CD-ROM w każdym komputerze
- Włodzimierz Nowicki,
- 20.05.1996
Nowe napędy CD-ROM to większa szybkość i prosty interfejs.
Nowe napędy CD-ROM to większa szybkość i prosty interfejs.
Wśród urządzeń związanych z przenośnymi pamięciami optycznymi największą dynamikę sprzedaży mają obecnie napędy CD-ROM. Jeszcze niedawno traktowane były jako urządzenia znajdujące się nieco "poza rynkiem" związanym z PC - dzisiaj większość producentów komputerów, także notebooków, instaluje w nich czytniki CD-ROM. Napędy te umożliwiają tylko odczyt informacji zapisanych na dyskach optycznych CD. Istnieją urządzenia i płyty CD, które pozwalają również na zapis i kasowanie danych, ale jest to sprzęt drogi i w związku z tym wciąż nie znajdujący szerokiego zastosowania.
Jednym z motorów wzrostu popytu na czytniki CD-ROM jest zdominowanie rynku oprogramowania (nie tylko dla komputerów osobistych) przez graficzne systemy operacyjne i pracujące pod ich kontrolą aplikacje, a szczególnie programy multimedialne, które wykorzystują grafikę, animacje lub pliki dźwiękowe o dużej objętości. Nie licząc drobnych aplikacji (o objętości do kilku MB), już obecnie większość pakietów oprogramowania jest sprzedawana przede wszystkim lub nawet jedynie na płytach CD, a wersje w postaci zestawu kilkudziesięciu dyskietek są dostępne jedynie na specjalne życzenie. Bardzo ułatwia i przyspiesza to instalację oprogramowania, o ile oczywiście użytkownik ma komputer wyposażony w czytnik CD-ROM. Standardowe płyty CD mają pojemność zbliżoną do pojemności magnetycznych dysków stałych. W porównaniu z dyskami napędy CD-ROM są jednak bardzo wolne. Największe problemy powstają przy odtwarzaniu zapisanych na dyskach CD nagrań audio lub wideo. Do tego celu potrzebny jest napęd o jak największej prędkości przesyłania danych. Przy uruchamianiu aplikacji, wymagających częstego wyszukiwania informacji na dysku (np. bazy danych), szybkość przesyłania dużych bloków danych ma mniejsze znaczenie, a ważny staje się jak najkrótszy średni czas dostępu.
Napędy o szybkości 4x, 6x i 8x
Pierwsze dyski CD-ROM korzystały z tzw. pojedynczej prędkości przesyłania danych - 150 KBps (z taką prędkością pracują kompaktowe płyty audio). Tyle właśnie trzeba, żeby przesłać dane dźwiękowe, a także przy okazji odczytać zapisane na dyskach CD-ROM dane tekstowe. Przy odtwarzaniu grafiki, a szczególnie wieloklatkowych sekwencji wideo, potrzebna jest większa szybkość transmisji danych. W wyniku rosnącej popularności zastosowań multimedialnych standardowym wyposażeniem komputerów stały się obecnie napędy CD-ROM z tzw. 4-krotną prędkością przesyłania danych (4x150 KBps czyli 600 KBps), a ostatnim krzykiem techniki w tej dziedzinie są konstrukcje urządzeń CD-ROM sześcio- i ośmiokrotnej szybkości.
Wzrost szybkości transmisji danych osiągany jest przez zwielokrotnianie prędkości obrotowej dysku CD-ROM, która jest automatycznie ustalana zależnie od rodzaju odczytywanej informacji. Napęd dysku obraca się szybko, gdy chodzi o odczytanie tekstu lub grafiki, a wolno, gdy słuchamy muzyki (praca w trybie zwykłego odtwarzacza dysków kompaktowych).
Istnieją jednak pewne bariery zwiększania szybkości obrotowej dysków optycznych. Wynikają one z parametrów mechanicznych standardowych, masowo wytwarzanych płyt CD. Przy wysokich obrotach wpadają one w drgania i przestają obracać się stabilnie, co prowadzi do uszkodzenia napędu lub płyty. Problem ten można by rozwiązać, wytwarzając specjalnie wyważone dyski optyczne, co oczywiście wiązałoby się ze zmianą technologii produkcji i znacznym wzrostem ich ceny. Stosowane jest więc inne, kompromisowe rozwiązanie - wbudowane do napędu mechanizmy indywidualnie regulujące i poprawiające wyważenie każdej umieszczonej w nim płyty.
Interfejsy SCSI i IDE
Większość dotychczas oferowanych napędów CD-ROM współpracowała z komputerem PC za pośrednictwem połączeń typu SCSI. W ub.r. na rynku pojawiło się wiele konstrukcji CD-ROM przygotowanych do współpracy z połączeniami IDE (IDE, E IDE, IDE ATA, IDE/ATAPI). Można nawet zaryzykować twierdzenie, że 16-bitowy interfejs IDE stał się nowym standardem na rynku CD-ROM.
Ma to wiele zalet. Urządzenia CD-ROM IDE są o wiele tańsze od CD-ROM SCSI (chociażby o cenę niezbędnej karty SCSI), zaś ich instalacja jest nieporównywalnie prostsza. Niestety, do standardowego intefejsu IDE możemy podłączyć tylko 2 urządzenia (Enhanced IDE może już zarządzać czterema), zaś do jednego kontrolera SCSI możemy dołączyć aż 7 dodatkowych urządzeń peryferyjnych.
Opracowano już jednak kilka uzupełnień standardu IDE wdrożonych w układach I/O nowszych płyt systemowych dla komputerów PC (zob. IDE czy SCSI).