Opinie wyrażone przez Iwonę D. Bartczak w artykule ''Nietwórcze uzależnienie technologiczne'' (CW nr 24/99) na temat potrzeby tworzenia systemów informatycznych przez użytkowników potwierdzają nasze doświadczenia związane z budową rozwiązań informatycznych dla ewidencji zasobów kopalin, jak również wdrożenie systemu wspomagania produkcji w kopalni węgla brunatnego ''Turów''.

W okresie ostatnich czterech lat podjęliśmy próby, początkowo na niewielką skalę, obecnie w skali jednego z największych zakładów wydobywczych w Polsce i Europie, wdrożenia systemu informatycznego, który w finale ma spowodować optymalizację produkcji, a tym samym uzyskanie konkretnych korzyści finansowych.

Na potrzeby budowy systemu korzystamy z rozwiązań i doświadczeń południowoafrykańskich - kraju, w którym przemysł wydobywczy jest głównym źródłem dochodu narodowego. W większości kopalń, które mieliśmy okazję poznać (kopalnie węgla kamiennego, złota, diamentów, platyny), systemy informatyczne stworzone do projektowania i harmonogramowania produkcji umożliwiają w perspektywie tygodni, miesięcy, kwartałów, lat ocenę skuteczności ekonomicznej różnych wariantów produkcji. Oczywiście, kierunek tworzenia i przetwarzania informacji przebiega w dwie strony: od zarządu do oddziałów produkcyjnych i w przeciwną stronę, co w sposób ciągły umożliwia weryfikację przyjętych modeli. Korzystamy z tych doświadczeń, a raczej je podpatrujemy, gdyż specyfika organizacji przemysłu i struktura złóż w Południowej Afryce jest inna niż w Polsce. Rozwiązania tamte są znacznie prostsze, a wydobywanie kopalin odbywa się ze złóż o nieporównanie mniej skomplikowanej budowie geologicznej niż u nas, co w sposób oczywisty wpływa na dochodowość afrykańskiego przemysłu wydobywczego.

Ten wstęp przedstawiam dlatego że sukces, który odnosimy w trakcie prac związanych z instalacją systemu informatycznego, realizujemy jako grupa stworzona w głównej mierze z inżynierów, którzy co najwyżej przeszli wiele szkoleń, kursów w zakresu użytkowania konkretnych aplikacji komputerowych lub relacyjnych baz danych (SQL Server, Oracle). Naszym podstawowym założeniem było poszukiwanie systemów informatycznych umożliwiających analizowanie informacji w przestrzeni, gdyż geologia i górnictwo funkcjonują w obrębie złóż, które ze swej natury mają wymiary 3D. W naszych poszukiwaniach celem nie była jednak wizualizacja informacji na modelach 3D, uznajemy bowiem, że dla spec-jalisty wizualizacja jest tylko jednym z narzędzi wykorzystywanych na potrzeby zindywidualizowanej interpretacji każdego problemu. Najważniejszym celem było stworzenie przestrzennej relacyjnej bazy danych, w której motorem bazy danych był Oracle, Informix czy SQL Server. Wszystkie interesujące nas informacje, zapisane w obrębie przestrzennej relacyjnej bazy danych, są wykorzystywane przez inżynierów aplikacyjnych, dzięki czemu tworzymy zespół, potrafiący wspólnie budować system informatyczny otwarty na nowe funkcje, których w trakcie budowy systemu nie można było zaplanować. System budowany jest z myślą, że po uporządkowaniu wszystkich informacji i stworzeniu modeli opisujących modele strukturalne złoża, jego jakość, modele eksploatacji, zostaną wykonane wielowariantowe analizy produkcji, pozwalające na wybranie dla kopalni optymalnego rozwiązania, również w zakresie oczekiwanych wyników finansowych w okresie krótkoterminowym, kilkuletnim, a także w wymiarze strategicznym do końca istnienia zakładu górniczego. Oczywiście, chodzi o budowę systemu, który jest na bieżąco modyfikowany w związku z ciągle spływającymi informacjami o budowie geologicznej i jakości złoża, nowych technologiach zastosowanych do produkcji, a także z uwarunkowaniami rynkowymi (zmienne zapotrzebowanie, ceny, koszty...).

Również ze strony kopalni w projekcie występują w podstawowych funkcjach inżynierowie geolodzy, geodeci, górnicy. Dział Informatyki kopalni przejął rolę koordynatora i administratora systemu. Taki sposób budowy systemu informatycznego powoduje, że oczekiwania inwestora są priorytetowe dla budowy relacji w obrębie relacyjnej bazy danych. Praca przy wdrożeniu systemu w tej fazie to również zaufanie, że funkcjonujące i sprawdzone przez wiele lat rozwiązania organizacyjne w obrębie skomplikowanego organizmu gospodarczego, jakim jest kopalnia, są właściwe. Po wdrożeniu systemu informatycznego i uzyskaniu oczekiwanych efektów technicznych i finansowych, będzie czas na analizę organizacji przedsiębiorstwa.

Roman Kuś, Przedsiębiorstwo Robót Geologiczno-Wiertniczych, Sosnowiec