Jedną z ciekawszych aplikacji wspomagających zarządzanie przedsiębiorstwem, działających w środowisku klient/serwer jest aplikacja niemieckiej firmy SAP.

Program ma budowę modułową z centralnym modułem R/3 Basis, tworzącym jednolite środowisko pracy dla pozostałych aplikacji, wchodzących w skład całego systemu. Pełna wersja systemu składa się z modułów: księgowego, logistycznego, kadr oraz modułów dedykowanych: (rozwoju produkcji, zarządzania projektami, systemu informowania kierownictwa itp).

Struktura programu podstawowego

Podstawowy moduł R/3 Basis zawiera wszelkie niezbędne interfejsy umożliwiające komunikację między poszczególnymi składnikami R/3 i "światem zewnętrznym". Umożliwia także utworzenie jednolitego graficznego środowiska dostępu do wszystkich funkcji systemu.

Jądro systemowe (kernel) pełni rolę kontrolera nad źródłami, pamięcią i operacjami aktualnie wykonywanymi oraz zadaniami oczekującymi na realizację.

Programy aplikacyjne są interpretowane w procesach roboczych ("wewnątrz" nich), np. Screen Processor kontrolują płynność i logikę poszczególnych kroków dialogu, a Processor ABAP/4, uruchamia programy aplikacyjne, napisane w języku 4 generacji ABAP/4, autorstwa również firmy SAP. Z kolei R/3 Repository odpowiada za aktywne, dynamiczne ustalanie obszarów pamięci i priorytetów przetwarzania wewnątrz działającej aplikacji, co z kolei sprawia, że większość z danych przetwarzanych aktualnie przez aplikację jest w zasadzie stale dostępna.

Interfejsy dostępu do baz danych oraz help (on-line) przywoływane i interpretowane są w razie potrzeb.

Podstawowy moduł R/3 Basis rezyduje w pamięci każdego komputera wydziałowego, będącego serwerem aplikacji. Programy uzupełniające (interfejsy komunikacyjne, programy prezentacyjne) mogą, lecz nie muszą znajdować się na tym samym "pokładzie". Moduł podstawowy potrafi sam uruchomić potrzebną w danej chwili aplikację w zasadzie bez względu na miejsce jej stałego "pobytu", dzięki technice ALE (Applications Link Enabling) - wiązania aplikacji rozproszonych.

Trójwarstwowy klient/serwer

Chronologicznie wcześniejszy od R/3 program R/2 firmy SAP stworzony był jeszcze dla środowiska przetwarzania centralnego - na dużych komputerach (mainframe). Jego następca, aby skutecznie rywalizować z innymi tego typu programami, musiał uwzględniać tendencje, panujące obecnie w dziedzinie przetwarzania masowego. W latach 90. dominującą architekturą masowego przetwarzania danych staje się architektura klient/serwer. Na tej koncepcji oparto także system R/3.

Główna baza danych rezyduje na jednostce centralnej, którą może być zarówno mainframe, jak i serwer (jeden lub kilka). Najczęściej stosowane platformy to Bull, IBM, SNI, Digital itp. Oprogramowanie do przetwarzania danych oraz oprogramowanie przygotowujące prawidłowe formaty danych dla komputerów - klientów znajduje się na serwerach aplikacji. Oprogramowanie do prezentacji wyników (front-end) rezyduje na stacjach roboczych lub komputerach osobistych, pełniących taką rolę. Oprogramowanie front-end jest łatwe w użyciu i obsłudze GUI - graficznego interfejsu użytkownika. Przedstawiona hierarchia nie jest sztywna - zarówno część oprogramowania aplikacyjnego może rezydować na komputerach - stacjach roboczych, jak również serwery aplikacji mogą zawierać elementy oprogramowania front-end.

R/3 jest dzięki swojej trójwarstwowej budowie elastyczne i skalowalne. W przypadku wystąpienia potrzeb powiększenia systemu, przyłączenia dodatkowej bazy danych, powiększenia już istniejącej lub zaangażowania dodatkowego oprogramowania aplikacyjnego, można zainstalować je na większej, wydajniejszej platformie sprzętowej. Alternatywnie, można dołączyć większą liczbę serwerów baz danych lub aplikacyjnych: ich rozmieszczenie nie będzie miało żadnego wpływu na pracę innych części systemu.

Warstwa wewnętrzna

Jednostka centralna pracująca jako serwer bazy danych może być maszyną jedną albo wieloprocesorową lub mieć architekturę typu "cluster". Wśród platform, na których zainstalowano pracujące w różnych gałęziach przemysłu systemy R/3, można wymienić Bull, Digital, Hewlett-Packard, IBM, Siemens-Nixdorf, Sun, Microsystems czy Sequent.

Środkowa...

Komputery centralne otoczone są grupą komputerów oddziałowych, przy czym każdy z nich ma swoją kompletną kopię jądra systemu R/3. W tej warstwie uruchamiane jest oprogramowanie aplikacyjne. Każdy z komputerów oddziałowych może pracować jako serwer aplikacji dla wielu stacji roboczych lub alternatywnie, może służyć jako wydajny komputer, w celu uruchamiania dodatkowych, narzędzi jeśli zajdzie taka potrzeba.

