Nikt raczej nie nazwie mijającego roku 1999 przełomowym. Być może na swoiste "wyciszenie" rynku teleinformatycznego miał wpływ problem roku 2000. Ożywienie można było zaobserwować jedynie na rynku internetowym, również w Polsce. Emocji dostarczały także projekty realizowane w polskiej administracji.

Rok 1998 był rokiem fuzji na rynku teleinformatycznym. W bieżącym roku nic nadzwyczajnego się nie działo. Uwagę - nie tylko informatyków - przykuwał problem roku 2000. Głośno było wokół Internetu, szczególnie za oceanem. Niewątpliwe triumfy święcił bezpłatny system operacyjny Linux. Być może na zwiększenie jego popularności wpływ miały sądowe perypetie Microsoftu, w tym wydanie przez amerykańskiego sędziego pod koniec roku orzeczenia, że koncern z Redmond jest monopolistą.

W Polsce 1999 rok upłynął pod znakiem problemu roku 2000, kłopotów z wdrożeniem systemu KSI ZUS, a także ożywienia na rynku internetowym. Wpływ na polską branżę teleinformatyczną i jej klientów miało niewątpliwie także wprowadzenie dwóch nowych ustaw - o ochronie danych osobowych i informacji niejawnych.

W administracji bez zmian

Nadal nie zakończono, prowadzonych od wielu lat, dużych projektów w administracji publicznej. Główny Urząd Ceł przedstawił pod koniec września kolejną, trzecią czy może już czwartą koncepcję informatyzacji administracji celnej. Tym razem przedstawiciele GUC zamierzają - pod koniec 2001 r. - osiągnąć "zgodność techniczną" z rozwiązaniami informatycznymi stosowanymi w Unii Europejskiej. W ciągu 2-3 lat na informatykę w tym resorcie potrzeba ok. 100 mln zł.

Część systemów, z których w przyszłości mają korzystać polscy celnicy, jest już gotowa bądź powstały ich wersje pilotażowe (system informacji prawnej ALEXIS, taryfy celnej ISZTAR czy finansowo-księgowy ZEFIR). Nie ma jednak trzech podstawowych systemów: oprogramowania do obsługi wspólnej procedury tranzytowej - NCTS, systemu obsługi zgłoszeń celnych - CELINA i systemu typu MIS (Management Information System) - CELESTA.

Pod koniec roku zakończono wdrożenie systemu PULS we wszystkich urzędach pracy. Nie oznacza to jednak, że wszystkie będą z niego korzystać już w tym roku. Projekt PULS nie jest jednak w pełni skończony, w przyszłym roku ma powstać druga wersja systemu dla urzędów pracy. Mimo niezakończenia prac nad systemami PULS i POMOST, w tym roku kończy pracę zespół, który je koordynował. Powodem jest wygaśnięcie umowy z Bankiem Światowym, który finansował i nadzorował projekt. Od przyszłego roku system PULS przechodzi na własność Krajowego Urzędu Pracy, a POMOST - Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej. Dotychczasowy koszt projektu ALSO wynosi 187,5 mln zł. Na utrzymanie obu systemów potrzeba ok. 15 mln zł rocznie.

Gorący miesiąc

Wiele zamieszania wśród informatyków - zwłaszcza w październiku br. - wprowadziła ustawa o ochronie danych osobowych. Ostateczny termin rejestracji stosowanych przez polskie firmy baz danych osobowych wyznaczono bowiem na koniec października. Szacuje się, że polskie firmy i urzędy mają nawet kilkaset tysięcy baz danych osobowych, podczas gdy w ciągu 10 pierwszych miesięcy tego roku złożono zaledwie 7 tys. wniosków o ich rejestrację. Większość firm przespała ponad dwuletni okres vacatio legis po uchwaleniu ustawy.

Październik był okresem gwałtownego wzrostu liczby zgłoszeń rejestracyjnych. Tylko w drugim tygodniu tego miesiąca napłynęło prawie tysiąc nowych wniosków - ponad 10% wszystkich otrzymanych w ciągu poprzednich kilkunastu miesięcy. Wnioski przesyłane są głównie przez jednostki administracji samorządowej. Według szacunków ekspertów, w administracji trzeba zarejestrować ok. 30 tys. zbiorów. W innych organizacjach i firmach komercyjnych istnieje od kilkudziesięciu do kilkuset tysięcy baz danych.

