Wirtualna edukacja po polsku

Choć idea nauczania na odległość - również w Polsce - ma już długą tradycję, w ostatnim dziesięcioleciu, dzięki dynamicznemu rozwojowi informatyki i telekomunikacji, powstała możliwość nauczania na odległość wykorzystującego najnowsze zdobycze technologiczne, a co za tym idzie - jego usprawnienia.

Choć idea nauczania na odległość - również w Polsce - ma już długą tradycję, w ostatnim dziesięcioleciu, dzięki dynamicznemu rozwojowi informatyki i telekomunikacji, powstała możliwość nauczania na odległość wykorzystującego najnowsze zdobycze technologiczne, a co za tym idzie - jego usprawnienia.

Nauczanie na odległość liczy sobie prawie trzysta lat. Początki tego modelu nauczania sięgają roku 1700, kiedy to w Stanach Zjednoczonych po raz pierwszy pojawiło się w prasie ogłoszenie o nauczaniu korespondencyjnym. Ta metoda zdobywania wiedzy jest z powodzeniem wykorzystywana obecnie. Wynalezienie filmu sprawiło, że już w 1910 r. w USA pojawił się pierwszy katalog filmów instruktażowych, natomiast rozwój telefonii, radia i telewizji znacznie przyspieszył i uatrakcyjnił sposoby i metody przekazywania wiedzy na odległość.

W latach 30. w Australii, w szkołach podstawowych, oddalonych od edukacyjnych centrów, do nauczania na odległość zaczęto wykorzystywać radio.

W 1948 r. w USA istniało już 5 instytucji edukacyjnych prowadzących kursy na odległość z wykorzystaniem transmisji telewizyjnej.

W Polsce nauczanie na odległość ma ponad 200-letnią tradycję. W 1776 r. Uniwersytet Krakowski podejmował próby prowadzenia wykładów dla osób spoza uczelni, stosując metody nauczania korespondencyjnego. Były to kursy zawodowe dla rzemieślników. W 1779 r. w Warszawie rozpoczęto wykłady z fizyki dla osób spoza uczelni. Na przeło-mie XIX i XX wieku powstało wiele towarzystw zajmujących się edukacją otwartą, na przykład Towarzystwo Kursów Akademickich dla Kobiet, Powszechne Wykłady Uniwersyteckie. Próby nauczania otwartego podejmowano już w XIX w., kiedy to w 1886 r., na przekór zaborcom, utworzo- no Uniwersytet Latający w Warszawie, przekształcony dwadzieścia lat później w Towarzystwo Wyższych Kursów Naukowych.

W latach 1966-1971 funkcjonowała w Polsce Politechnika Telewizyjna, która wykorzystywała w procesie edukacyjnym metody nauczania na odległość1. Piszący te słowa, podczas przygotowywania się do egzaminów wstępnych, korzystał ze wspaniałych programów telewizyjnych z matematyki i fizyki, adresowanych do kandydatów na wyższe uczelnie.

W ostatnim dziesięcioleciu, dzięki dynamicznemu rozwojowi informatyki i telekomunikacji, powstała możliwość nauczania na odległość poprzez wykorzystanie najnowszych zdobyczy technologicznych.

Przez nauczanie na odległość rozumiemy sposób prowadzenia procesu dydaktycznego w warunkach, gdy nauczyciele i osoby uczące się nie znajdują się w tym samym miejscu, stosując do przekazywania informacji, oprócz tradycyjnych sposobów komunikowania się, współczesne, nowoczesne technologie telekomunikacyjne, przesyłając: głos, wideo, dane komputerowe oraz materiały drukowane. Obecne technologie umożliwiają również bezpośredni kontakt w czasie rzeczywistym nauczyciela z uczniem za pomocą audio- lub wideokonferencji, niezależnie od odległości.

W Polsce znajdują się 4 ośrodki, zajmujące się nauczaniem na odległość2. Są to (tabela 1):

Centrum Edukacji Niestacjonarnej Politechniki Gdańskiej

Centrum Kształcenia Ustawicznego przy Politechnice Świętokrzyskiej (Ośrodek Edukacji Niestacjonarnej) w Kielcach

Studia Podyplomowe Podstawy Nauczania na Odległość przy Uniwersytecie Łódzkim

Uniwersytet Wirtualny przy Instytucie Kształcenia Zawodowego w Warszawie.

