Producenci nagrywarek CD-RW wprowadzają do sprzedaży coraz szybsze modele. Brakuje tylko odpowiednich dla nich nośników.

Już na początku bieżącego roku pojawiła się nowa generacja napędów CD-RW zapisujących płyty CD-R z 40-krotną prędkością maksymalną, a CD-RW z 12-krotną. Urządzenia takie znajdują się w ofercie wszystkich znanych producentów. Pionierzy - BenQ, Asus i LiteOn - zaprezentowali nagrywarki o prędkości 48-krotnej (48x CD-R) i 16-krotnej (16x CD-RW), a Yamaha odpowiednio: 44x i 24x. Urządzenia te mają trafić na rynek latem br.

Postęp nie dotyczy wyłącznie nagrywarek w wersji wewnętrznej. Plextor zapowiedział wprowadzenie do sprzedaży napędu zewnętrznego, który będzie zapisywał płyty z rekordową dla tego typu sprzętu 40-krotną prędkością. BenQ zapowiada urządzenia o 24-krotnej szybkości zapisu. Oba będą wyposażne w interfejs USB 2.0. Dotychczas zewnętrzne napędy zapisywały dyski CD-R z prędkością 8x-12x.

Zakup najnowszych i najwydajniejszych modeli nagrywarek stanowi jednak pułapkę. Tempa wyścigu producentów urządzeń nie wytrzymują bowiem producenci płyt optycznych. W rezultacie płyty CD-R 40x/48x, a zwłaszcza dys- ki wielokrotnego zapisu CD-RW 12x/16x są trudno dostępne i pojawienie się nowej generacji napędów 40x zapowiada stosunkowo niewielki postęp w skracaniu czasu nagrywania.

Łatwiej o nagrywarkę niż o płytę

Dopiero obecnie uruchamiana jest masowa produkcja płyt z oznaczeniem 40x lub 12x (CD-RW). Niestety, nie można tego powiedzieć o nośnikach przeznaczonych do najnowszych modeli napędów 48x/16x (CD-R/ RW). Producenci zapowiadają, że sytuacja się zmieni w II połowie br. Przedstawiciele TDK twierdzą, że dyski CD-R 48x tej firmy będą dostępne w Polsce jeszcze w czerwcu br.

Użytkownicy mogą próbować wykorzystywać dyski 24x lub 32x. Jeśli są one sprzedawane pod marką producenta napędów, z reguły pozwalają na zapis ze zwiększoną prędkością bez istotnego wzrostu liczby błędów. Niektóre firmy, jak TDK, oficjalnie potwierdzają, że ich płyty z oznaczeniem 32x mogą być nagrywane w napędach 40x.

Nieco trudniejsza jest sytuacja w przypadku płyt CD-RW 12x/16x. Wciąż nie została przyjęta ogólna specyfikacja, określająca parametry i warunki niezbędne do poprawnej współpracy dysków i nagrywarek o dużej szybkości. Ale prawdopodobnie jeszcze w lecie br. pojawią się w sprzedaży dyski wielokrotnego zapisu przeznaczone do nagrywania w napędach CD-RW 16x.

Malejący wzrost prędkości

Mimo że nominalny wzrost prędkości nagrywania CD-R jest imponu-jący, to praktyczne znaczenie znacznika szybkości istotnie zmalało. Jak wykazują testy przeprowadzo-ne w laboratorium miesięcznika PC World, średni czas zapisu dla dysku o pojemności 650 MB w napędzie 40x jest mniejszy tylko o ok. 16 s w porównaniu z nagrywarkami 32x (dla napędu Plextor 40x wyniósł on 3 min 26 s). Wcześniej, gdy porównywano napędy 24x i 32x skrócenie czasu nagrywania było istotnie większe, a różnica wynosiła ponad minutę. Należy pamiętać, że wartości te zależą od wielu czynników, a oznaczenia 32x, 40x itd. dotyczą maksymalnej prędkości nagrywania. Rzeczywista szybkość zapisu jest niższa.

