W kilku kolejnych częściach wyjaśnię podstawowe pojęcia i funkcje tworzące systemy wspomagania zarządzania przedsiębiorstwem przemysłowym i handlowym, zwłaszcza związane ze standardami MRP i ERP. Rozwinięte zostaną punkty zawarte w corocznym Raporcie Computerworld "Systemy informatyczne do wspomagania zarządzania produkcją i dystrybucją MRP II/ERP", który przedstawia, jakie funkcje realizują poszczególne pakiety dostępne na polskim rynku. Taka jak w Raporcie będzie też kolejność prezentowanych definicji i objaśnień.

JiT (Just in Time) - dokładnie na czas. Jest to strategia zarządzania krótkookresowego, która powstała w Toyota Corporation. Polega na minimalizacji wykorzystania zasobów, które są niezbędne do uzyskania wartości dodanych wytwarzanych produktów. Zasobami są czas, robocizna, surowce i półfabrykaty, maszyny i inne wyposażenie stanowisk pracy. Wszystko to, co nie zwiększa wartości dodanej, jest stratą, np. kapitał zaangażowany w zapasy, magazynowanie, kontrola jakości. Wszystko musi być dostępne dokładnie wtedy, gdy jest potrzebne na danym stanowisku i we właściwej ilości. Obowiązuje zasada: rób tylko to, co jest niezbędne i zaczynaj w ostatnim momencie, aby zdążyć na czas. Znajduje to swe odzwierciedlenie w logistyce - zapasy u dostawcy lub w drodze (w TIR-ach) oraz w sferze produkcji - uruchamianie produkcji poprzedniego etapu na życzenie odbiorcy z następnego, tzw. wysysanie potrzebnych składników (często używane są klasyczne lub elektroniczne karty Kanban). Jest to odwrotność zasad stosowanych w MRP, gdzie planuje się potrzeby, przekazując je z wyprzedzeniem do realizacji.

MRP oznacza planowanie potrzeb materiałowych na podstawie danych o strukturze wyrobu, informacji o stanach magazynowych, stanu zamówień w toku i planu produkcji. Standard MRP jest uważany obecnie jako główna metoda określania obowiązujących terminów wykonania zamówień i zleceń. Umożliwia kontrolę rodzajów, ilości i terminów produkcji, a także sterowanie zapasami i ich uzupełnianiem.

MRP Closed Loop (Zamknięta Pętla MRP) realizuje funkcje MRP oraz naliczania i korygowania działalności zależnie od sytuacji bieżącej, biorąc pod uwagę zdolność produkcyjną w poszczególnych okresach oraz stan realizacji prac w stosunku do wartości planowanych. Zarządzanie produkcją opiera się na marszrutach technologicznych. Pozwala na sterowanie sekwencjami operacji na stanowiskach i kontrolę realizacji dostaw, umożliwiając reagowanie na zaburzenia w procesie realizacji.

MRP II obejmuje sterowanie wszystkimi zasobami i produktami przedsiębiorstwa oraz zarządzanie działalnością przedsiębiorstwa, także w aspekcie finansowym. Systemy te zawierają również moduły planowania sprzedaży, zarządzania kadrami, stanowiskiem roboczym i gotówką oraz wiele innych. Wykorzystują zwykle możliwości współczesnej sieci teleinformatyki, zwłaszcza przetwarzanie danych w sieciach lokalnych. Umożliwiają wszechstronne i precyzyjne planowanie w przedsiębiorstwie produkcyjnym i dystrybucyjnym.

ERP to systemy do wspomagania zarządzania wszystkimi procesami przedsiębiorstwa. Pozwalają na zarządzanie przedsiębiorstwem głównie przez pryzmat jego finansów z uwzględnieniem warunków na rynku i występujących ograniczeń w działalności. Realizują zarówno wyspecjalizowane funkcje produkcyjne, np. zarządzanie zmianami konstrukcyjnymi i technologicznymi czy integracja z systemami CAD/CAM, jak i zarządzanie jakością, remontami, serwisem czy tworzenie raportów dla kierownictwa, a także różne funkcje techniczne, np. integracja z multimediami. Ponadto wbudowana jest obsługa wyszukanych analiz finansowych, często realizowanych on-line.

Ludwik Maciejec jest konsultantem i właścicielem firmy Usługi doradcze i konsultingowe.