Centrum Edukacji Niestacjonarnej Politechniki Gdańskiej

Centrum Edukacji Niestacjonarnej Politechniki Gdańskiej (Distance Education Centre at Technical University of Gdańsk - DECTUG) zostało powołane decyzją rektora Politechniki Gdańskiej 30 kwietnia 1997 r. w ramach projektu PHARE Multi-Country Programme for Distance Education (Establishment and Operation of Regional PHARE Distance Education Study Centre). Z funduszy PHARE centrum zostało wyposażane w nowoczesny sprzęt komputerowy i niezbędną literaturę.

Głównym zadaniem DECTUG jest umożliwienie studentom i pracownikom Politechniki Gdańskiej udziału w kursach realizowanych za pomocą Internetu, które udostępniane są w sieciach lokalnych (LAN) i rozległych (WAN)3.

DECTUG jest m.in.eksperymentalną jednostką dydaktyczną, realizującą pilotażowe projekty krajowe i międzynarodowe, związane z wykorzystaniem sieci komputerowych i technik multimedialnych w procesie kształcenia ustawicznego, jednym z głównych ośrodków ogólnopolskiej sieci centrów edukacji niestacjonarnej, odpowiedzialnym za utrzymanie bazy danych zawierającej krajową ofertę szkoleniową

Zakres działalności Centrum to m.in. popularyzacja metod ODL (Open Distance Learning) w lokalnym środowisku akademickim.

szkolenia w trybie ODL w ramach programów Unii Europejskiej (PHARE, Leonardo, Socrates).

Edukacja na odległość w Kielcach

Centrum Kształcenia Ustawicznego rozpoczęło działalność na początku 1994 r. Wykładowcami są pracownicy naukowo-dydaktyczni uczelni i specjaliści spoza niej. Zajęcia odbywają się w salach i laboratoriach uczelni. Uczestnictwo w studiach podyplomowych i kursach jest płatne. Centrum współpracuje z krajowymi i zagranicznymi ośrodkami kształcenia, w tym z uczelniami technicznymi, organizacjami inżynierskimi i zakładami pracy.

Centrum Kształcenia Ustawicznego przy Politechnice Świętokrzyskiej uczestniczy w programach międzynarodowych i jest jednym z ośmiu ośrodków kształcenia na odległość w Polsce oraz jednym z 40. w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, które powołano w kwietniu 1998 r. w ramach programu Unii Europejskiej pt. PHARE Multi-Country Programme for Distance Education. Centrum Kształcenia Ustawicznego jest członkiem European Distance Education Network (EDEN)4.

Pierwsze Polskie Podyplomowe Studia Podstawy Nauczania na Odległość

W październiku 1997 r. w Uniwersytecie Łódzkim rozpoczęto wykłady na Podyplomowych Studiach Podstawy Nauczania na Odległość. Jest to pierwszy w Polsce program kształcący nauczycieli, organizatorów i administratorów edukacji, którzy w swojej pracy zamierzają korzystać z nowych metod dydaktycznych - nauczania na odległość.

Stworzenie studiów podyplomowych to projekt realizowany przez Wydział Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego i Polsko-Amerykańkie Centrum Zarządzania (PAM Center) przy Uniwersytecie Łódzkim. Program studiów nawiązuje do doświadczeń University of Maryland i Prince George's Community College (USA), w których znaczna część studentów bierze udział w programach studiów prowadzonych metodami nauczania "na odległość" (distance learning). Taki sposób zdobywania wiedzy cieszy się w USA dużą popularnością, ponieważ pozwala na uzyskanie dyplomu wyższej uczelni lub nowego zawodu bez konieczności przerywania dotychczasowej pracy, zmiany miejsca zamieszkania itd. Studenci uczący się na odległość korzystają ze specjalnie w tym celu przygotowanych materiałów, opracowań, programów telewizyjnych (w telewizji kablowej lub na taśmie wideo), kontaktują się na bieżąco ze swoimi nauczycielami i innymi studentami za pomocą poczty głosowej (voice mail), poczty elektronicznej (e-mail). Tą drogą mogą oni przekazywać nauczycielowi prace kontrolne. Możliwe jest również zdobywanie informacji przez Internet, prowadzenie dyskusji za pośrednictwem elektronicznego forum dyskusyjnego itp.

