Nauczanie na odległość

Z Kazimierzem Wieczorkowskim, kierownikiem Uniwersyteckiego Centrum Telematyki i Nauczania na Odległość UMK w Toruniu, rozmawia Mirosław Kubiak

Z Kazimierzem Wieczorkowskim, kierownikiem Uniwersyteckiego Centrum Telematyki i Nauczania na Odległość UMK w Toruniu, rozmawia Mirosław Kubiak

Spróbujmy na początku rozmowy rozszyfrować i przybliżyć Czytelnikom słowa zawarte w nazwie Centrum, którym Pan kieruje... Co to jest telematyka?

Telematyka (telematics) dotyczy wykonywania szeroko pojętych prac na odległość. Na świecie jest wiele prac, które mogą być wykonywane na odległość, np. w USA aż 20% prac wykonuje się na odległość. Mówiąc precyzyjniej, telematyka zajmuje się szeroko pojętymi zastosowaniami techniki komputerowej, telekomunikacyjnej i technik multimedialnych w różnych dziedzinach wiedzy...

A termin nauczanie na odległość?

Jest to metoda prowadzenia procesu dydaktycznego w sytuacji, kiedy uczniowie i nauczyciele, z różnych powodów, nie znajdują się w tym samym czasie, w tym samym miejscu i dzieli ich pewna, czasami dość znaczna, odległość. Aby odległość ta nie była przeszkodą w osiągnięciu najlepszych wyników w procesie nauczania, stosowane są różne technologie, w zależności od potrzeb i sytuacji; od prostego podłączenia komputera za pomocą modemu i zwykłej linii

telefonicznej, do wykorzystania szybkich łączy satelitarnych.

Jakie były początki Pana zainteresowań tymi zagadnieniami?

Około 5 lat temu wraz z toruńskimi socjologami zainteresowałem się problemem tzw. telechat...

Słowo telechata brzmi ładnie, czy mógłby je Pan bliżej określić?

Telechata jest to nwoczesny ośrodek informacyjno-telekomunikacyjny, dostosowany do potrzeb społeczności lokalnej (gminy, wsi, osady), wyposażony w sieć komputerową i telekomunkacyjną, służący ogółowi mieszkańców danego terenu do możliwie szerokiego zaspokajania ich potrzeb. Umiejętość posługiwania się urządzeniami telechaty nabywa się w trakcie specjalnie organizowanych szkoleń z zakresu obsługi komputerów oraz posługiwania się bazą danych, np. cen określonych towarów na rynkach krajowych lub zagranicznych, w celu przeprowadzenia korzystnych zakupów lub sprzedaży.

Kiedy i gdzie powstała pierwsza telechata?

Pierwsza telechata powstała 13 września 1985 r. w miejscowości Harjedalens na północy Szwecji w ramach programu przeciwdziałania migracji młodzieży z mało ekologicznie zanieczyszczonych terenów północnej Szwecji do miast na południu kraju...

Wróćmy do nauczania na odległość... Jakie są jej metody?

Ze względu na stosowane środki komunikowania się można wyróżnić następujące metody:

- nauczanie korespondencyjne

- nauczanie za pomocą radia i telewizji

- nauczanie za pomocą radia i telewizji z interakcją telefoniczną, telefaksową, komputerową i wizyjną

- nauczanie wspomagane komputerem

- multimedia

- systemy audiokonferencyjne

- nauczanie przez sieć komputerową

- wideofony i systemy wideokonferencyjne.

Jakich technologii i metod dydaktycznych ymaga się przy nauczaniu na odległość?

Edukacja na odległość wymaga stosowania różnorodnych technologii i metod dydaktycznych. Zajęcia prowadzone metodami zdalnymi wymagają również znacznie dokładniejszego przygotowania niż w przypadku zajęć prowadzonych metodami stacjonarnymi. Prowadzenie procesu nauczania na odległość wymaga najbardziej złożonych metod ze wszystkich znanych dotychczas. Konieczne jest opracowanie bardzo dobrych materiałów dydaktycznych, zarówno drukowanych, jak i kaset audio, wideo, informacyjnych baz danych i programów komputerowych. Takie nagromadzenie narzędzi w nauczaniu na odległość wymaga własnej, innej metodyki nauczania.

W jakich krajach stosuje się technologię nauczania na odległość?

Wszędzie tam, gdzie obywatele danego kraju zamieszkują obszary o małej gęstości zaludnienia, gdzie znaczne odległości oddzielają od siebie zarowno uczniów jak i nauczycieli. Takimi rejonami są: Australia, Alaska, północne obszary Kanady, Szwecji, Norwegii i Finlandii. Natomiast doświadczenie zgromadzone w tych krajach można z powodzeniem wykorzystać w innych krajach o normalnym zagęszczeniu mieszkańców, umożliwiając zdobycie wykształcenia np. osobom niepełnosprawnym i wszystkim tym, dla których dojazd, np. na uczelnie czy też do szkół, z jakichś powodów stał się utrudniony lub niemożliwy.

