Schyłek ery papieru?

Najczęściej stosowane formy dokumentu elektronicznego są związane z rynkiem finansowym.

Najczęściej stosowane formy dokumentu elektronicznego są związane z rynkiem finansowym.

Początki obrotu bezgotówkowego w naszej części Europy sięgają czasów średniowiecznych bankierów związku miast kupieckich Hanza (XII-XVII w.). Kosztowne i niebezpieczne transporty pieniądza zastąpiono przekazem informacji (zlecenia wypłaty gotówki w imieniu zlecającego), utrwalanej na dość specyficznym nośniku - połówkach kart z talii do gry. Autentyczność takiego dokumentu potwierdzano dopasowując połówki tej samej karty. Oto przykład powstania obrotu bezgotówkowego, polegającego na rozdzieleniu informacji o pieniądzu od samego pieniądza jako przedmiotu.

W latach trzydziestych XIX w. wynaleziono urządzenie do przesyłania informacji w postaci sygnałów elektrycznych od nazwiska jednego z wynalazców nazwane telegrafem Morse'a. Istotą tego wynalazku było oderwanie informacji od przedmiotu, na którym została ona utrwalona. Sygnały elektryczne w tym wypadku są tym niematerialnym nośnikiem informacji.

W przypadku pierwszych telegrafów obaj korespondenci, czyli nadawca i odbiorca, władali zakończeniami łączącej ich linii przesyłowej, co z wystarczającym prawdopodobieństwem wykluczało istnienie problemów z wzajemną identyfikacją. Podobnie rzecz się miała z kolejnym wynalazkiem w dziedzinie teletrans-misji informacji, telefonem Bella. Dopóki aparaty telefoniczne obu rozmówców były połączone jedną stałą linią, nie było problemu z identyfikacją rozmówcy.

Rozwój komercyjnych zastosowań obu wynalazków przesyłania informacji zakodowanych w postaci sygnałów elektrycznych szybko wymusił powstanie węzłów komutacji linii transmisyjnych.

Fakt, że wartość informacji zależy nie tylko od szybkości jej pozyskania, ale i prawdziwości jej treści, co swoim autorytetem gwarantuje osoba autora, spowodował konieczność identyfikowania nadawcy komunikatów. Technika "oddzwaniania" pozwala na potwierdzenie identyfikatora stacji końcowej inicjatora sesji wymiany komunikatów, ale nie potwierdza tożsamości osoby, z woli której sesja ta została nawiązana.

Zamiast oddzwaniania w celu identyfikacji korespondenta, dalekopisy na rozpoczęcie i zakończenie sesji wymieniają swoje znamienniki - identyfikatory powiązane z numerem w sieci.

Innym skutkiem oderwania informacji od jej nośnika jest jej ulotność i związana z nią konieczność jej utrwalania przez odbiorcę. Postęp techniczny w dziedzinie telegrafów pozwolił na zautomatyzowanie tej czynności dzięki wprowadzeniu dalekopisów, a w dziedzinie telefonów - magnetofonów i telefaksów, niemniej pozostał problem pewności co do zgodności między treścią informacji wysyłanej przez nadawcę a utrwalonej na nośniku przez odbiorcę.

Wiedzieć kto

Wprowadzenie usługi "telegraficznego przesyłania pieniędzy" wymagało uwierzytelniania nadawcy i treści komunikatu. Sformalizowano schematy komunikatów i proste algorytmy wyliczania liczb kontrolnych na podstawie istotnych elementów ich treści (np. numeru kolejnego, liczb daty i kwoty) oraz tajnych tablic kodowych. Liczbę kontrolną wyliczał nadawca i dołączał do komunikatu. Adresat powtórnie ją wyliczał i porównywał z załączoną. Jeśli sumy się nie zgadzały, komunikat był odrzucany (tę technikę zabezpieczeń nazywano kluczowaniem - obecnie w rutynowej praktyce bankowej nie jest już stosowana, ale bywa używana jako alternatywa).

W międzynarodowym obrocie bankowym, wykonywanym na zlecenia klientów, obecnie stosuje się przesyłanie komunikatów, zawierających transfery gotówki, dedykowaną siecią komputerową SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication). Tą drogą jest realizowana większość międzynarodowego obrotu komercyjnego. Autentyczność komunikatów, ich poufność i niezaprzeczalność są zabezpieczane technikami kryptograficznymi z zastosowaniem algorytmów kluczy symetrycznych i asymetrycznych.

Ponad półtora tysiąca banków na całym świecie wymienia między sobą klucze kryptograficzne i prowadzi poprzez łącza telekomunikacyjne korespondencję finansową. To telegraficzne (raczej komputerowe lub, jak kto woli, elektroniczne) przesyłanie pieniędzy. Nad funkcjonowaniem systemu telekomunikacyjnego i jego bezpieczeństwem czuwa organizacja SWIFT. Rynki kapitałowe mają podobne systemy telekomunikacyjne. Dzięki telekomunikacji finansowo-bankowej i wymianie dokumentów elektronicznych międzynarodowe przesyłanie znaków pieniężnych (gotówki) oraz innych wartości, w tym złota, są rzadkim zjawiskiem, zwłaszcza w porównaniu z wielkością obrotu elektronicznego.

W Polsce rozliczenia międzybankowe są prowadzone przez Krajową Izbę Rozliczeniową (KIR) w elektronicznym systemie Eliksir, pracującym w trybie sesyjnym. Zbiorcze komunikaty są przesyłane łączami Bankowego Przedsiębiorstwa Telekomunikacyjnego Telbank SA do centrum obliczeniowego KIR-u, które sumuje wszystkie zlecenia uznaniowe i obciążeniowe dla każdego banku - uczestnika i wylicza jakie kwoty, który bank któremu ma przesłać dla wyrównania sald. Autentyczność komunikatów, zawierających zbiory dokumentów rozliczeniowych (polecenia przelewów, pobrań itp.), jest oparta na technologii klucza publicznego z zastosowaniem algorytmu RSA, ich poufność zaś - na technologii kluczy symetrycznych.

Obrót papierami wartościowymi (obrót giełdowy) odbywa się wyłącznie drogą elektroniczną. Tutaj ostatnimi papierowymi dokumentami były Powszechne Świadectwa Udziałowe.

W celu komercyjnej reprodukcji treści Computerworld należy zakupić licencję. Skontaktuj się z naszym partnerem, YGS Group, pod adresem [email protected]

TOP 200