W napędach o prędkościach 24x/40x stosowano dotąd dwie techniki zapisu danych: P-CAV lub Z-CLV (Partial CAV, Zone CLV, gdzie CAV to stała prędkość kątowa, a CLV - stała prędkość liniowa). W obu przypadkach fizyczna szybkość nagrywania zmienia się zależnie od odległości ścieżki od środka dysku, a jej średnia wartość zależy również od konkretnej implementacji i modelu napędu. Zastosowanie względnie skomplikowanych technik kontroli zapisu, jak Z-CLV, było możliwe dzięki wcześniejszemu rozwojowi technologii zabezpieczających przed błędami wynikającymi z przerwania napływu danych do zapisu (technologie określane jako Burn Proof umożliwiały wstrzymanie zapisu na dowolną liczbę obrotów dysku i ponowne wznowienie działania lasera w tym samym miejscu, w którym przerwano zapis). Pozwoliły one na budowę systemów skokowo zmieniających liniową prędkość zapisu.

W nowych nagrywarkach, takich jak Benq 48x, wykorzystano technologię stałej prędkości kątowej - CAV (według danych producenta szybkość zapisu wynosi 22x-48x, średnio - 37x). Przedstawiciele Benq twierdzą, że napęd ten umożliwi skrócenie czasu niezbędnego do nagrania dysku CD-R do poziomu poniżej 3 min.

Warto zauważyć, że stosowanie technik P-CAV lub Z-CLV umożliwiało wzrost szybkości zapisu przy ograniczonym zwiększaniu prędkoś-ci obrotowej dysków. W przypadku Z-CLV płyta obraca się z szybkością 8-9 tys. obrotów na minutę. Jej zwiększenie jest trudne do osiągnięcia. Wymaga bowiem zwiększenia odporności dysków na naprężenia mechaniczne oraz zapobiegania wibracjom, które są podstawową przyczyną powstawania błędów zapisu.

Toteż produkcja płyt przystosowanych do napędów o wysokiej prędkości jest trudna. Wymaga opracowania odpowiednio czułych warstw zapisu danych, odpornego nośnika i dobrze wyważonej konstrukcji. Badania wytrzymałości mechanicznej płyt CD wytwarzanych w dotychczasowej technologii wykazały, że z reguły ulegają one mechanicznemu zniszczeniu przy prędkościach, które teoretycznie wy- korzystywałaby nagrywarka 60x. Należy wyjaśnić, że dostępne na rynku profesjonalne napędy, oferujące większą szybkość zapisu, w rzeczywistości wykorzystują większą liczbę głowic laserowych równocześnie zapisujących dane.

Z dysku na dysk

Oprócz wzrostu prędkości, warto zwrócić uwagę na dodatkowy element, który zaczął pojawiać się w specyfikacjach nowych napędów - zgodność ze standardem Mt. Rainier, określana jako możliwość zapisu danych w formacie CD-MRW. Standard ten został opracowany przez orga-nizację Mount Rainier Technical Group (http://www.mt-rainier.org), utworzoną przez Compaqa, Microsoft, Philips i Sony, a obecnie wspierany przez ok. 40 innych firm.

To próba standaryzacji i ujednolicenia systemu pakietowego zapisu dysków CD-RW wg formatu UDF (format plikowy stosowany, gdy płyta CD-RW jest zapisywana tak jak dysk twardy, a nie sekwencyjnie). Główne elementy specyfikacji Mt. Rainier to wprowadze- nie mechanizmu detekcji uszkodzonych obszarów dysku i ich omijanie przy zapisie, formatowanie płyt "w tle" w sposób niewidoczny dla użytkownika, zmniejszenie minimalnych bloków danych do 2 KB oraz integracja sterowników nagrywarek CD-RW z systemami ope- racyjnymi (ma to umożliwić korzys-tanie z funkcji nagrywarek bez instalowania dodatkowych sterowników).