Jak problem nauczania na odległość wygląda w Polsce?

Na podstawie przeprowadzonych ankiet stwierdziłem, że problem nauczania na odległość w Polsce generalnie "leży". Są pojedyncze osoby na uczelniach, które na zasadzie pasji zajmowały się tym problemem (np. od strony prawnej), ale wszystkie te prace nie zostały ostatecznie instytucjonalnie usankcjonowane...

... Mnie interesują głównie nowoczesne środki komunikacji, takie jak usługi Internetu, np. poczta elektroniczna, WWW

oraz telewizja satelitarna i łączność typu fax itd.

Czy technologia ISDN jest już dostępna w sieci TORMAN?

Jeszcze nie. Ale myślimy o tej technologii zupełnie serio... Ta technologia jest chyba w tej chwili najlepszą technologią, jaką można wykorzystać procesie nauczania na odległość, gdyż angażuje najwięcej zmysłów ucznia. Integracja techniki filmowo-telewizyjnej, technologii komputerowej i telekomunikacyjnej pozwala na jednoczesne wykorzystywanie informacji, tekstowej, graficznej idźwiękowej. Ten system daje nauczycielowi możliwość prowadzenia wykładu dla wielu oddalonych od niego uczniów, przy czym ci ostatni mają możliwość dyskusji z nauczycielem i prowadzenia rozmów między sobą. Ponadto daje on możliwość aktywnego uczestniczenia w konferencjach, wystawach i spotkaniach na całym świecie.

Jakie zadania stoją przed nauczycielem, który uczy w tradycyjnej szkole, a który być może któregoś dnia stanie przed problemem nauczania na odległość?

Od strony nauczyciela problem nauczania na odległość, co podkreślają w ankietach sami nauczyciele, wygląda najtrudniej... Niełatwo jest przestawić swój sposób myślenia i sposób oceniania... Sytuacja i rola nauczyciela i ucznia w edukacji na odległość jes odmienna niż w nauczaniu stacjonarnym. Jedną z przyczyn małego zainteresowania nauczaniem na odległość jest brak odpowiedniej liczby nauczycieli i pracowników szkół wyższych do prowadzenia

zajęćdydaktycznych metodami zdalnymi... Nauczanie na odległość jes związane ze stosowaniem najbardziej zaawansowanych technologii: komputerów, telewizji satelitarnej, cyfrowej łączności telkomunikacyjnej, środków multimedialnych. Różnorodność, wielość i złożoność tych środków, jak i oprogramowania, stawia bardzo duże wymagania nauczycielom uczestniczącym w procesie nauczania a odległość. Oprócz umiejętności zawodowych, np. w dziedzinie fizyki, chemii, matematyki, muszą oni opanować pewien zakres wiedzy z innych dyscyplin: pedagogiki, informatyki, psychologii organizacji pracy, elektroniki. Zakres tej wiedzy w dużym stopniu jest zależny od celów kształcenia i środków dydaktycznych użytych w procesie nauczania.

Wróćmy do spraw organizacyjnych Centrum Telematyki i Nauczania na Odległość...

Od jak dawna istnieje Centrum i jaki jest jego stan personalny?

Centrum, formalnie rzecz biorąc, działa od dwóch lat... Jest malutkie - pracują w nim bowiem 3 osoby. Od roku jesteśmy podłączeniu do sieci TORMAN i od tego momentu można było już poważnie planować rozwijanie i badanie technologii nauczania a odległość...

Jakie macie plany dotyczące organizowania konferencji, rozbudowy Centrum...?

Jeśli chodzi o konferencje, to planujemy w maju br. sieciową konferencję on-line, dotyczącą nauczania na odległość. Natomiast za rok, w 1997 r. planujemy stacjonarną konferencję międzynarodową, również poświęconą problematyce nauczania na odległość.

Jeśli zaś chodzi o rozbudowę Centrum, planujemy budowę studia wideokonferencyjnego dla celów badawczych i edukacyjnych. Szukamy partnerów do współpracy w zakresie komputerowego wspomagania nauczania, technologii nauczania otwartego, realizacji projektów zastosowań komputerów, baz danych itp. Wspólnie z Katedrą Socjologii UMK i Stowarzyszenia Telechata Polska Centrum realizujmy projekty telechat i badania telematyczne w zakresie socjologii wsi i rozwoju turystyki.

Centrum szuka sponsorów gotowych zainwestować w dalszy jego rozwój: budowę małego studia nagrań i studia wideokonferencyjnego, małej satelitarnej stacji nadawczej, wyposażenia lokalnej sieci komputerowej itd.... Przy Centrum działa Rada Naukowa programująca rozwój i dbająca o wysoki poziom merytoryczny badań i szkoleń...

W celu komercyjnej reprodukcji treści Computerworld należy zakupić licencję. Skontaktuj się z naszym partnerem, YGS Group, pod adresem [email protected]

TOP 200