Zainteresowanie ideą telepracy wykracza poza jej wymiar techniczny i organizacyjny. Kluczowe pytanie zadawane w tym kontekście brzmi: czy telepraca może wpływać na zmniejszenie bezrobocia?

Wyrazy rozpoczynające się greckim słowem "tele" (daleko) dotyczą przeważnie pojęć związanych z przenoszeniem informacji na odległość. Skąd więc ten przedrostek przy wyrazie "praca"? Czy rzeczywiście pracę też można przesyłać na odległość, tak jak dźwięk lub obraz? Jak najbardziej. To rezultat rozwoju teleinformatyki i tworzenia się zrębów społeczeństwa informacyjnego, czyli takiego, które tworzy metaindywidulane i maszynowe struktury danych. Oczywiście zarówno poziom owej ponadjednostkowości, jak i stopień maszynowości danych zmieniały się na przestrzeni wieków i dopiero dziś mamy do czynienia z informatycznym społeczeństwem informacyjnym.

Z drugiej strony, można śmiało stwierdzić, że każdy zawód jest związany z przetwarzaniem informacji. Świadomie działający człowiek odbiera bodźce z otoczenia za pomocą siedmiu podstawowych kanałów - zmysłów: wzroku, słuchu, smaku, powonienia, dotyku, temperatury i równowagi. Już tylko pierwszy z nich wymaga pasma przenoszenia danych na poziomie 200 Mb/s. Tak więc szewc, naprawiając but, w każdej chwili przetwarza miliony elementarnych danych za pomocą wzroku czy dotyku, nie wspominając o innych, rzadziej używanych zmysłach.

Dane te są zamieniane na skoordynowane ruchy niezbędne do wykonywania pracy. Jednak przetwarzanie informacji jest tu tylko środkiem do celu - szewc nie produkuje danych, tylko buty. Inaczej jest w przypadku pracy programisty. Wytworem jego pracy nie jest fizyczny przedmiot, lecz właśnie przetworzona informacja, zakodowana w postaci programu. Nie znaczy to, że telepracujące społeczeństwo informacyjne będzie chodzić boso. W tym przypadku szewc zamieni się w operatora maszyny do produkcji butów. Efektem jego działania będą już tylko informacje sterujące dla urządzeń technicznych, które zajmą się ostatecznym wytwarzaniem obuwia.

Bezludna fabryka

Przy takiej organizacji pracy nie ma potrzeby, by wszyscy zatrudnieni zbierali się w jednym miejscu, czyli w zakładzie, w celu wykonania zadań produkcyjnych - wszak automatem można kierować zdalnie. Potwierdzają to także spektakularne, ale jak najbardziej realne doświadczenia w zakresie telechirurgii. Ale już dzisiaj na znaczną skalę pracownicy nie mający bezpośredniego związku z wyrobami materialnymi mogą podejmować telepracę. Czy tak się jednak dzieje i czy warto, by tak się działo?

Jeszcze w początkach lat 80. śmiałe prognozy przewidywały, że do roku 2000 ponad 1/3 ogółu zatrudnionych stanie się telepracownikami. Co pozostało z owych przewidywań, widać "za oknem". Przykładowo, w i tak będącym liderem USA fenomen dotyczy zaledwie kilkunastu procent pracowników. Niemniej przyporządkowanie nawet bardzo pojedynczych procentów liczbom bezwzględnym nakazuje uważniej przyjrzeć się temu zjawisku.

U naszych zachodnich sąsiadów jest już ponad milion telezatrudnionych. Liczby nie są precyzyjne, gdyż niedoprecyzowana pozostaje zarówno definicja telepracy, jej przełożenie na formalne zapisy prawne (umowy o pracę), jak i granica między telezatrudnieniem a pracą wykonywaną konwencjonalnie. Nie mniej reprezentatywne także dla Unii Europejskiej badania Instytutu Fraunhofera wyróżniają trzy podstawowe rodzaje telepracy:

- telepraca domowa (home office);

- telepraca mobilna (nomadic telework);

- telecentra (biura satelitarne).

Niezależnie od tego podziału można spotkać się z mieszanymi odmianami telepracy, np. telechaty (telecottage), czyli telecentra w regionach wiejskich. Wyróżnia się także telepracę przemienną (w domu i macierzystym biurze). Ale we wszelkich definicjach powtarzającym się elementem jest transformacja geografii miejsca pracy przy użyciu komputerów i telekomunikacji.