Tramwaje Warszawskie doczekały się zintegrowanego systemu nadzoru i łączności, rozwiązania opartego na satelitarnym podsystemie lokalizacji pojazdów (GPS) i - sterowanym komputerem - systemie radiotelefonicznej transmisji danych.

W roku 1995 odbył się przetarg na zrealizowanie systemu łączności "pod klucz" dla MPK w Warszawie. Jego rezultatem był wybór rozwiązania izraelskiej firmy TADIRAN. Zdecydowały o tym najniższe koszty realizacji (2 164 000 USD) i zastosowanie nowoczesnej technologii. Tramwaje Warszawskie wraz z firmą TADIRAN dopasowały proponowany system, zarówno w zakresie dostarczanego sprzętu, jak i oprogramowania, do wymogów i potrzeb Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego. Izraelska firma zapewniła szkolenia specjalistów z Działu Teleinformatyki i Łączności Tramwajów Warszawskich oraz instalację sprzętu w centralach i pojazdach.

System oparty jest na cyfrowej transmisji danych i zwykłej łączności fonicznej. Nadzór ruchu tramwajów odbywa się za pomocą urządzeń służących do transmisji danych. Komunikację między dyspozytorem a motorniczym zapewnia łączność radiotelefoniczna. Struktura systemu składa się z urządzeń instalowanych w tramwajach, Centrum Komunikacyjnym, Centrum Dyspozytorskim (CD) oraz czterech Centralach Zajezdniowych.

Mózg tramwaju

Każdy pojazd objęty systemem nadzoru wyposażony został w specjalne urządzenie (specjalizowany komputer z pulpitem, GPS i radiotelefon) wykorzystywane do transmisji danych i nawiązywania łączności fonicznej między tramwajem a Centrum Dyspozytorskim. Urządzenie automatycznie przełącza kanały i umożliwia przechodzenie na kanał foniczny. Motorniczy może wysyłać do dyspozytora zgłoszenia w trybie zwykłym lub pilnym. W przypadku ewentualnego zagrożenia osobistego może nawiązać łączność w tzw. trybie alarmowym (aktywacja podsłuchu kabiny). Wbudowany w urządzenie odbiornik GPS wykorzystywany jest do określania bieżących współrzędnych nadzorowanego pojazdu. Dane te, przekazywane do centrum dyspozytorskiego, pozwalają odwzorować na monitorze komputera dyspozytora aktualną pozycję poszczególnych tramwajów i całych linii w mieście.

Centrala komunikacyjna

W ramach Centrum Komunikacyjnego działają dwie jednostki - Centrum Transmisji Danych (CTD) sterujące przepływem danych oraz Centrum Łączności Fonicznej (CŁF) odpowiadające za łączność foniczną.

W depeszach przesyłanych indywidualnie do każdego pojazdu zawarte są bieżące informacje dotyczące rozkładu jazdy i sygnały sterujące pracą urządzenia pokładowego. Protokół "odpytywania" danych pojazdów jest nadzorowany centralnie przez urządzenia zainstalowane w CTD. Do obsługi wszystkich pojazdów wystarczy jeden kanał transmisji danych. CŁF umożliwia sterowanie i utrzymanie komunikacji dźwiękowej między dyspozytorem a motorniczymi. W tym przypadku, po zgłoszeniu motorniczego dyspozytor zdalnie przełącza zespół nadawczo-odbiorczy znajdujący się w pojeździe na kanał foniczny. Oba centra łączności znajdują się we wspólnym pomieszczeniu i wykorzystują wspólny maszt antenowy.

Centrum Dowodzenia

Centrum Dyspozytorskie nadzoruje wszystkie pojazdy objęte systemem. Centralnym komputerem jest serwer Digitala z 64 MB RAM, dyskami o pojemności 2 GB, interfejsem LAN i monitorem 19", pracujący pod kontrolą unixowego systemu operacyjnego. Jako system zarządzający bazą danych wybrano Ingres. Operator ma także do dyspozycji 3 terminale z interfejsem sieci LAN i interfejsem do urządzenia współpracującego ze stacją bazową kanału fonicznego.

Komputery w zajezdni

Każdy z czterech Systemów Zajezdniowych składa się z komputera PC wyposażonego w specjalistyczne oprogramowanie i modem. System Zajezdniowy odpowiedzialny jest za dostarczanie dyspozytorom, za pomocą dzierżawionych linii, aktualizowanego na bieżąco planu pracy tramwajów. Dane na temat rozkładu jazdy służą do porównywania zdefiniownych wartości z aktualnymi informacjami uzyskanymi "po odpytywaniu" urządzeń w pojazdach (GPS).

Obecnie zainstalowano w tramwajach ok. 300 urządzeń transmisyjnych. Zakończenie budowy pełnej sieci telekomunikacyjnej dla 420 pojazdów przewidywane jest na koniec br. Specjaliści z Działu Teleinformatyki i Łączności Tramwajów Warszawskich przewidzieli także możliwość współpracy urządzeń w pojazdach ze sterownikami systemu kasowników, które być może będą instalowane w tramwajach. Dzięki temu możliwe byłoby wykorzystanie alfanumerycznego wyświetlacza sterownika do przekazywania motorniczemu aktualnego odchylenia od rozkładu jazdy. W systemie przewidziano także możliwość porozumiewania się dyspozytora z pojazdami instruktorów ruchu, pogotowia technicznego dyspozytorów zajezdniowych. Dużym ułatwieniem byłoby także podłączenie obecnego systemu, który umożliwia szybką lokalizację tramwajów, do central policyjnych i pogotowia ratunkowego.