Popyt na kasy fiskalne wiąże się bezpośrednio z decyzją urzędników Ministerstwa Finansów, by objąć ścisłą kontrolą sprzedaż towarów i usług w celu zwiększenia wpływów do budżetu państwa. W ustawie ze stycznia 1993 r. opracowano wieloletni harmonogram wdrażania kas z wbudowanym modułem fiskalnym, zapamiętującym kilka lat wszystkie operacje finansowe. Do dzisiaj zainstalowano ok. 200 tys. tych urządzeń, a do końca 1998 r. w całym kraju będzie ich prawie 500 tys. Wykreowano więc ogromny rynek na sprzęt i oprogramowanie fiskalne.

Typy kas

Prawie połowa kas fiskalnych obecnych na rynku to urządzenia proste (można je porównać do popularnych kalkulatorów), pracujące samodzielnie, bez możliwości współpracy z systemami komputerowymi. Wśród pozostałych typów kas przeważają te, które są wyspecjalizowanymi komputerami, wyposażonymi z reguły w niewielki monitor dla kasjera i prosty wyświetlacz dla klienta, uproszczoną klawiaturę, szufladę kasową i odpowiednie oprogramowanie. Dopiero takie kasy mogą przynieść swoim użytkownikom korzyści wynikające ze stosowania systemów komputerowych do prowadzenia gospodarki magazynowej. Kasy tego typu mogą pracować np. w instalacjach Master/Slave (jedna z kas jest wyróżniona) lub w połączeniu z komputerem PC (połączony z kasą główną lub w konfiguracji gwiazdy z każdą z kas). Połączenie fiskalnej "kasy matki" lub wszystkich kas z komputerem PC jest szczególnie ważne w sklepach mających sieć. Dzięki takiemu komputerowi możliwe jest administrowanie siecią kas, przy czym niezbędne do tego jest specjalne oprogramowanie, które obsługuje wymianę danych między kasą a komputerem PC lub kasą a kasą główną.

Sprzęt to nie wszystko

Na rynku dostępnych jest wiele programów tej kategorii: uniwersalny Fiskas firmy River (pasujący do praktycznie wszystkich typów kas); Best PS 2000, Best NCR, Best Entry 01 firmy Bestseller; Interpreter firmy Parasoft; PS Connect firmy ZETO Tarnów czy Kasiarz firmy InsERT dla kas PS 2000.

Kasiarz

Przykładem dość rozbudowanego programu dla obsługi kasy (przeznaczony dla kasy Optimus PS 2000) jest program Kasiarz. Pozwala on na konfigurowanie kasy, kontrolę poprawności jej zaprogramowania, obsługuje import danych z kasy i umożliwia podgląd transmisji między kasami i komputerem a kasą, przeprowadzanie zmian cen w kasach, eksport raportów do plików tekstowych pozwala na odbieranie raportów kasowych czy pomaga w tworzeniu terminarza przeglądów technicznych. Kasiarz, dostosowany do pracy w sieci komputerowej, może współpracować z programem Subiekt firmy Insert, ułatwiającym prowadzenie sprzedaży.

Sterowniki

Inną kategorią oprogramowania dla kas fiskalnych są sterowniki - programy, które pozwalają na współpracę kas systemowych z programem obsługi firmy. Program Link firmy River jest najbardziej uniwersalny - może obsłużyć wszystkie typy kas. Dla programów korzystających z kas PS 2000 takimi sterownikami są np. Best-Driver firmy Bestseller, Driver firmy Parasoft czy Best-Driver Gastro (dla kas PS 2000 Gastro). Większość programów do obsługi firm handlowych jest na bieżąco wyposażana w nowe typy sterowników kas i drukarek fiskalnych.

Programy do obsługi firm handlowo-usługowych

Najliczniejszą grupą programów współpracujących z kasami są programy do obsługi firm handlowo-usługowych, które uwzględniają obsługę kas fiskalnych. Ich działanie obejmuje zarówno funkcje sprzedaży (drukowanie paragonów, rachunków itp.), jak i wspomaga pracę zaplecza magazynowego (automatyczne tworzenie zamówienia magazynowego, wprowadzanie faktur zakupu itp.).

