Między kategoriami 5 a 6 okablowania UTP jest 5e (enhanced). Ta kategoria przyjęła się w zasadzie we wszystkich nowych okablowaniach Ethernetu 1000 Mb/s. Dlaczego?

Świat sieci komputerowych przytłacza różnorodnością, której źródeł należy szukać w niejednorodności tego środowiska. Nawet ekspertom trudno się czasem przedrzeć przez gąszcz protokołów i technologii, a nic nie wskazuje na to, żeby miało być lepiej.

Sieci informatyczne są zwykle kojarzone z przełącznikami, routerami wieloprotokołowymi czy serwerami. Oczywiście nie bez przyczyny - to dosyć kosztowne elementy sieciowej układanki. Tańsze są koncentratory i karty sieciowe. Niemniej i one mają wpływ na budżet sieciowy przedsiębiorstwa, zwłaszcza kiedy sieć liczy 600 czy 1000 komputerów. Niejako w tle tego obrazu, niewidoczne dla niewprawnego oka, funkcjonuje okablowanie.

Dziwne, ale prawdziwe

Trudno uwierzyć, ale to stanowiące tylko 10 proc. sieciowego budżetu okablowanie jest przyczyną ponad połowy awarii systemu informatycznego. Sztukę wyboru dobrego systemu okablowania można porównać do umiejętności wyboru akcji na giełdzie - obydwie inwestycje są długoterminowe i wymagają rzetelnej wiedzy. Wystarczy spojrzeć na rysunek 5, ażeby pozbyć się wszelkich wątpliwości co do wagi problemu.

Dzisiaj producenci okablowania strukturalnego dają na swój produkt 15- i 20-letnią gwarancję. Przeciętne urządzenie sieciowe znika z sieci przedsiębiorstwa o wiele szybciej.

Optymalizacja prac nad zmianami topologii sieci czy wprowadzaniem nowych urządzeń jest procesem żmudnym i rzadko w pełni udanym. Gdy administrator sieciowy ma do dyspozycji kilkadziesiąt tysięcy gniazd, jego praca bez odpowiedniego oprogramowania nie może dać zadowalających wyników. Różne instytucje chętnie przystają na coraz lepsze systemy okablowania, ale zapominają o wyposażeniu programowym, czuwającym nad takim okablowaniem.

Dlaczego warto przyjrzeć się kategorii 5e?

Konwergencja IP i telefonii, upowszechnianie wysokiej przepływności lub aplikacji multimedialnych to tylko niektóre czynniki mające wpływ na wybór infrastruktury kablowej zapewniającej przesyłanie głosu, danych i obrazów ruchomych. Inwestowanie w okablowanie - miedziane, światłowodowe lub hybrydowe - zależy od potrzeb firmy, jej profilu, lokalizacji czy otaczającego ją środowiska.

Systemy kablowe ewoluują pod wpływem rosnących przepływności. Zmieniają się normy, ażeby było można sprostać nowym wymaganiom. ISO/IEC 81801 nie bez powodów zdefiniowała kiedyś wiele wymagań, oznaczając je jako FFS (For Further Study). Bardzo potrzebne są już wielkości, takie jak np. Delay skew czy PSNEXT. W mniejszym lub większym stopniu wpływają one na wydajność i jakość łączy kablowych. Na przyspieszenie wielu prac miał niewątpliwie wpływ Ethernet 1 i 10 Gb/s.

Okablowanie kat. 5e warto poznać z kilku przyczyn. Przede wszystkim jest ono tylko nieco droższe od okablowania kat. 5, a może (teoretycznie) zapewnić pasmo dochodzące nawet do 350 MHz. Po drugie, kable kat. 6 są głównie przeznaczone dla sieci o przepływności przekraczającej 1 Gb/s, a na dodatek ich instalowanie jest o 40 proc. droższe niż kat. 5. Kable UTP kat. 5e umożliwiają funkcjonowanie sieci protokołu 1000Base-T z większym marginesem bezpieczeństwa niż kat. 5 i sprawdziły się praktycznie we wszystkich infrastrukturach głos-dane-obraz.

Kilka niezbędnych pojęć

Wędrówka po świecie kabli wymaga pewnych punktów odniesienia. Są nimi coraz liczniejsze parametry elektryczne, dzięki którym można oszacowanie jakość okablowania. Do takich ważnych punktów zalicza się:

- ACR (Attenuation to Crosstalk Ratio) - parametr wyliczany, określający pośrednio jakość kabla przy określonej częstotliwości. Jeśli ACR jest mniejszy od 0, to odbiornik nie zdekoduje sygnału - szum zostanie zinterpretowany jako sygnał użyteczny. Prosty sposób wyliczania ACR obrazuje rysunek 1;

- Delay skew - różnica czasu między parą przenoszącą sygnały najwolniej a parą przesyłającą je najszybciej, wyrażana w nanosekundach. Skutki nadmiernej wartości tej różnicy obrazuje rysunek 2. Skew jest też czasami nazywany, bez wyraźnego powodu, przesunięciem fazowym. Jeśli opóźnienie jednostkowe najlepszej pary wyniesie na przykład 5,1 ns/m, a najgorszej 5,3 ns/m, to dla kabla o długości 90 m skew = (5,3 - 5,1) ns/m x 90 m = 18 ns. Ta różnica ma bardzo duży wpływ na jakość szybkich transmisji przeprowadzanych przy użyciu kabli wieloparowych, zwłaszcza ethernetowych 1000 Mb/s;

- ELFEXT (Equal Level Far-End Crosstalk) - przesłuch zdalny między dwiema parami, zbliżony do FEXT, ale mierzony w odniesieniu do sygnału źródłowego. Widać to wyraźnie na rysunku 3. ELFEXT, wywodzący się z FEXT12 i tłumienności pary nr 1, oznacza się symbolem ELFEXT12-1. W taki sposób otrzymuje się 24 kombinacje: ELFEXT12-1, ELFEXT12-2, ELFEXT21-1 itd.;