Celem jest przygotowanie do pracy osób, które w swojej działalności dydaktycznej zamierzają korzystać z metody nauczania na odległość. Program studium skierowany jest do nauczycieli, metodyków i organizatorów kształcenia na wszystkich poziomach, w tym osób zajmujących się tworzeniem systemów kształcenia wewnętrznego w małych i dużych organizacjach. Program obejmuje szeroką gamę zagadnień - od podstaw teoretycznych, do praktycznych rozwiązań wykorzystujących multimedia i nowoczesne środki łączności, przydatne w nauczaniu zdalnym i otwartym. Uczestnicy uzyskują wiedzę teoretyczną i zdobywają doświadczenia praktyczne w zakresie korzystania z multimediów i nowoczesnych środków łączności.

Program Podyplomowych Studiów Nauczania na Odległość obejmuje:

podstawy teoretyczne nauczania na odległość - 10 godz.

technologie w nauczaniu na odległość - 106 godz.

komunikacja w nauczaniu na odległość - 34 godz.

rola nauczyciela w nauczaniu na odległość - 10 godz.

psychopedagogiczne podstawy nauczania na odległość - 14 godz.

metodyka nauczania na odleg. - 32 godz.

administrowanie programem nauczania na odległość - 10 godz.

prawne aspekty nauczania na odległość - 4 godz.

seminarium dyplomowe - 24 godz.

praca dyplomowa w postaci projektu

Zajęcia w znacznej części prowadzone są na odległość. W Uniwersytecie Łódzkim funkcjonuje system poczty głosowej, w PAM Center uruchomiona została elektroniczna tablica ogłoszeń - BBS (Bulletin Board System), można korzystać z pracowni komputerowej z szybkim dostępem do Internetu (poczta elektroniczna). Część zajęć prowadzą wykładowcy z USA za pośrednictwem systemu telekonferencyjnego (compressed video). Słuchacze mają więc możliwość praktycznego zastosowania nabytej wiedzy i wypróbowania nowych technologii.

W zajęciach mogą uczestniczyć również: osoby zarządzające programami restrukturyzacji zawodowej, organizatorzy systemów i programów kształcenia dla osób niepełnosprawnych oraz osoby dążące do samodoskonalenia i podnoszenia własnych kwalifikacji.

Zajęcia podzielone są na samokształcenie kierowane (na odległość) oraz sesje stacjonarne, odbywające się raz w miesiącu w Łodzi, w siedzibie PAM Center. Program przewiduje łącznie 370 godz. zajęć.

Do prowadzenia procesu edukacyjnego wykorzystywane są najnowsze technologie multimedialne:

poczta głosowa (voice mail)

Internet (poczta elektroniczna, BBS, strony WWW)

telekonferencje (compressed video).

Zajęcia prowadzą pracownicy naukowo-dydaktyczni Uniwersytetu Łódzkiego. Przewidziane są także seminaria prowadzone przez profesorów z Uniwersytetu w Maryland, USA (z tłumaczem). Absolwenci otrzymują świadectwo ukończenia Studiów Podyplomowych Podstawy Nauczania na Odległość na Wydziale Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego i certyfikat Polsko-Amerykańskiego Centrum Zarządzania.

Studia są otwarte dla kandydatów z całej Polski. Studenci spotykają się na zjazdach stacjonarnych i komunikują się za pośrednictwem dostępnych technologii5.

Już ponad 100 osób zostało przeszkolonych w zakresie edukacji na odległość przez PAM-Center6.

Pierwszy polski Uniwersytet Wirtualny

Uniwersytet Wirtualny to instytucja posiadająca odpowiednie uprawnienia prawne i dydaktyczne do kształcenia za pomocą metod edukacji zdalnej.

Klasyczny sposób kształcenia zakłada, że przekazywanie wiedzy odbywa się wyłącznie poprzez bezpośredni kontakt nauczyciela z uczniem. Model ten kojarzony jest zwykle z wykładami dla dużych grup studentów, ćwiczeniami w mniejszych grupach oraz indywidualnymi konsultacjami. Dodatkowym uzupełnieniem są zajęcia o charakterze laboratoryjnym, dyskusje lub samodzielne prace nad określonym projektem. Ten klasyczny model nauczania realizowany jest w zamkniętej przestrzeni pomieszczeń i w budynkach uczelni. Kontakty studentów i wykładowców mają charakter wyłącznie bezpośredni.

Dynamiczny rozwój technologii teleinformatycznych spowodował, że od kilku lat, głównie w krajach zachodnich, idea Uniwersytetu Wirtualnego stała się bardzo popularna, oferując profesjonalne kursy z różnych dziedzin wiedzy oraz umożliwiając zdobycie dyplomu.