Takimi programami są np. Aktyn firmy River (jednostanowiskowy, wszystkie typy kas), Combo PS 2000 i Combo Entry (połączenie programu magazynowego Bestseller Pro z programem kasowym odpowiednio Best PS 2000 i Best-Entry 01) oraz BestsellerPro firmy Bestseller, Mag 94 firmy Amadeusz, Kom firmy StreamSoft, WF-Mag firmy Wa-Pro, StoreManager firmy ParaSoft (dla 4 kas), Sprzedaż (dla Windows) firmy Navo (jednostanowiskowy), PC-Market firmy Insoft i Subiekt firmy Insert, iKKi-Sklep firmy IKKI (zawiera moduł komunikacyjny), Wokulski firmy Voltronik, SuperMarket (zawiera moduł komunikacyjny Serwer kas, praca w trybie on-line) czy Firma ++ firmy CDN. Inne programy tego typu, oparte na pracy podstawowego programu punktu sprzedaży detalicznej i hurtowej EuroPOS dla kas Elzab xcel 261 to: EuroPOS BO do obsługi magazynu, EuroPOS BO Magic do prowadzenia gospodarki magazynowej oraz rozliczania sprzedaży produkcji firmy UPOS. Programów tego typu jest wiele.

Większość wymienionych programów jest dostosowana do pracy w trybie off-line - raport kasowy jest przesyłany do komputera PC na życzenie administratora lub automatycznie np. codziennie po zakończeniu pracy sklepu. Dla większych marketów oferowane są systemy, które pracują w trybie on-line - każdy sprzedany produkt jest odnotowany w spisach magazynowych, przez co w każdej chwili możliwy jest do uzyskania dokładny raport magazynowy i ewentualnie zamówienie. Przykładem programu, pracującym w trybie on-line, jest program Supermarket firmy CDN. Wiele z omawianych programów pozwala na opcjonalne korzystanie z możliwości podłączenia i obsługi dodatkowych urządzeń, ułatwiających pracę firmy handlowo-usługowej. Istnieje możliwość dołączenie drukarki fiskalnej, obsługa czytników kodu kreskowego (czytników piórowych, skanerów ręcznych lub stacjonarnych), wag elektronicznych, drukarek kodów do etykiet towarowych, drukarek zamówień, czytników kart kredytowych, terminali przenośnych, szuflad kasowych, różnych kluczy czy kart dostępu (praca na zmiany z jedną kasą) itp.

Każdemu według potrzeb

Przeglądając katalogi z ofertami oprogramowania i obsługą kas fiskalnych, przeznaczone dla firm handlowo-usługowych, łatwo zauważyć produkty skierowane do wyspecjalizowanych zakładów pracy, np. restauracje, hotele, apteki, stacje paliw czy przedsiębiorstwa turystyczne. W bogatej ofercie znajdują się: - programy dla restauracji: Gastro firmy Softech (obsługa restauracji, prowadzenie rozliczania receptur i kelnerów), Gama firmy Dexter (obsługa magazynu i kalkulacji gastronomicznej), Restauracja firmy infoSTAR

- oprogramowanie punktu sprzedaży w gastronomii EuroPOS G firmy UPOS

- system obsługi hotelu: Hotel firmy infoSTAR

- oprogramowanie dla aptek : APT-USL firmy KOTT, InfoApteka firmy InfoVide, KS-Apteka firmy Kamsoft; czy oprogramowanie apteczne firmy Cirrus

-programy wspomagające pracę stacji paliw. EuroPOS SP firmy UPOS, która oferuje pełne oprogramowanie dla stacji paliw, współpracujące ze sterownikami dystrybutorów paliw.

Są to zwykle programy pracujące pod kontrolą DOS lub Windows.

Dla użytkowników systemu Unix firma Fortech oferuje programy Ft Gast (obsługa gastronomii), Ft Hotel (obsługa hotelu) i Ft BT (obsługa biura turystycznego), które mogą korzystać z kas i drukarek fiskalnych.

Czas to pieniądz

Wybierając właściwy program, nie należy zapomnieć o warunkach wsparcia technicznego i serwisu, jakie dołączane są do oferty sprzedaży systemu kasowego. Ważną rolę może odgrywać w nim gwarantowana szybkość usunięcia usterki bądź natychmiastowa porada. Przepisy Ministerstwa Finansów nie przewidują bowiem możliwości awarii systemu (lub przerwy w dostawie energii elektrycznej) jako sytuacji usprawiedliwiającej nawet chwilową sprzedaż poza kasą fiskalną. Stąd też jakakolwiek awaria sprzętu czy oprogramowania fiskalnego to automatycznie przestój firmy i związane z tym straty.