Wszyscy wielcy producenci baz danych wspierają Javę, widząc w niej idealny język do opracowania aplikacji bazodanowych, w tym również dla Internetu i intranetów.

Java to język programowania, który - zdaniem jego twórców z firmy Sun Microsystems - ma dwie ważne właściwości: zapewnia przenośność programów i jest łatwy w użyciu. Java jest językiem obiektowym przypominającym nieco C++, od którego zresztą wzięła wiele cech; kod źródłowy Javy jest kompilowany do tzw. kodu bajtowego, wykonywanego za pomocą interpretera, zwanego maszyną wirtualną Java. Wirtualne maszyny Java są dostępne jako samodzielne produkty, np. w zestawie wykonawczym Sun Java Runtime Environment, w wielu środowiskach programistycznych i narzędziach (Borland, Symantec) oraz w przeglądarkach Web (Microsoft, Netscape, Sun).

Przenośność programów w Javie zapewnia jej półkompilowany charakter do kodu bajtowego, który można wykonywać w dowolnym środowisku z maszyną wirtualną Java. Większość współczesnych systemów operacyjnych ma już dostępne maszyny wirtualne Java. Również wielu producentów baz danych zapowiada wbudowanie (lub już wbudowało) maszyny wirtualne Java do swoich systemów zarządzania bazami danych.

Trudniej jest ocenić łatwość użycia Javy. Programistę w C/C++ zachwyci brak wskaźników (pointers), które każdemu sprawiają kłopoty. Znakomicie rozwiązano również problemy zarządzania pamięcią przez automatyczne usuwanie obiektów nie używanych (garbage collection) oraz blokowanie dostępu poza przydzielony obszar pamięci. Dokładne sprawdzanie typów zmiennych zapewnia wykrywanie błędów w programie już w momencie kompilacji.

Krytycy języka wskazują na małą szybkość wykonywania programów przez maszyny wirtualne oraz na problemy związane z dostępem do zasobów systemu operacyjnego z programów Java, wykonywanych przez maszynę wirtualną (chociaż można to również zakwalifikować jako zaletę, zapewniającą ochronę systemu przed nieprzyjaznymi aplikacjami lub wirusami). Można się spodziewać, że w języku, który pojawił się na rynku dopiero w 1995 r., wystąpi jeszcze wiele kłopotów, ale na pewno zostaną one rozwiązane. Ogromne zainteresowanie tym językiem i duży kapitał, zaangażowany w jego zastosowania, procentują szybkim rozwojem. Ocenia się, że obecny stan języka Java, po 3 latach obecności na rynku, jest zbliżony do stanu języka C po 15 latach od opracowania jego podstaw. Duże środki na rozwój Javy przeznacza tzw. wielka czwórka (IBM, Netscape, Oracle, Sun); największa liczba programistów (ponad 600 osób) korzysta z języka Java w firmie IBM.

Java rozszerzalna

Ostatnia wersja Java Development Kit 1.2 zawiera wiele rozszerzeń i usprawnień w stosunku do wersji poprzednich. Największe zainteresowanie w mediach uzyskał zestaw komponentów do tworzenia interfejsu graficznego aplikacji Java Foundation Class (JFC), głównie z tego powodu, że prawie jednocześnie Microsoft wprowadził na rynek konkurencyjny zestaw Application Foundation Class (AFC) i Windows Foundation Class for Java (WFC), ukrywający tradycyjne zestawy API z Windows pod warstwą abstrakcji Java, ale przeznaczony tylko do środowiska Windows.

Jednak z punktu widzenia programisty ważniejsze są możliwości tworzenia kompletnych rozwiązań architektonicznych, opartych na Javie za pomocą ram Standard Extensions, pozwalających na rozszerzanie zestawów podstawowych API Javy. Nowe rozszerzenia pozwalają na tworzenie modularnych pakietów Java, wykorzystywanych przez aplikacje, np. w celu współpracy z bazami danych. Przykładem takich rozszerzeń są Java Servlet API, umożliwiające wykonywanie programów i komponentów Java w serwerze aplikacyjnym, stanowiącym pośrednią warstwę rozproszonej architektury klient/serwer. Komunikację z tą warstwą zapewnia zdalne wywołanie metod Java (Remote Method Invocation - RMI) lub usługi komunikacyjne, zgodne z architekturą CORBA.