Krajowy rynek systemów ERP (Enterprise Resource Planning) jest widownią zmagania się dwóch trendów: malejącej sprzedaży zintegrowanych systemów i szybko rosnącej oferty rozwiązań wspomagających decyzje nadbudowanych na systemach ERP.

Wprowadzanie nowych produktów jest podyktowane chęcią uzyskania przewagi konkurencyjnej na kurczącym się rynku. Jest także próbą znalezienia nowych obszarów, na których informatyzację firmy jeszcze byłyby gotowe poświęcić znaczące środki. Krajowym firmom jest na razie daleko do corocznego przeznaczania na rozwój informatyki - zgodnie z zaleceniami Gartner Group (ERP Scenario, 1999) - kwoty równej ok. 20% budżetu wdrożenia systemu ERP. Mimo to rynek zintegrowanych systemów transakcyjnych przeżywa stagnację.

Jest to tendencja ogólnoświatowa, niemniej u nas - w połączeniu z ogólnie nie najlepszą kondycją krajowych przedsiębiorstw - występuje szczególnie wyraźnie. Patrząc na firmy sprzedające i wdrażające zintegrowane systemy ERP (wciąż pochodzenia zagranicznego, ponieważ nie możemy doczekać się naprawdę konkurencyjnych, całościowych rozwiązań krajowych) na palcach jednej ręki można policzyć te z nich, które się rozwijają lub przynajmniej nie maleją. Część spośród firm, które od lat operują na rynku i dorobiły się pewnej bazy użytkowników, próbuje przetrwać trudny okres na oferowaniu opieki nad aplikacjami. Jest to jednak smutna wegetacja.

Nowi uczestnicy mają zaś ogromne problemy ze sprzedażą swoich rozwiązań, nawet poniżej kosztów własnych. O determinacji, a wręcz rozpaczliwej sytuacji dostawców świadczy to, że są już przypadki oferowania oprogramowania ERP za darmo (klient płaci tylko za wdrożenie) oraz oferowania wdrożeń za darmo (klient płaci za oprogramowanie i pozwala firmie wdrożeniowej uczyć się systemu w trakcie wdrożenia). Ten ostatni przykład świadczy zresztą również o rozpaczliwej sytuacji ekonomicznej nabywcy, co nie wróży dobrze przedsięwzięciu, lub też o nietraktowaniu wdrożenia z należytą uwagą, jako inwestycji strategicznej, co również dobrze nie rokuje wynikom prac.

W odpowiedzi na trudności

Wstrzemięźliwość rynku, cięcia budżetowe po stronie nabywców i silna konkurencja mają jednak również rolę stymulującą. "Złota ręka rynku" czyni cuda, zmuszając do galopu porosłe sadłem intratnych projektów firmy software'owe. Nic tak nie motywuje do opracowywania i wprowadzania do sprzedaży nowych produktów i funkcjonalności, jak groźba utraty rynku - i wynikający z tego gniew akcjonariuszy, do grona których często zaliczają się sami pracownicy tych firm. Co zatem się dzieje?

Najistotniejszą zmianą w obszarze systemów ERP jest rozpoczęcie traktowania ich nie jako aplikacji docelowych, samoistnie działających, ale jako warstwy pośredniej, umożliwiającej działanie systemów wspomagających zarządzanie typu APS (Advanced Planning and Scheduling) lub SCM (Supply Chain Management) względnie CRM (Customer Relationship Management). System ERP jest obecnie postrzegany jako system transakcyjny, na którym są nadbudowywane nowe funkcjonalności. Rynek rozwiązań APS, SCM i CRM istnieje już wprawdzie od kilku lat, ale produkty te nie były dostępne w Polsce - głównie dlatego że ich oferenci nie postrzegali naszego rynku jako przygotowanego do ich użycia i popyt na rynkach zachodnich - głównie amerykańskim - był wystarczająco wysoki. Warto wspomnieć, że systemy te są specjalnie zaprojektowane do wykonywania grup ściśle określonych funkcji wspomagających i potrzebują zasilania danymi z odrębnych rozwiązań rejestrujących transakcje. Łączność taka miała - i dalej często ma - charakter interfejsów offline z użyciem plików tekstowych do przekazywania danych.

Dopiero oferenci systemów ERP wnieśli nową jakość, zapewniając łączność między systemami transakcyjnymi a wspomagającymi decyzje w trybie online. Dostępne rozwiązania tego typu nie są jeszcze dojrzałe - to znaczy stabilne i niezawodne - ale pokazują kierunek rozwoju całego rynku. Jak przewidują analitycy, przetrwanie producentów systemów ERP zależy od tego, jak szybko dokonają oni migracji swojej działalności w stronę rozwijania tego rodzaju systemów. U głównych producentów aplikacji ERP już od ubiegłego roku większość sił i środków inwestycyjnych jest skoncentrowana na rozwoju nowych produktów. Powyższe tendencje owocują wzrostem oferty tych rozwiązań na rynku krajowym. Chociaż sytuacja wciąż przypomina trochę giełdę samochodową przed zimą - dużo sprzedających, mało kupujących - ale już wiadomo o kilku toczących się wdrożeniach systemów APS i CRM. Miejmy nadzieję, że będą bardziej pomyślne niż w przypadku "tradycyjnych" wdrożeń ERP.

Drugim obszarem zmian jest rozbicie monolitycznych dotychczas systemów ERP na zestawy współpracujących ze sobą komponentów - czasem nawet pochodzących od różnych producentów - zintegrowanych funkcjonalnie, ale działających w ramach systemów rozproszonych, wykorzystujących do łączności pomiędzy sobą uniwersalne medium komunikacyjne, jakim jest Internet. Rozproszone jest zarówno przetwarzanie, jak i przechowywanie danych, zaś systemy między sobą przekazują dane w postaci komunikatów. Zmiana ta jest podyktowana chęcią obejścia ograniczeń fizycznych, przed którymi stają bazy danych wielkości setek gigabajtów oraz potrzebą zwiększenia szybkości przetwarzania danych. Proces "rozczłonkowywania" systemu ERP ma zatem głównie charakter techniczny - w wymiarze funkcjonalnym dąży się dalej do jak najpełniejszej integracji komponentów.

Tendencje integracyjne, oprócz wyżej wspomnianej, widać w zakresie ścisłego łączenia systemów ERP z rozwią-zaniami klasy MES (Manufacturing Execution Systems). Systemy MES stanowią ciekawą grupę rozwiązań, które - zgodnie z definicją - dostarczają informacji, umożliwiających optymalizację działań produkcyjnych, dzięki wykorzystaniu aktualnych i dokładnych danych oferowanych w czasie rzeczywistym. Są to tzw. systemy sterowane zdarzeniami, które mogą - w przeciwieństwie do systemów transakcyjnych - samodzielnie rejestrować najdrobniejsze zdarzenia i parametry oraz sterować przebiegiem procesów. Integracja ERP z MES ma na celu zapewnienie, że optymalny harmonogram opracowany w ramach systemu APS zostanie zrealizowany we właściwym czasie i miejscu bez zbędnych opóźnień, zaś informacja zwrotna pobrana z automatyki przemysłowej zaktualizuje dane o planowanym wykorzystaniu zasobów. Dostępne są np. rozwiązania MES napisane wyłącznie w Javie, wykorzystujące przeglądarki internetowe jako interfejs użytkownika i przesyłające dane o parametrach produkcyjnych do notatników osobistych i pagerów oraz "na zewnątrz" - do klientów.

Ogólne tendencje integracyjne w obszarze biznesowych systemów informatycznych przedstawiono na załączonym rysunku.