Paradoksy reform

Wiele zamieszania w tegorocznych projektach informatycznych w administracji wniosły także wprowadzone reformy ubezpieczeń społecznych i zdrowia. Ciągłe zmiany w ustawach związanych z reformą ubezpieczeń społecznych wpłynęły niekorzystnie na wdrożenie Kompleksowego Systemu Informatycznego ZUS - tak twierdzą osoby odpowiedzialne za ten projekt.

Oczekiwanych efektów w informatyce medycznej nie przyniosła tegoroczna reforma służby zdrowia. Spodziewano się, że po przejściu szpitali na własny rozrachunek wzrosną nakłady na informatykę. Nic takiego nie nastąpiło, a reforma tylko pogłębiła chaos organizacyjny. Prawdziwym paradoksem jest to, że reforma, której podstawowym założeniem było uniezależnienie jednostek służby zdrowia od decyzji ministerialnych urzędników, rozbija się o brak rozsądnych regulacji centralnych.

Brak koncepcji dotyczących informatyzacji służby zdrowia ujawnia się w centralnym przetargu na sprzęt i oprogramowanie dla 300 szpitali, realizowanym ze środków Banku Światowego. Nadal nie odbyła się druga jego część dotycząca oprogramowania, tymczasem sprzęt zakupiony jeszcze w 1995 r. zdążył się zestarzeć.

Kasy chorych, które wielu przedstawicieli szpitali obarcza odpowiedzialnością za informatyczny bałagan, same borykają się z poważnymi problemami. Ministerstwo zdecydowało, że kasy chorych zostaną zinformatyzowane drogą ogólnopolskiego przetargu. Miał on zostać rozstrzygnięty jeszcze w 1998 r., a od 1 stycznia br. kasy miały pracować na dostarczonych systemach. Przetarg na zakup rozwiązania rozstrzygnięto jednak dopiero w październiku br. Do grudnia miały zakończyć się pilotażowe wdrożenia nowych systemów.

Microsoft kontra Linux

Na światowych rynkach dominującym tematem był proces Microsoftu i gwałtowny wzrost popularności bezpłatnego systemu Linux. W listopadzie br. amerykański sędzia orzekł, że firma kierowana przez Billa Gatesa jest monopolistą i szkodzi rozwojowi przemysłu komputerowego. Najważniejsze w orzeczeniu sędziego jest stwierdzenie, że monopol Microsoftu godzi w prawa konsumentów i hamuje rozwój przemysłu informatycznego. Kwestie te będą miały zasadnicze znaczenie dla ostatecznego werdyktu, który zostanie przedstawiony najprawdopodobniej w lutym 2000 r.

Popularność - także kosztem Microsoftu - zyskuje bezpłatny system operacyjny Linux. Od początku roku wsparcie dla niego ogłosiło kilkudziesięciu producentów sprzętu i oprogramowania. W tym roku na amerykańskich giełdach zadebiutowały akcje dwóch dystrybutorów Linuxa - Red Hat Software i VA Linux. Ich popularność była nawet większa niż firm internetowych. Pod koniec pierwszego dnia notowań akcje Red Hat kosztowały ponad 3-krotnie więcej niż ich cena emisyjna. Szacowana na tej podstawie wartość spółki, której obroty w III kwartale br. osiągnęły jedynie 5,4 mln USD, wynosi aż 3 mld USD. Akcje VA Linux pod koniec pierwszego dnia notowań były wyceniane 10-krotnie wyżej niż podczas emisji.

Zdaniem specjalistów, sukces emisji firm linuxowych jest związany z jednej strony z faktem, że największą grupę klientów Linuxa stanowią dostawcy Internetu. Z drugiej, firmy te mają realny produkt, a nie tylko pomysł na działalność związany z nadzieją, że Internet stanie się nieodłącznym elementem naszego życia w przyszłości. I właśnie Internet będzie prawdopodobnie tematem numer jeden w nadchodzącym roku 2000.