Garri Kasparow, mistrz świata w szachach, zdecydowanie pokonał w stosunku 4:2 superkomputer szachowy IBM Deep Blue

Sześciopartiowy mecz odbył się w Filadelfii z okazji 50 rocznicy powstania pierwszego komputera celebrowanej przez Association for Computing (ACM). Stawką było 500 tys. USD, z czego zwycięzca otrzymał 400 tys. USD.

Do tej pory zdarzało się, że wybitni arcymistrzowie przegrywali partie z komputerem, ale nigdy nie spotkało to mistrza świata. Garri Kasparow przegrał co prawda rok temu w ramach Pucharu Intela partię z programem szachowym Chess Genius 3.0, uruchomionym na zwykłym PC z Pentium, ale była ona rozgrywana w przyspieszonym tempie (25 min dla każdego z graczy) i nie była uznana za oficjalną.

Obecny mecz był rozgrywany tempem turniejowym (2 godz. na 40 pos. dla każdego z graczy, tzn. średnio 3 min na jeden ruch). Siedem lat temu podobny mecz z pierwowzorem Deep Blue - Deep Thought - zakończył się pogromem komputera (przegrał po dwie partie z Kasparowem i Karpowem). Deep Thought był jednak wtedy 1000 razy wolniejszy od Deep Blue (o historii Deep Blue - czytaj w CW 38/95).

Mecz rozpoczął się sensacyjnie. Pierwsza partia zakończyła się klęską G. Kasparowa i to zaledwie po 37 posunięciach. Garri Kasparow wyciągnął jednak wnioski z porażki i do końca meczu nie przegrał już żadnej partii. Skuteczną receptą okazało się prowadzenie gry w stylu pozycyjnym, tj. takim, gdzie decyduje umiejętność układania dalekosiężnych planów, a nie zdolność do przeprowadzania obliczeń na kilka posunięć do przodu.

Deep Blue działa na 32-węzłowym superkomputerze RS/6000 Scalable POWER Parallel System (SP). Każdy węzeł SP jest wyposażony w kartę składającą się z 8 dedykowanych procesorów szachowych typu VLSI (generacja możliwych posunięć następuje sprzętowo), co łącznie daje 256 procesorów pracujących równolegle. Kod programowy jest zapisany w języku C i działa pod systemem operacyjnym AIX. Cały system jest w stanie dokonać oceny ok. 300 mln pozycji na sek, czyli ok. 50 mld pozycji w ciągu 3 minut przewidzianych średnio na jedno posunięcie każdej ze stron. System dodatkowo wzbogacono o bazę danych debiutów szachowych (10 mln kluczowych pozycji) opartą na ponad 100-letniej praktyce czołowych arcymistrzów i bazę danych końcówek gromadzącą ocenę wszystkich pozycji, w których występuje nie więcej niż 5 figur na szachownicy (ok. 10 mld pozycji).

Zdaniem szefa zespołu projektowego, wietnamczyka Feng-Hsiung Hsu, nie jest to jeszcze kres możliwości superkomputera. Przewiduje on, że za dwa lata Deep Blue będzie analizować co najmniej 1 mld pozycji na sek.

W trakcie meczu okazało się, że superkomputer stanął na wysokości zadania. Zawiódł natomiast... serwer WWW (http://www.chess.ibm.park.org ), jaki IBM uruchomił w celu przekazywania na bieżąco ruchów partii, komentarzy i innych informacji związanych z meczem. Już bowiem w czasie pierwszych dwóch partii odnotowano po 500 tys. zgłoszeń, co znacznie przekroczyło możliwości serwera. Dlatego też od trzeciej partii uruchomiono dodatkowo 6 superkomputerów SP2, tj. tej samej klasy, na którym działa Deep Blue.