Jak mówi przysłowie, nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło. Coraz częściej, rozglądając się wokół, widzę bardzo ciekawe zjawiska, które zachodzą w gospodarce i społeczeństwie w wyniku recesji. Śmiałbym stwierdzić nawet, że gdyby sektor informatyczny rozwijał w takim tempie, jak w drugiej połowie lat 90., zjawiska te nigdy nie miałyby miejsca. Ale po kolei.

A więc po pierwsze, widzę coraz większy nacisk kładziony przez firmy informatyczne na jakość. Gościłem na IV Krajowej Konferencji Inżynierii Oprogramowania i w zasadzie w całości była ona poświęcona praktykom technologicznym i organizacyjnym podnoszącym jakość. Właściwie dziś już nikt nie kwestionuje, że jakość powinna być tematem obecnym w każdej fazie rozwoju systemu. Czymś, co mają na pieczy wszyscy razem i każdy z osobna - a więc klient, kadra kierownicza i każdy, nawet najbardziej szeregowy uczestnik procesu. Spory toczą się dziś jedynie w obrębie "jak" i "za ile", a nie "czy" dbać o jakość. To pozytywny proces i całe szczęście, że ma miejsce, bo praktyka przedsiębiorstw informatycznych (nie tylko polskich) była czasami bardzo niedobra.

Drugie pozytywne zjawisko to więcej zdrowego rozsądku po stronie klienta. Rozmawiałem niedawno z wiceprezesem dużej polskiej firmy informatycznej (rozmowa ta ukaże się wkrótce na łamach CW). Powiedział on, że jego firmie łatwiej jest teraz wejść na rynki zagraniczne. Klienci w mniejszym stopniu patrzą na listy referencyjne, liczbę wdrożeń i kraj pochodzenia. Dokładnie za to analizują koszty wdrożenia i oczekują bardzo wymiernych korzyści z każdego zainwestowanego dolara czy euro. Recesja jest więc szansą dla firm zaczynających na rynku, mało znanych i pochodzących z informatycznej terra incognita, jaką dla wielu zachodnioeuropejskich i amerykańskich klientów jest Polska.

Wreszcie trzecie zjawisko to ruch w nauce. Kogokolwiek ostatnio pytam o plany na przyszłość, wszyscy mówią o studiach podyplomowych albo doktoracie. Podobno (piszę podobno, bo moja perspektywa ogranicza się do zaledwie dwóch uczelni) zahamowany został odpływ najlepszych studentów do przemysłu. Dziś ludzie utalentowani i ambitni znacznie częściej niż kiedyś zostają na może słabiej płatnej, ale pewnej

i dającej wiele satysfakcji posadzie wykładowcy uniwersyteckiego. I, chciałbym w to wierzyć, za parę lat zaowocuje to całkiem nowym zjawiskiem w polskiej nauce. Po pierwsze, przełamany zostanie dzisiejszy skostniały i nieefektywny model, w którym karie-ra naukowa bardziej zależy od wieku i układów niż rzeczywistych osiągnięć w nauce i dydaktyce. Po drugie, zmniejszy się luka pokoleniowa, która groziła już naprawdę poważnymi konsekwencjami (wysyłaniem dzieci na studia za granicę przez bogatych i namiastką wykształcenia dla biednych). Spotykam się często z doktorantami i młodymi doktorami, obserwując zjawisko całkiem dla mnie nowe - ci ludzie myślą tak samo jak ja, mówią tym samym językiem, to samo jest dla nich ważne i tak samo patrzą na świat. Inspiruje mnie i cieszy dosłownie każda minuta spędzona na rozmowie z nimi. Jeszcze niedawno znalezienie wspólnego języka przez przedstawicieli biznesu i nauki było tak trudne, a dziś - proszę bardzo - rozumiemy się doskonale.

I miejmy nadzieję, że recesja przeminie niczym zły sen, ale te trzy pozytywne zjawiska będą miały charakter trwały. Bo firmom informatycznym naprawdę trzeba wysokiej jakości, szansy dla drobnych i nieznanych, a polskiej nauce bardzo przyda się świeże i aktywne pokolenie młodej kadry.