... zewnętrzna

Komputery tej warstwy zaopatrzone są w oprogramowanie do prezentacji danych i wyników ich przetwarzania. Do tego celu służy prezentacyjna część R/3 bądź oprogramowanie "zewnętrzne". Stosować można tutaj typowe oprogramowanie do prezentacji - MS Access, Excel, Project, oprogramowanie typu DTP, bądź własne środowisko graficzne, produkcji SAP. Rozproszone oprogramowanie prezentacyjne generuje graficzny interfejs użytkownika na pojedynczych stacjach roboczych lub pełniących taką rolę w komputerach osobistych.

Komunikacja w obrębie R/3

Za pośrednictwem SAP Access, oprogramowania komunikacyjnego utworzonego za pomocą narzędzi API, odbywa się wymiana danych z wykorzystywanym w biurze oprogramowaniem innych producentów. Do wymiany informacji z innymi użytkownikami systemu R/3 służy SAP Mail, system wewnętrznej poczty elektronicznej. Wymianę dokumentów elektronicznych między aplikacjami SAP a systemami przetwarzania danych innych producentów nadzoruje interfejs EDI Basis. Nadzoruje on konwersję formatu danych używanego wewnątrz systemu SAP na żądany format (i na odwrót). Podstawowy moduł R/3 Basis zawiera interfejsy, umożliwiające obsługę wszystkich najważniejszych (de iure i de facto) standardów komunikacyjnych używanych w sieciach komputerowych.

Komunikacja na poziomie baz danych odbywa się za pośrednictwem ANSI SQL - znormalizowanego strukturalnego języka zapytań. W obrębie aplikacji R/3, standardowy język zapytań jest podzbiorem języka ABAP/4.

Aplikacje w środowisku R/3

Księgowość finansowa składa się z podsystemów: księga główna, rozrachunki z dostawcami i odbiorcami, zarządzanie funduszami, konsolidacja. W obrębie modułu możliwa jest kontrola środków technicznych i kontrola inwestycyjna. Księgowość finansowa umożliwia planowanie bydżetu, nadzór nad przepływem środków, kontrolę finansowych inwestycji, płatności itp.

Do kontroli nad całością służy moduł nadzoru księgowego, umożliwiający śledzenie aktualnego stanu wszelkich posunięć finansowych, sporządzanie dowolnych raportów, śledzenie tendencji występujących podczas normalnej pracy przedsiębiorstwa moduł. Ten zintegrowany z bazą danych przedsiębiorstwa, pozwala śledzić jego sytuację niemal "on-line".

Pakiet Kadry (Human Resource) składa się m.in. z modułów: Lista Płac, Kontrola Zatrudnienia, Koszty Transportu, Czas Pracy, oraz zawiera moduły służące do sporządzania bieżących statystyk zatrudnienia czy wreszcie dokumentacji. Dane z modułu Lista Płac przekazywane są automatycznie do odpowiednich modułów aplikacji księgowych. Podobnie dane z Kosztów Transportu mogą być także automatycznie włączane w odpowiednie moduły księgowe. Jedną z ciekawych funkcji jest możliwość automatycznego poszukiwania zastępcy, w przypadku długotrwałej nieobecności kogoś z kadry kierowniczej. Program potrafi spośród personelu wybrać osoby o możliwie zbliżonych kwalifikacjach i zaproponować zatrudnienie jej na tym stanowisku.

Logistyka jest bodaj najważniejszą aplikacją. W jej skład wchodzą moduły Gospodarki Materiałowej, Sprzedaży i Dystrybucji, Planowania Produkcji, Wspomagania Planowania (podejmowania decyzji) i Nadzoru nad Jakością. Logistyka współpracując z modułami Księgowość, Kadry, umożliwia planowanie produkcji. Może także współpracować z oprogramowaniem inżynierskim CAD/CAP/CIM, umożliwiając planowanie produkcji już od wczesnych stadiów projektowania.

Narzędzia dla administratora systemu R/3

Administrator musi mieć możliwości śledzenia pracy systemu, dostrajania procesów, podgląd aktualnego stanu wykorzystania mocy obliczeniowej, wykrywania i usuwania błędów czy wreszcie możliwość zmian konfiguracji. Do tego służy oprogramowanie monitorujące, mające postać przyjaznych, graficznych wskaźników ekranowych. Mechanizmy nadzorujące pracę jednostek centralnych są zintegrowane z oprogramowaniem bazowym R/3.

Archiwizacja

System R/3 wyposażono w narzędzia umożliwiające archiwizację wszelkiej występującej w przedsiębiorstwach dokumentacji na optycznych nośnikach pamięci. Dokumenty, po nadaniu im formy elektronicznej (skanowanie) i stwierdzeniu zgodności z oryginałem, przechowywane są na dyskach optycznych. Moduł ArchiveLink umożliwia obsługę banków pamięci dowolnych producentów.

System R/3 niemieckiej firmy SAP przywędrował do Polski z przedsiębiorstwem Henkel. Obecnie firma SAP otworzyła swoje przedstawicielstwo w Warszawie. W Polsce rozpoczęła działalność we współpracy z firmami CCS i Logix oraz firmą SRS z Drezna.

Na świecie R/3 ma już ponad 2500 instalacji, z czego ponad 500 w Niemczech, po ok. 100 w Szwajcarii i USA, a nawet 40 w niechętnej obcym produktom Francji. W Polsce R/3 pracuje w firmach: Henkel Polska, w Raciborzu, Linde w Krakowie, Dr Oetker w Gdańsku - wersja niemieckojęzyczna oraz Cadbury - Wrocław, wrsja amerykańska.