Również w Polsce powstał pomysł stworzenia takiego uniwersytetu...

Wiosną 1997 r. Instytut Kształcenia Zawodowego w Warszawie podjął, jako pierwszy w kraju, próbę stworzenia możliwości nauczania metodą kształcenia na odległość z wykorzystaniem narzędzi, jakie oferuje Internet. Prace przygotowawcze do projektu o nazwie Uniwersytet Wirtualny -http://www.uniwersytet-wirtualny.edu.pl/ index1.htm - zakończono podpisaniem listów intencyjnych, popierających projekt. Przedsięwzięcie jest również wspierane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, De Montfort University (Wlk. Brytania) oraz inne instytucje i ośrodki zainteresowane ideą kształcenia na odległość. Uroczysta inauguracja Uniwersytetu Wirtualnego odbyła się 17 września 1997 r.

U podstaw idei Uniwersytetu Wirtualnego leży nawiązanie do tych nurtów w edukacji, które jako cel stawiały sobie upowszechnienie najlepszych osiągnięć naukowych i pedagogicznych wśród szerokiego kręgu odbiorców.

Dynamiczny rozwój nauki i techniki wymusza na dzisiejszym społeczeństwie zdobywanie coraz lepszego wykształcenia, które daje wyższą pozycję społeczno-zawodową oraz lepszy status materialny. Niestety, obecna struktura edukacyjna w Polsce (często przestarzała technicznie czy też nie dofinansowana) nie jest w stanie podołać aspiracjom młodych, zdolnych ludzi, którzy pragną zdobywać lub uzupełniać swoje wykształcenie innymi metodami niż tradycyjne.

Stworzenie pierwszego w Polsce Wirtualnego Uniwersytetu jest próbą pokonania istniejących barier edukacyjnych, dając nowe uzupełniające narzędzia i nowe formy kształcenia7.

Uniwersytet Wirtualny, poprzez wykorzystanie Internetu, stwarza możliwość:

samokształcenia (wykłady z wybranej tematyki znajdują się na stronach WWW)

sprawdzania swojej wiedzy i umiejętności (wymiana informacji pomiędzy studentem a nauczycielem odbywa się za pomocą poczty elektronicznej)

uzyskania odpowiednich dyplomów (tradycyjny egzamin).

Regionalne ośrodki Uniwersytetu Wirtualnego:

Gdańsk - Szkolenie osób niepełnosprawnych

http://www.uniwersytet-wirtualny.edu.pl/cen/wup/intro.htm

Kwidzyn - Regionalny Ośrodek Kształcenia Wirtualnego

http://www.uniwersytet-wirtualny.edu.pl/cen/kwidzyn/intro.htm

Polkowice - Regionalny Ośrodek Kształcenia Wirtualnego

http://www.uniwersytet-wirtualny.edu.pl/cen/polkowice/intro.htm

Tczew - Centrum Edukacji Dorosłychhttp://www.uniwersytet-wirtualny.edu.pl/cen/wup/intro.htm

Warszawa - Mila College -http://www.mila.edu.pl/

--------------------------------------------------------------------------------

Artykuł stanowi wybrane fragmenty książki Mirosława J. Kubiaka Wirtualna edukacja, która ukazała się nakładem wydawnictwa MIKOM.

Autor przeprasza, jeśli pominął jakąś instytucję zajmującą się edukacją na odległość w Polsce, i prosi o kontakt:

[email protected].

Bibliografia:

1. M. J. Kubiak, Internet dla nauczycieli. Nauczanie na odległość, MIKOM, Warszawa 1997

2. M. J. Kubiak, Wirtualna edukacja, MIKOM, Warszawa, 2000

3. Centrum Edukacji Niestacjonarnej Politechniki Gdańskiej -http://www.pg.gda.pl/dec/

4. Centrum Kształcenia Ustawicznego przy Politechnice Świętokrzyskiej -http://www.cku.tu.kielce.pl

5. Polsko-Amerykańskie Centrum Zarządzania przy Uniwersytecie Łódzkim -http://pamctr.uni.lodz.pl/

6. M. Szmigielski, Informacja prywatna, luty 2000 r.

7. Uniwersytet Wirtualny - http://www.uniwersytet-wirtualny.edu.pl/index1.htm

W celu komercyjnej reprodukcji treści Computerworld należy zakupić licencję. Skontaktuj się z naszym partnerem, YGS Group, pod adresem [email protected]

TOP 200