętny, optyczny juke-box o pojemności 20 GB składa się przeważnie z jednego lub dwóch napędów dyskowych i jest zwykle wykorzystywany przez grupy pracowników liczące ok. 15 osób. Dość często urządzenia takie z dyskami typu WORM są stosowane w administracji i służbach publicznych. W bardzo poufnych (np. wojskowych) zastosowaniach używa się ich do zapisu i bezpiecznej transmisji danych poza siecią. Dyski są przesyłane za pośrednictwem kurierów. W czasie wojny w Zatoce Perskiej ważne informacje zapisywano na dyskach WORM o podłożu szklanym. Dzięki temu łatwo można było w razie potrzeby skruszyć taki dysk za pomocą ciężkiego narzędzia i zniszczyć całą zapisaną na nim informację.

Ceny juke-boxów o pojemności ok. 20 GB wynoszą 7-10 tys. USD. Są to urządzenia droższe od juke-boxów CD-ROM. Same napędy optyczne są szybsze od napędów CD-ROM i porównywalne pod tym względem z dyskami twardymi. Czas dostępu wynosi dla tych urządzeń ok. 20 ms - z tym, że mechaniczne układy wymieniające dyski mogą wydłużyć czas poszukiwania informacji do wielu sekund.

Ważnym zastosowaniem juke-boxów z dyskami optycznymi są centralne, zarządzane elektronicznie składnice dokumentów. Jest to ważne w tych dziedzinach zastosowań, gdzie przechowuje się dość często zmieniane i aktualizowane kody czy dokumenty. Przykładem niech tu będzie NASA, gdzie dane osobowe oraz zdjęcia 36 tys. pracowników tej instytucji są zapisywane i odczytywane za pośrednictwem optycznych juke-boxów.

Mniejsze optyczne juke-boxy coraz częściej implementuje się do systemów HMS (Hierarchical Storage Management) - są one tam stawiane między twardymi dyskami zapisującymi dane on-line a streamerami taśmowymi. Dla określenia trybów ich pracy używa się terminu near-line. Trzeba bowiem wiedzieć, że zapis 1 GB na dysku optycznym jest o jedną trzecią tańszy niż zapis na nośniku magnetycznym.

Na zakończenie warto dodać, że nawet zasoby biblioteki watykańskiej przenoszone na dyski optyczne. Być może już wkrótce będzie można za pośrednictwem sieci Internet wertować jeden z ciekawszych zbiorów rękopisów i ksiąg jaki istnieje na świecie. Kontrakt na zbudowanie całego systemu i przeniesienie treści watykańskich dokumentów na dyski optyczne realizuje firma IBM.

W celu komercyjnej reprodukcji treści Computerworld należy zakupić licencję. Skontaktuj się z naszym partnerem, YGS Group, pod adresem [email protected]

TOP 200